Immunologische bepalingen Dr. Erwin (W.E.) van Spil Reumatoloog i.o.
Auto-antilichamen Reumafactor, anti-CCP (=Cyclisch Citrulline Peptide) Reumatoïde artritis (RA) ANCA = Anti-Neutrofiel Cytoplasma Antistoffen ANCA-geassocieerde vasculitis ANA= Anti-Nucleaire Antistoffen Systemische lupus erythematosus (SLE)
Hoe ziet een antilichaam er ook alweer uit? Antilichamen Hoe ziet een antilichaam er ook alweer uit?
Antilichamen
Subtypen van antilichamen
Hoe ontstaat een antilichaamrespons? Antilichamen Hoe ontstaat een antilichaamrespons?
Antilichaamrespons
Wat zijn reumafactor en anti-CCP? Antilichamen Wat zijn reumafactor en anti-CCP?
Reumafactor
Anti-CCP (of ACPA)
Antilichamen Welke rol spelen reumafactor en anti-CCP in het ontstaan van reumatoïde artritis?
RF en anti-CCP in reumatoïde artritis RF en anti-CCP kunnen al jaren aanwezig zijn zonder uitingen van ziekte Niet alle patiënten met reumatoïde artritis hebben RF (ca 75% positief) en/of anti-CCP (ca 60%) Anti carbamylated protein antibodies Ook andere ziektes kunnen gepaard gaan met (vooral) RF Chronische ontsteking, bijv. hepatitis, endocarditis, Sjögren RF en/of anti-CCP positief: meer ernstige ziekte en meer extra-articulaire manifestaties
Antilichamen Wat is ANCA?
ANCA
ANCA Associatie met vasculitis van kleine vaten cANCA is meestal anti-PR3 Meestal GPA (Wegener) pANCA is meestal anti-MPO Meestal MPA of EGPA (Churg-Strauss)
ANCA
Antilichamen Wat is ANA?
ANA Positieve ANA screening: Mixed connective tissue disease: 100% Medicijn-geinduceerde lupus erythematosus: 100% Systemische lupus erythematosus: 95%-100% Sjögren syndroom: 80% Sclerodermie: 60%-95% Polymyositis-dermatomyositis: 49%-74% Reumatoïde artritis: 40%-60% Gezonde mensen: <4%
ANA
ANA patronen
Take home messages Auto-antilichamen kunnen bijdragen aan diagnose en prognose Auto-antilichamen moeten wel worden bepaald bij een passend klinisch beeld Auto-antilichamen zijn (waarschijnlijk) niet noodzakelijk voor het ontstaan van een ziekte
Bedankt voor jullie aandacht! Nog (andere) vragen? w.e.vanspil@umcutrecht.nl www.umcutrecht.nl/nl/Ziekenhuis/Afdelingen/Reumatologie-en-klinische-immunologie