Leefomgeving en gezondheid Moniek Zuurbier Adviseur Milieu en Gezondheid GGD’en Gelderland en Overijssel 15 juni 2017

GGD adviseert over gezonde leefomgeving GGD adviseert gemeenten o.a. over gezonde leefomgeving (Wet Publieke Gezondheid en straks ook Omgevingswet) GGD beantwoordt vragen van burgers Samenwerking met provincies en omgevingsdiensten Thema’s o.a.: luchtkwaliteit, geluid, veehouderij, asbest, binnenmilieu, groen, hitte GGD monitor, vierjaarlijks, wordt eind dit jaar weer afgenomen: gemeenten kunnen ook vragen opnemen over bv geluid- en geurhinder 15 juni 2017

Ziektelast door milieu is 5,7% 5,7% van ziektelast wordt veroorzaakt door milieufactoren. 80% daarvan door luchtverontreiniging. Geluid tweede plaats. 99% van de ziektelast ontstaat onder de norm 15 juni 2017

Gezondheid in omgevingswet Bescherming van gezondheid integraal afwegen Lokale overheden kunnen zelf lokale omgevingswaarden vaststellen Omgevingsvergunning kan worden geweigerd bij onvoorziene gezondheidsrisico’s GGD kan gemeente adviseren hoe gezondheid op te nemen in omgevingsvisie en –plan Burgerparticipatie Voorgaande sluit goed aan bij ontwikkelingen en veranderingen in het kader van de omgevingswet Het nieuwe omgevingsbeleid goede kansen voor bevordering van de gezondheid, bijvoorbeeld door de woonomgeving zo in te richten dat gezond gedrag wordt gestimuleerd. We zien graag dat in de nationale en lokale Omgevingsvisies uit gegaan wordt van een brede definitie van gezondheid. Dit biedt de mogelijkheid om er bij plannen voor gebiedsontwikkeling naar te streven dat ook de kwetsbare groepen in de samenleving zo veel mogelijk de eigen regie kunnen houden over hun leefomgeving. De nieuwe Omgevingswet beoogt een veilige en gezonde fysieke leefomgeving te bereiken en in stand te houden. Een afwegingskader kan bestuurders helpen om goede afwegingen te maken bij beslissingen met gevolgen voor de leefomgeving, op basis van een beoordeling en weging van mogelijke gezondheidseffecten. Dat sluit aan bij een verantwoordelijkheid die gemeenten al op grond van andere wetten hebben: zo zijn ze op basis van de Wet Publieke Gezondheid verantwoordelijk voor het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen met gevolgen voor het leefmilieu. Het brede begrip ‘omgeving’ maakt mogelijk dat ook positieve gezondheidseffecten een rol kunnen spelen in afwegingen. Door de komst van de Omgevingswet zullen decentrale overheden meer dan nu zelf gezondheidsaspecten moeten meewegen in hun omgevingsbeleid. [uit VNG presentatie] Wie zijn er in gemeenten actief op Omgevingswet? Wie heeft bij de regie/lead? In welke fase is het proces? Hoe worden ketenpartners betrokken? Hoe gezondheid en veiligheid als relevant belang betrekken en meewegen? Wat is ambitie in fysieke leefomgeving, hoe ziet agenda eruit, welke allianties nodig? 15 juni 2017

Hoe kunnen we bijdragen aan een gezonde leefomgeving Van Lievense en co http://www.lievensecso.com/image/picture/LIEVENSECSO09846_960x600.jpg 15 juni 2017

Luchtverontreiniging 15 juni 2017

Gezondheidseffecten van luchtverontreiniging Afbeeldingen: Longfonds 15 juni 2017

Gezondheidseffecten onder de norm (lucht) 13 maanden vroeger overlijden door luchtverontreiniging plus veel andere gezondheidseffecten 99% van de ziektelast + sterfte ontstaat onder de norm Elke verbetering onder de norm: gezondheidswinst WHO advieswaarden veel lager dan EU normen Roet en ultrafijn stof belangrijk voor gezondheid, niet gereguleerd Normen zijn géén gezondheidskundige normen 15 juni 2017

