Epibenthos en demersale vis bemonstering in functie van suppletie in Ameland Annelies De Backer

Onderzoeksgebied Vooroeversuppletie van 1,6 miljoen m³ zand tussen januari en juli 2011 Impact gebied = Ameland Impact Referentiegebied = Schiermonnikoog 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Monstermethode 3 m boomkor met net van 22 mm gestrekte maaswijdte Vaarsnelheid: 3-4 knopen Met stroming mee +/- 1 zeemijl, 15’ slepen 6 dieptestrata bemonsterd: 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Locaties Suppletie in 2011 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

BACI design Epibenthos en Vis Before: T0: 1-2 september 2010 (ILVO-Fieldwork company) 1 dag en 1 nacht replica per stratum Geen rekening gehouden met getij After: T1: 25 tot 28 september 2011 (IMARES – Fieldwork company) 2 replica’s per dieptestratum Vnl. bij afgaand tij T2: 3-4 september 2012 en 12 oktober 2012 (ILVO – Fieldwork company) 3 replica’s per dieptestratum Control: Schiermonnikoog Impact: Ameland 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos - Algemeen 16 taxa waarvan 5 in < 5% van stalen (Cancer pagurus, Pandalus montagui, Macropodia, Palaemon elegans en Portumnus latipes) 3 dominante soorten: Crangon crangon: 91% (densiteit) Liocarcinus holsatus: 5% (densiteit) Carcinus maenas: 3% (densiteit) alle andere taxa/soorten slechts 1% van densiteit constante over tijd en voor beide gebieden 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos - Algemeen # slepen Tot. # soorten Tot. # ind/1000 m² AI SR 2010 24 10 7 2427 4237 2011 8 6 22645 16253 2012 36 14 13 9867 9760 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos - Dichtheid (ind./1000m²) In 2010 ‘overall’ significant lagere dichtheden Geen significante ≠ tussen dieptestrata Geen suppletie - effect 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos - Soortenrijkdom In 2010 ‘overall’ significant lagere S Geen significante ≠ tussen dieptestrata Geen suppletie - effect 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos - Multivariaat Zeer grote jaarlijkse variatie, in beide gebieden ≠ jaren onderling! Vnl. te wijten aan dichtheids ≠ tussen jaren Enkel in 2012 ≠ AI significant van SR Hogere dichtheid garnaal en zwemkrab in AI Ophiura ophiura enkel in AI meer zeester in AI DISTLM (BEST – BIC): 20% van variatie verklaard door fijne (125-250 µm) en grove (500-1000 µm) zandfractie en waterdiepte 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Epibenthos – Lengteverdeling 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis - Algemeen 27 taxa waarvan 8 in < 5% van stalen (Callionymus reticulatus, Echiichtys vipera, Gasterosteus aculatus, Mullus sp., Myoxocephalus scorpius, Pholis gunnellus, Scophthalmus rhombus, Trisopterus luscus) dominante soorten verschillen tussen jaren en in 2011 tussen locaties: AI SR 2010 Pomatoschistus sp 38% 19% Pleuronectes platessa 21% 24% Agonus cataphractus 15% 11% 2011 32% Merlangius merlangus 23% Syngnathus rostellatus 9% Osmerus eperlanus 13% 2012 54% 17% 41% 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis - Algemeen # slepen Totaal # soorten Tot. # ind./1000 m² AI SR 2010 24 17 14 96 144 2011 15 42 28 2012 36 22 19 351 547 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis – Dichtheid (ind./1000m²) In 2011 ‘overall’ significant lagere dichtheden Geen significante ≠ tussen dieptestrata Geen suppletie - effect 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis - Soortenrijkdom S ≠ jaar tot jaar in bepaalde dieptestrata en dit is ≠ voor AI en SR Mogelijke suppletie-invloed op S 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis - Multivariaat Jaarlijkse variatie is zeer groot! Pairwise ja x loc = significant (p=0,025) Enkel in 2012 ≠ AI van SR Meer replica’s = meer power? Zowel in