De verslavingszorg aan zet LVB en verslaving De verslavingszorg aan zet

No conflict of interest

Belangen… (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Andere relatie, namelijk …  

Overzicht LVB en verslaving Casefinding LVB specifieke verslavingszorg Aanpassingen… Intake Behandeling

Take home messages In de behandeling van LVB en verslaving is Nederland wereldwijd koploper Er zijn methodieken beschikbaar, maar nog onvoldoende gebruikt Ketenzorgpartners hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid hierin verandering te brengen

Wat is LVB? Verstandelijke beperking / Intellectual Disability* Significante cognitieve beperking Problemen in adaptief vermogen Vóór 18e ontstaan *American Association of Intellectual Disability (AAID)

Wat is LVB? 50 – 70 LVB 70 – 85 Zwakbegaafd 85 -115 Normaal begaafd 130 + Hoogbegaafd

Wat is verslaving? Stoornis in het gebruik van een middel* Verminderde controle over gebruik (4 criteria) Sociale problemen door gebruik (3 criteria) Riskant gebruik (2 criteria) Tolerantie en onthouding (2 criteria) Mild: voldoet aan 2-3 criteria Matig: voldoet aan 4-5 criteria Ernstig: voldoet aan 6 of meer criteria * DSM5

Casefinding Vraag aan collegae verslavingszorg Het % LVB in mijn praktijk is ongeveer…

Verslaving Casefinding - Erik Schoolprobleem Erik, 28 jaar, polygebruiker 14 jaar verslavingszorg ADHD? Klein van stuk… Aangeboren afwijkingen IQ 53… Verslaving Schoolprobleem

Casefinding Tactus Oriënterend onderzoek (Tactus) Enquete onder personeel: 7% vd patiënten Onderzoek in kliniek: 30-50% vd patiënten Onderzoek ambulant: loopt

Tips Casefinding Verslavingszorg Achtergrond & Capaciteiten Opleidingsnivo / begeleidende instanties etc Functioneel analfabetisme / Paniek bij papierzaken Sommetjes / Spreekwoorden Proces Onrust/ongemak bij moeilijke vragen ‘Ongemotiveerde’ opstelling Valkuilen Goede babbel, gebruik moeilijke woorden Afgeronde schoolopleiding Normaal uiterlijk & Sociale inpassing Signaleer Verstandelijke Handicap Opleidingsnivo / begeleidende instanties etc Functioneel analfabetisme / Paniek bij papierzaken Onrust/ongemak bij moeilijke vragen ‘Ongemotiveerde’ opstelling: -- Bijvoorbeeld afspraken niet nakomen, huiswerk niet doen, niet minderen etc etc: snapt hij t wel???? -- geen keuzes kunnen maken Sommetjes / Spreekwoorden Let op somatiek: Syndromen Trap niet in: Goede babbel, gebruik moeilijke woorden Normaal uiterlijk Sociale inpassing

Casefinding in LVB zorg Vraag aan collegae LVB zorg Het % problematisch gebruikers in mijn praktijk is ongeveer…

Casefinding in LVB zorg

Casefinding in LVB zorg Polarisatie: Risicogroep of niet? Veel geheelonthouders Veel problematisch gebruik Nederlands onderzoek: Alle soorten middelen, alle ernstscores Alcohol minder, cannabis meer dan algemene bevolking, overige drugs gelijk Relatief veel problematisch gebruik

Tips casefinding LVB zorg Gebruik standaard screening Screen alle cliënten Evalueer periodiek: Maak gebruik bespreekbaar

LVB specifieke verslavingszorg? Mensen met een LVB hebben een verhoogd risico op onder meer Sociale problemen Lichamelijke problemen Psychische en psychiatrische problemen Verslavingsproblemen En…. Slechte toegang tot hulpverlening

LVB specifieke verslavingszorg? Waarom eigenlijk? Samenwerking met LVB ketenpartners Aanpassing bejegening Aanpassing inhoud Aanpassing methodieken

