Zelf onderzoek doen op een melkveehouderij en een mening vormen. Check je melkpak Opbouw PPP: Dia’s voor les 1, 2 en 3 Per onderwerp een dia met achtergrondinformatie. Zelf onderzoek doen op een melkveehouderij en een mening vormen.

Wat gaan we doen? Les 1 Per groepje een poster maken & presenteren over minimaal één onderwerp Les 2 Onderzoek op de melkveehouderij. Les 3 Per groepje poster afmaken en melkpak ontwerpen.

Waar komt ons eten vandaan? Landbouw Dia met achtergrond over de Nederlandse landbouw: De landbouw bestaat uit; Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt (melkveehouderij, vleesvee, kippen etc) In de provincie Utrecht is er voornamelijk fruit- en veeteelt (melkveehouderij). Akkerbouw Tuinbouw Veeteelt Les 1

Hoe ging het vroeger ? Vroeger ging alles met de hand. Het was zwaar werk. De boer hield meerdere dieren. Kippen, varkens , konijnen en verbouwde zelf het eten voor de dieren en voor zichzelf. Boeren hebben nu machines. Het werk is minder zwaar. De boeren hebben gekozen voor één tak of specialisatie bijvoorbeeld melkveehouderij. Les 1

Waar komt melk vandaan ? Filmpje Klokhuis: Hoe wordt melk gemaakt? Klik hier voor het filmpje (3:35 min) Duur filmpje: 3:35 Samenvatting: Hoe gaat het op de boerderij, waar wonen de koeien, waar komt de melk vandaan. Hoe moet je melken? Wat is een boer, en wat doet hij op de boerderij? Les 1

Wie drinkt er melk ? Interactie met de klas. Les 1

Welke producten worden er van melk gemaakt? Les 1

Wat is er allemaal nodig om een pak koeienmelk te produceren? De boer moet de koe melken Een koe krijgt een kalfje, daardoor gaat de koe melk geven. Om melk te geven moet de koe veel eten en drinken. Les 1

Hoe wordt melk verwerkt? De melk wordt opgehaald door de melkwagen. De melk wordt verwerkt in de fabriek. De melk wordt verhit zodat de bacteriën dood gaan. De melk wordt ingepakt en naar de supermarkt gebracht en verkocht. Sommige boeren verwerken de melk zelf aan huis. Les 1

Wat staat er op een pak melk? Les 1

Feit: Koeienmelk komt van de koe Een feit kun je bewijzen, controleren, opzoeken of onderzoeken. Bijvoorbeeld: ‘Koeienmelk komt van een koe’ Les 1

Mening: Ik vind melk lekker! Een mening is persoonlijk, iemand zegt wat hij vindt. Iemand anders kan het er wel of niet mee eens zijn. Voorbeeld: ‘Ik vind melk lekker’. Les 1

Weidemelk Koeien moeten minstens 120 dagen per jaar, 6 uur per dag buiten in de wei zijn. Les 1

Biologische/Eko Koeien grazen in de wei, geen kunstmest, biologisch voer, strengere eisen voor de stal. Les 1

Biologisch-Dynamisch/Demeter Hetzelfde als biologisch, het voer moet van het eigen bedrijf afkomen of uit de directe omgeving. Koeien houden hun hoorns, melk wordt minder bewerkt. Les 1

Welke melk zou jij kopen? Waarom? Les 1

Voorbeeld melkpak Voorbeeldteksten ‘Melk drinken is natuurlijk gezond. Want melk bevat belangrijke voedingsstoffen. Toch is deze melk niet zomaar melk. Het is Campina melk, dus van Nederlandse bodem, natuurlijker én gezonder’ ‘Koeien houden van een droge plek uit de wind, in onze stal vinden ze het daarom prettig’ Les 1

Aan de slag met onderzoeken! Onderwerpen Veevoer Mest en kringloop Huisvesting Melkproductie en melkverwerking Van kalfje tot koe Gezondheid Natuur op de boerderij Leven van een boer Les 1

Les 2 Onderzoek op een melkveehouderij. Groepjes maken door de juf of meester Oude kleding die vies mag worden Oude schoenen/ laarzen die vies mogen worden. Potlood/ pen en papier om te schrijven Per groepje: onderzoeksvragen mee Optioneel: fototoestel om foto’s te maken Les 2

