Wat een landschap! Gamma - kader 2

Taak 1 - Welkom op de zeebodem Welke begrippen zijn belangrijk? Delta Droogmakerij Landschap N.A.P. Polder Welke kennis is belangrijk? Je kunt uitleggen hoe zeeklei en laagveen ontstaan. Je kunt de voor- en nadelen van de ligging van Nederland aan water noemen. Je weet wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen de Beemster en de Haarlemmermeer. Je kunt informatie in een kaart tekenen. Je weet welke grote waterprojecten er in Nederland zijn uitgevoerd. Je weet welke klimaatveranderingen worden verwacht en wat de gevolgen daarvan zijn voor Nederland. Je kunt een doorsnede van een rivier lezen.

Zeeklei Door getijdenwerking van eb en vloed. Bij vloed daalt de zeeklei (slib) naar de bodem. Bij eb blijft dit laagje achter. Schooltv - Ontstaan van zeeklei (01m21s)

Laagveen Op veel delen van het zeeklei ontstond een moeras Planten die doodgingen kwamen onder het water te liggen en vergingen niet. Hierdoor ontstond een dikke laag dode planten waarop weer nieuwe planten groeide.

Beemster Van veen naar een meer en van een meer naar een droogmakerij. Start droogmaling 1607 na investeringen van rijke Amsterdamse kooplieden. In 1610 liep het gebied weer vol na een dijkbreuk. Vanaf 19 mei 1612 is het meer helemaal droog. Sinds 1999 staat de droogmakerijk op de lijst van het UNESCO-Werelderfgoed. Schooltv - De Beemster, een 17e-eeuwse polder (5.28)

Haarlemmermeer Ook bekend als de ‘waterwolf’, een diep en gevaarlijk meer dat Amsterdam en andere steden en dorpen bedreigde. Dit meer werd niet met molens maar met stoomgemalen in de 19e eeuw leeggepompt! Op de bodem van dit meer ligt nu Schiphol Airport.

Droogmakerij en polder Polder - Een bedijkt gebied waarbinnen de waterstand wordt geregeld. Droogmakerij - Polder die ontstaan is door het droogpompen van een meer, moeras of open water. Polder Ringdijk Windmolens Ringvaart Droogmakerij Zeeklei Laagveen

Nederlandse waterwerken Zuiderzeewerken Deltawerken Droogmakerijen in Noord-Holland Het Waddenplan

Doorsnede van een rivier

Klimaatverandering, geen probleem of gevaar!? → De opwarming gaat door, hierdoor komen zachte winters en warme zomers vaker voor. → De winters worden gemiddeld natter en ook de extreme neerslaghoeveelheden nemen toe. → De stevigheid van extreme regenbuien in de zomer neemt toe, maar het aantal zomerse regendagen wordt minder.

Taak 2 - Rivierenlandschap Welke begrippen zijn belangrijk? Meander Uiterwaard Welke kennis is belangrijk? Je weet wat de verschillen zijn tussen de boven-, midden- en benedenloop van een rivier. Je weet hoe de doorsnede van een rivier eruitziet. Je weet wat de verschillen zijn tussen jagers- verzamelaars en boeren. Je weet hoe de geschiedenis van de dijkenbouw eruitziet.

Van berg naar zee Bovenloop Middenloop Benedenloop Diepe dalen Veel erosie Middenloop Afzetten van grof (zwaar) materiaal Benedenloop Sedimentatie Trage stroming Meanders Delta

Rivierkleilandschap

Doorsnede door een rivier 1 = Zomerbedding 4 = Winterdijk 2 = Zomerdijk 5 = Wiel 3 = Uiterwaard 6 = Steenfabriek

Einde van de IJstijd 12.000 v.Chr. Jagers en verzamelaars Eerste landbouw, waar? Boeren Verschillen tussen jagers-verzamelaars en boeren? Denk aan: Middel van bestaan, woonplaats, wanneer in Nederland, grootte van de groep en de spullen die ze hadden.

Geschiedenis van de dijkenbouw Eerste of tweede eeuw voor Christus in Friesland. Begin van de meeste andere dijken: 1000 na Christus! Waarom? Bevolkingsgroei Meer landbouwgrond nodig Onder leiding van monniken (waarom?) Welke vloed zorgde in het begin van de vijftiende eeuw voor vele ondergelopen dorpen wat tegenwoordig een natuurgebied is? Sint-Elisabethsvloed. Het natuurgebied heet nu de Biesbosch.

Taak 3 - Veenlandschap Welke begrippen zijn belangrijk? Grondsoort Hoogveen Laagveen Löss Veen Welke kennis is belangrijk? Je kunt gebeurtenissen op de goede plek in een tijdvak plaatsen. Je weet hoe Nederland eruitzag in de Romeinse tijd. Je kunt in de atlas zoeken via het namen- en zakenregister. Je kunt vragen beantwoorden aan de hand van het lezen en interpreteren van een kaart. Je weet hoe hoogveen en laagveen is ontstaan en wat het verschil tussen deze veensoorten is. Je weet waarvoor veengebieden tegenwoordig worden gebruikt.

Wat is veen? Grondsoort Opgebouwd uit dode plantenresten die ontstaan in lage en moerassige gebieden. Kan uit de grond gestoken worden → turf Als de turven na (ongeveer drie) maanden zijn gedroogd kan het gebruikt worden voor de kachel.

Veenlijken

Rotsblok → kei → grind → zand → rivierklei → löss

Verschil hoogveen en laagveen? Wordt nat door regenwater en kan bij het grondwater. Hoogveen: Kan niet bij het grondwater maar wordt bevoorraad door een ondoordringbare laag.

Taak 4 - Proef op de som