Verslavingszorg - LVG-zorg Attitude tav middelen Keuzes cliënt Gericht op afweging Werkwijze Eigen hulpvraag & verantwoordelijkheid Verbaal ingesteld Groepsgericht Toegankelijkheid / verwachting Eigen hulpvraag nodig Neiging tot terugverwijzen Attitude tav middelen Huisregels Bescherming andere cliënten Moreel standpunt Werkwijze Zorgindicaties Bescherming Overnemen verantwoordelijkheid Toegankelijkheid / verwachting Bemoeiend Verwacht actief ingrijpen verslavingszorg

LVB specifieke zorg? - Pietje Pietje, 24 jaar (her) Aangemeld bij de verslavingszorg Vorige week maandag heeft Piet (12-09-1988) een intake gehad bij Mw. X. Dit gesprek is voor Pietje (zo wil hij genoemd worden) zeer onprettig verlopen en dit is bevestigd door zijn begeleider Y die mee was. De toon van benaderen is bij Pietje erg verkeerd gevallen en hij is halverwege uit het gesprek gelopen. Aantal voorbeelden: -          Begeleider was er op tijd (korte voorbespreking) en Pietje iets later (kwam moeilijk uit bed). Ondanks dat hij het niet zag zitten was hij er echter wel. Mw. X vond echter dat hij er gewoon moest zijn, hij wilde dit, was zijn belang. Moest niet teveel gepamperd worden en gewoon strak en duidelijk; graag of helemaal niet. Y heeft op dat moment al aangegeven dat het juist al heel goed is dat Pietje überhaupt op de afspraak komt. -          Pietje had een pet op en keek veel naar beneden, hij stottert  sterk in dit soort situaties en dit is zijn manier van coping. X stond er echter op dat Pietje zijn pet af zou zetten en haar aan zou kijken, ondanks dat hij adequaat antwoord gaf op alle vragen en er een goed gesprek liep. X vond het gesprek echter niet goed genoeg omdat er geen oogcontact was. -          Pietje moest een test doen (?) die hij als zeer kinderachtig ervaarde. Hierover gaf X later aan dat dit was omdat zijn niveau vooraf niet bekend zou zijn? Verbaast mij aangezien ik een zorgplan van jullie in zijn dossier heb waarin zijn IQ vermeld staat. -         X vroeg Pietje hoeveel hij dronk, toen hij aangaf paar biertjes per dag was haar reactie “Zoveel?! Dat is wel erg veel!” -          X heeft achteraf aan Y gevraagd of ze te streng was geweest en dat het beter is dat Pietje de volgende keer een intake heeft op woensdag omdat er dan een medewerker is die beter aansluit bij de doelgroep. -          Pietje moest ’s middags voor UC weer bij jullie zijn. Hij is daar (voor zijn gevoel) overvallen door een psycholoog. Eigenlijk zou die aansluitend die ochtend al gesprek hebben maar omdat Pietje was weg gegaan was dat niet door gegaan. Pietje moest op dat moment in gesprek en is hierop in de weerstand gegaan en stond nergens meer open voor.  Erg jammer dat het zo gelopen is. Pietje heeft nu enige weerstand maar staat nog wel open voor een nieuw gesprek bij jullie, met iemand anders. Vanuit onze kant is input van jullie voor stuk medische en psychiatrische zorg wenselijk. A en B, is het mogelijk dat Pietje een keer bij jullie ingepland wordt? Hartelijke groet, C, gedragskundige bij D

Aanpassen - Bejegening Behandelaar past zich aan Rustig aan, investeer in contact Houd het zo concreet mogelijk Ondersteunend + Meer directief Check & dubbelcheck Open, belangstellende vragen Gebruik controlevragen Respectvolle samenwerking Praat met, niet over cliënt Jip & Janneke taal ≠ Kinderlijk toontje Betrek systeem Bejegening Rustig aan, investeer in contact Open, belangstellende vragen Gebruik controlevragen  risico Yeah saying  is het wel begrepen??? Gebruik acceptabele termen: ‘leerprobleem’ Houd het zo concreet mogelijk Ondersteunend Meer directief / minder verantwoording/initiatief bij client Praat met, niet over client

