Evaluatie basisondersteuning Resultaten van visitaties dr. Daan Wienke, adviseur veilige en zorgzame leeromgeving juni 2017

Vragen opdrachtgever Hoe ver zijn scholen gevorderd bij de realisatie van de opgestelde standaard voor de basisondersteuning? Hoe ver zijn de scholen bij het aanbieden van extra ondersteuning? Welke mogelijkheden zien de scholen zelf voor verbetering van hun ondersteuning? Welke algemene verbeterpunten kunnen, op grond van de zelfevaluaties, worden aangewezen? Hoe worden door de scholen daarbij de rol en meerwaarde van de BPO, en de OKA beoordeeld? Op welke wijze kan het SWV de scholen ondersteunen bij verbetering van de ondersteuning?

Hoe die vragen te beantwoorden? Gesprek per school, met NJi als ‘critical friend’ 78 gesprekken, op basis van checklist en schooldocumentatie; Verslag, meestal met ‘algemene bevinding NJi; Verslag gecontroleerd door de school.

vraag 1. Hoever is men met de basisondersteuning? De scholen zijn bij de afgesproken elf referenties van de Amsterdamse Standaard voor basisondersteuning redelijk tot goed gevorderd. De Standaard staat echter niet bij elke school goed op het netvlies, en bij sommige referenties zijn er hiaten.

Aanmelding en toelating Bij veel scholen ontbreken afgesproken procedures, zoals: de procedure bij toelating van leerlingen die mogelijk extra ondersteuning nodig hebben de procedure voor zij-instromers ‘afstromers’ vaak doorgeplaatst zonder OPP.

Bijvangst Veel kritiek bij scholen op overdracht PO naar VO tgv wet-/regelgeving. Voorbeelden van goede uitwerkingen van ‘aanmelding & toelating’

Voorbeeld doeltreffende werkwijze Bij aanmelding van leerlingen met een specifieke ondersteuningsbehoefte wordt tijdens een gesprek met ouders en leerling besproken welke ondersteuning op de basisschool is geboden en welk effect dit heeft gehad. Aan ouders wordt gevraagd welke ondersteuning nodig is, welke verwachtingen zij van school hebben en op welke wijze zij met school willen en kunnen samenwerken opdat hun kind met succes de school kan doorlopen. De ondersteuning die de school kan bieden en de grenzen daarvan zijn onderwerp van gesprek.

Gevolgen van ontbrekende of niet nageleefde procedures Weeffouten bij de input (aanname, toelating) geven ‘gedoe’ in de throughput en leidt tot onvolkomen output

Ondersteuningsaanbod 1e 2e 3e lijn Bij de meeste ondersteuningsbehoeften in de standaard (lijst) hebben scholen een aanbod 1e lijn; waar nodig 2e en 3e lijn. Uitzonderingen: hoogbegaafdheid disharmonische intelligentie dyscalculie motivatieproblemen oppositioneel gedrag fysieke beperkingen aanpassingen i.v.m. algemeen dagelijkse activiteiten

Papier en praktijk In het gesprek bleek dat de school bij concrete gevallen meestal toch wel oplossingen wist te vinden. Het echte maatwerk komt blijkbaar pas aan de orde wanneer het concrete geval zich voordoet.

‘good practice’ bij motivering Hoe kan ik (de mentor, de docent) jou helpen om het beste uit jezelf te halen op deze school? Wat kun jijzelf doen om dat te bereiken? Wat hebben we van elkaar nodig om dat te realiseren? Wat te doen als het niet loopt zoals nu afgesproken?

VSO en ondersteuningsaanbod Rijk palet aan extra ondersteuningsvormen voor individuele leerlingen of groepjes leerlingen met een overeenkomende specifieke onderwijsbehoefte. Veel praktijkkennis is relevant voor VO-scholen

Overige bevindingen Mantelzorg in de thuissituatie bij sommige scholen (10% van de leerlingen). Wat te doen? Betaling door ouders voor programma’s voor huiswerkbegeleiding en voor programma’s gericht op het sociaal-emotioneel functioneren. Juist?

Alle betrokkenen De mentor als spil

BPO en OKA De BPO blijkt qua expertise en samenwerking een aanwinst voor het onderwijs. De OKA: belangrijke functionaris in de ondersteuningsstructuur. OKA lijkt onderdeel te zijn van een nog niet goed uitgekristalliseerd samenspel tussen wijkteams, jeugdhulpvoorzieningen, en andere instanties in de tweede en derde lijn. Scholen hebben daar soms last van

Pedagogisch klimaat Bij bijna alle scholen goed op orde (eigen bevindingen; resultaten scholenopdekaart.nl) Scholen tonen zich voldoende sociaal veilig en zorgzaam En dat ondanks de kenmerken van de school als uiterst merkwaardige biotoop: vele honderden mensen, volwassenen en jongeren met gierende hormonen en soms ontsporende puberbreinen, op een relatief klein oppervlak; gemiddeld 30 uren per week, 40 weken per jaar, 4 á 6 jaren lang!

Het belang van een sociaal veilige en zorgzame leeromgeving Leerling kan zich focussen op de leertaken, voelt zich vrij en onbedreigd* Leerling kan zich sociaal-emotioneel onbelemmerd ontwikkelen** * Onstenk, 2015; Stevens, 2008 ** Weissberg, 2012, 2007

Wat zijn opbrengsten van een sociaal veilige leeromgeving?* Significant: betere onderwijsprestaties minder verzuim en voortijdige schooluitval minder incidenten (én afhandelingstijd daarvan!) lager ziekteverzuim bij docenten hogere waardering van de school door ouders en leerlingen. ________________ *Dwyer & Osher, 2006; Greenwood, 2006

verbeterpunten het kunnen differentiëren in onderwijsaanbod het vroegtijdig signaleren van ondersteuningsbehoeften door de mentor het tijdig doorgeven van signalen effectiviteit leerlingbespreking planmatig en systematisch werken, óók bij ondersteuning aan leerlingen

optimale volgorde Om te komen tot optimaal leren/onderwijs, en daarmee minimaliseren van de noodzaak voor ondersteuning, en maximaliseren van de effectiviteit en de doelmatigheid van ondersteuning, lijkt de volgende volgorde optimaal: Eerst het creëren van een veilige en zorgzame leeromgeving (regels en naleving daarvan updaten) Dan klassenmanagement beheersen Vervolgens handelingsgericht werken invoeren Dan in staat zijn tot differentiëren in aanpak, maatwerk per (groepje) leerling(en) Een en ander begeleid door thematische intervisie en collegiale consultatie

Suggesties NJI voor verdere verbetering het leren-van-elkaar bevorderen een cultuur van kritische reflectie en onderlinge prikkeling stimuleren (collegiale consultatie, collegiale visitaties, thematische intervisie). een overzicht maken van de geboden ondersteuning per schoolbestuur, in relatie tot de financiële middelen.