GELUID 15 juni 2017

Gezondheidseffecten geluid Geluidshinder, slaapverstoring, hart- en vaatziekten Ook onder de normen 15 juni 2017

GROEN 15 juni 2017

Groen en gezondheid Invloed op lichamelijk welzijn (o.a. door effect op bewegen, hitte) Invloed op mentaal welzijn (o.a. door stressreductie en minder depressies) Versterken sociale samenhang 15 juni 2017

HITTE 15 juni 2017

Hitte en Gezondheid Klimaatverandering: hogere temperatuur en meer warme dagen Verband tussen hitte en ziekte / sterfte Ouderen, jonge kinderen (< 4 jaar) Mensen met lage SES Bestaande morbiditeit, medicijngebruik Binnentemperatuur wordt o.a. beïnvloed door Buitentemperatuur Gebouweigenschappen Stedenbouwkundige eigenschappen Gedrag 15 juni 2017

(Micro) Urban Heat Islands Temperatuur in een stedelijk gebied hoger dan in het omliggende landelijk gebied Verschil kan oplopen tot 10 °C (Hove et al) Met name ‘s nachts minder afkoeling  effecten op gezondheid 15 juni 2017

Gezonde leefomgeving is ook dit: 15 juni 2017

Dus: Nog veel gezondheidswinst te behalen, ook onder de norm Veel factoren van invloed op gezonde leefomgeving  Gelderse Gezondheidswijzer - Quickscan gezonde leefomgeving: handig instrument op buurt/wijkniveau 15 juni 2017

Gelderse Gezondheidwijzer Quickscan Gezonde Leefomgeving 11 thema’s, gezondheidsbescherming én bevordering Gebruik makend van open data Onderscheid normen en ambities Buurt/wijkniveau Vertrekpunt dialoog over gezonde leefomgeving 15 juni 2017

Gelderse Gezondheidswijzer documenten Handleiding Factsheets 15 juni 2017

Factsheet Gezondheidseffecten Gekozen Indicator Data (waar op internet) ‘Uitgangspunt’ en richtinggevende ambitie Score -2, -1, 0, +1, +2 Mogelijkheden en voorbeelden gezonde inrichting Meer informatie 15 juni 2017

Thema’s GGW Gezondheid bevorderen: Gezondheid beschermen: Leefbaarheid Bewegen Groen Gezondheid beschermen: Luchtkwaliteit Roet (EC) Luchtkwaliteit Fijnstof (PM10) Geluid Bodem Afstand tot industrie Afstand tot veehouderijen Externe veiligheid Hitte 15 juni 2017

Hoe simpel is het? Gebied bepalen (buurt, wijk) Gebied beschrijven (kenmerken in de handleiding) Relevante gezondheidsaspecten: score bepalen m.b.v. factsheets Evt relevante opmerkingen noteren Start de discussie en mogelijk plan/visievorming 15 juni 2017

Beginnen met gebiedsbeschrijving Waarom? Wat? Wie? 15 juni 2017

Per thema een factsheet (2 á 3 pagina’s) met: Gezondheidseffecten Indicatoren Data Richtinggevende ambitie Score bepalen Mogelijkheden en voorbeelden gezonde inrichting Meer informatie 15 juni 2017

Groen: ruimtelijkeadaptatie.nl 15 juni 2017

Luchtverontreiniging: roet en PM10 Kaarten.Gelderland.nl 15 juni 2017

Geluid: Geluid Wegverkeer 2011 van Atlas leefomgeving 15 juni 2017

Hitte: Ruimtelijkeadaptatie.nl 15 juni 2017

Wat is de quickscan niet Het is nadrukkelijk géén toetsingskader Géén beoordelingskader Géén afvinklijstje of wel of niet aan een norm, richtwaarde of juridische eis wordt voldaan Maar wel: Snel inzicht in leefomgeving en gezondheid in buurt Start discussie Integrale aanpak 15 juni 2017

15 juni 2017