Aanpassen - Inhoud Verslavingsbehandeling Plaatjes, voorwerpen ter ondersteuning Rollenspelen Stap voor stap scenario’s Houd rekening met gebrek aan generalisatie In alles: Systeem gericht werken Inhoud behandeling Medisch consult !!! Eenvoudige, korte teksten Plaatjes, voorwerpen ter ondersteuning Rollenspelen Stap voor stap scenario’s Houd rekening met gebrek aan generalisatie bijvoorbeeld: bier is iets anders dan wijn Wat je in de spreekkamer leert heeft niets met andere situatie te maken Planning behandeling Minder vol programma Beperkte doelen, kleine stapjes Meer individueel werken Veel herhaling, Langer Traject

Aanpassen - Planning Goede basis Aangepast aan draagkracht Rustige werkplek, aangepaste tijd Aangepast aan draagkracht Minder vol programma Meer individueel werken Veel herhaling, langer traject Gericht op ‘succes’ Beperkte doelen, kleine stapjes

Methodieken Handreiking LVB vriendelijke intake CGT+

LVB vriendelijke intake

Aangepaste intake Waarom een aangepaste intake? Cliënt met beperking vergt aanpassing Meerdere partijen betrokken vergt aanpassing

Aangepaste intake Valkuilen Denken in óf-óf Onvoldoende aanpassing Men verwijst naar elkaar als de ‘probleemeigenaar’ Of juist: te lang doormodderen Onvoldoende aanpassing Vasthouden aan standaard werkwijze Oftewel: onvoldoende gebruik maken van elkaars expertise

Aangepaste intake LVB vriendelijke intake 7 thema’s Schakelen naar de LVB vriendelijke intake 3 thema’s Randvoorwaardelijke zaken 6 thema’s Bijlagen 8 thema’s

Handreiking aangepaste intake Voorbeelden: Aanmelding LVB organisatie stuurt informatie mee Intakegesprek LVB begeleider mee Meer tijd voor het gesprek Indicatiestelling Afstemmen met zowel cliënt als ketenpartner

Aangepaste intake Wat kan ik doen? Bekijk de handreiking (www. Resultaten scoren.nl) Maak op basis daarvan met je team én ketenpartners een lokaal protocol Volg eventueel scholing Ga aan het werk, ontdek en leer bij

Methodieken– CGT+ Individuele behandeling gebaseerd op CGT protocol 18 sessies, 2 per week Individueel + met vertrouwenspersoon

Methodieken – CGT+ Inzet vertrouwenspersoon Doel: vergroten zelfcontrole De 6 A’s Middelen: Functie analyse en G schema’s Aangepaste registratie opdrachten Eenvoudige analyse schema’s Veel praktische opdrachten Vaste structuur Inzet vertrouwenspersoon

Methodieken – CGT+ Vertrouwenspersoon ondersteunt… Op afspraken komen Vertellen van ervaringen Oefenen in de praktijk Zelfvertrouwen en capaciteiten Transfer naar LVB collegae …

Dus?

Waar staan we nu? Methodieken zijn er Er is echter nog een implementatie kloof Vooroordelen spelen nog mee… Why don’t you research something useful? This is a non-existent problem! (Anonymous, NADD conference 2014)

Wat mag je verwachten? Wederzijdse inspanningsverplichting Ieder zijn eigen deelverantwoordelijkheid Optimaal gebruik van beschikbare methodieken

Vooruitblik Integrale zorgketens in heel Nederland LVB / SGLVB zorg Verslavingszorg Psychiatrie Forensische zorg Doorontwikkeling methodieken Preventie Triple behandeling eHealth …..

Take home messages In de behandeling van LVB en verslaving is Nederland wereldwijd koploper Er zijn methodieken beschikbaar, maar nog onvoldoende gebruikt Ketenzorgpartners hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid hierin verandering te brengen

Dank u wel! Vragen? J. van der Nagel Psychiater/onderzoeker Tactus j.vandernagel@tactus.nl