AI als SR ≠ alle jaren van elkaar Verschillen in dominante soorten tussen jaren Verschillende dominante soorten over jaren 2011 veel lagere dichtheden DISTLM (BEST – BIC): 20% van variatie verklaard door fijne (125-250 µm) en grove (500 – 1000 µm) sedimentfractie, waterdiepte en biomassa van macrobenthos 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Demersale vis - Lengteverdeling 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Conclusies - Impact Jaarlijkse variatie is zeer groot! vnl. verschillen in dichtheden, veel minder in soortensamenstelling bemoeilijkt vaststellen van potentiële impact Geen suppletie-effect waargenomen op gemeenschapsniveau Gemeenschap gedomineerd door soorten die aangepast zijn aan zeer dynamische omgeving mobiele soorten en vaak ook opportunisten die zeer snel terugkeren Wel indicatie van impact op soortsniveau 3 dominante soorten vertonen andere populatiestructuur en/of dichtheid in referentiegebied t.o.v. impactgebied in 2012 Toch kleine verandering in fysische omstandigheden zoals sediment of stromingspatronen? fractie middelgrof zand (250-500 µm) lijkt licht toegenomen in Ameland vanaf suppletie naar strand 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Conclusies - Impact 3 replica’s/stratum aan te raden Betere resolutie voor soortenrijkdom Mogelijk beter detecteren van potentiële impact Belangrijk dat omgevingsvariabelen op zelfde plek en tegelijkertijd genomen worden: Nu meegenomen: sedimentfracties, mediane korrel, macrobenthos, watertemperatuur en absolute diepte Mogelijke extra variabelen: turbiditeit, weersomstandigheden voorafgaand aan staalnameperiode, wintertemperatuur, extra sedimentparameters vb. sorting 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Kinderkamerfunctie? De huidige monsternamemethode kan geen eenduidig antwoord geven: slechts één momentopname per jaar Voorkomen van juveniele (commerciële) platvis gespreid in tijd en ≠ per soort temporele monsternames nodig MAAR: 0-jarige platvis aanwezig in de ondiepe kustzone van zowel Ameland als Schiermonnikoog Vnl. schol in relatief hoge dichtheden (gem./sleep: 2-11 ind./1000m², tot./gebied: 20-200 ind./1000 m²) Daarnaast zijn ook tong, tarbot, griet en schar aanwezig maar in veel lagere dichtheden (gem./sleep: < 1 ind./1000 m², tot./gebied: 0-9 ind./1000m²) Dus toch aanvoelen dat kustzone dienst doet als kinderkamer (zeker voor schol) 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Advies voor suppletie richtlijnen Huidige suppletie in Ameland werd reeds behoorlijk ecologisch uitgevoerd Suppletie-effecten op epibenthos en vis zijn miniem of afwezig Gesuppleerd sediment ≈ natuurlijk sediment Suppletie is gespreid in de tijd Verbeterpunt: rekening houden met opgroeiperiodes van 0-groep platvis Indicatie dat 0-groep schol mogelijks negatief beïnvloed werd door suppletie Suppletie uitvoeren voor of na opgroeiperiode Opgroeiperiodes verschillen van soort tot soort (+/- april – okt) Niet gekend welke soorten opgroeien in Ameland en Schier 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Advies voor verder onderzoek Temporele monstername om na te gaan of Noordzeekust van Waddenzee wel degelijk functioneert als kinderkamer: Voor welke soorten is het effectief een kinderkamer? Welke soorten pieken wanneer? Interessant om dit zowel voor Ameland als Schiermonnikoog te doen om ruimtelijke (en daardoor fysische) variatie mee te nemen Deze kennis gebruiken om richtperiodes voor suppletie aan te geven T3 monstername om huidige conclusies van impactmonitoring te bevestigen: Meeste impactstudies lopen tot 3 jaar na impact Trends op soortsniveau opvolgen 13 juni 2013 – Kustnatuur en strandsuppleties

Contact: annelies.debacker@ilvo.vlaanderen.be Bedankt! Contact: annelies.debacker@ilvo.vlaanderen.be