Les 3 terugblik Wat vonden jullie leuk ? Wat was bijzonder ? Wat is je opgevallen ? Wat voor type melkveehouderij was het ? Standaard, met weidegang, biologisch of biologisch-dynamisch ? Les 3

Aan de slag ! Opdrachtkaart les 3 maken en poster afmaken Melkpak maken Presenteren & verkiezingen voor het beste melkpak Les 3

Extra info dia’s Per onderwerp 1 dia, totaal 8 onderwerpen. Zie ook bijlage G van de leerkrachtenhandleiding

Veevoer Een koe eet ruim 55 kg voer per dag Ruwvoer : stro, hooi, gras Krachtvoer : bijvoorbeeld maïs, bieten, soja en resten van voedselproductie: bietenpulp, aardappelsnippers of bierbostel Filmpje: klik hier voor filmpje over krachtvoer (1:12 min) Extra info Een koe eet ruim 55 kg voer per dag. In de zomer eet de koe veel gras In de winter ingekuild gras Ruwvoer: Ruwvoer heeft veel vezels en is goed voor de penswerking. - Gras, hooi, stro Krachtvoer heeft veel vetten en eiwitten en is goed voor de melkproductie. Filmpje duur: 1:12 min

Mest en kringloop Een kringloop van voedingsstoffen 1. De koeien eten gras. De koe haalt uit het gras de voedingsstoffen die zij nodig heeft om te leven en om melk te maken. Melk wordt van het bedrijf afgevoerd. 2. De koeien poepen de resten van de voedingsstoffen uit, dat is de mest. 3. De mest komt op het gras (doordat de koe buiten staan of omdat de boer het uitrijdt). Hierdoor groeit het gras goed. De boer kan / mag niet meer mest op het land brengen dan het gras kan opnemen anders spoelt het uit naar de bodem en de sloot en dit is niet goed voor de natuur. 4. Gras dient als voer voor de koeien in de zomer (verse) en in de winter (als kuilgras / hooi). Dat laatste heet ook wel ruwvoer. 5. De koe krijgt daarnaast krachtvoer. Overtollige mest wordt afgevoerd / verwerkt: Korrels voor de verkoop aan het buitenland Mest voor de moestuin Voor energieopwekking door mest te verbranden

Huisvesting Grupstal Koeien in de wei Serrestal Ligboxenstal - Van April tot Mei lopen de meeste koeien in de wei Om het keurmerk Weidemelk te krijgen, moeten koeien minstens 120 dagen per jaar, 6 uur per dag - buiten zijn. Dit heet weidegang Koeien lopen zelf naar de melkput/ robot Grupstal Oud type stal. - Koeien staan de hele winter naast elkaar vastgebonden. - Achter de koeien ligt een sleuf dit heet de grup. Hier valt de mest in. - Wordt bijna niet meer gebruikt. Serrestal - Nieuw soort stal Veel daglicht en ventilatie Ligboxstal ( Meest voorkomend) - Koeien lopen vrij in de stal op roosters waar de mest doorheen valt. Koeien slapen in ligboxen De bodem van de ligboxen is hoger dan de rest van de stal zodat de boxen droog en schoon blijven, en is vaak van beton met rubbermatten en een laag zaagsel of fijn gehakseld stro erop. In de stal worden de koeien ook meestal gevoerd met ruwvoer (kuilvoer) dat ze kunnen eten door hun kop door een hek te steken, het ‘voerhek’ Filmpje koeienhotel https://www.schooltv.nl/video/het-klokhuis-koeienhotel/ 15 minuten Filmpje boerderij van de toekomst https://www.schooltv.nl/video/het-klokhuis-boerderij-van-de-toekomst/#q=boerderij%20van%20de%20toekomst Serrestal Ligboxenstal

Melkproductie en melkverwerking Een koe heeft vier magen: Pens, netmaag, boekmaag, lebmaag Melk is wit door de vetten en eiwitten Groene kleurstoffen van gras komen in de poep terecht Wanneer op de juiste manier op de tepel en de uier gedrukt wordt komt er melk uit. Een koe geeft ongeveer 25 liter per dag! Een koe geeft alleen melk als zij een kalfje krijgt. Filmpje klokhuis over de vier magen : https://www.youtube.com/watch?v=IXBF2ymZbH4&t=2s 3:27 min

Melkmachines Melk machine / Melk put De boer melkt de koeien 2 keer per dag. De boer is zelf aanwezig in de melkstal Melkrobot De boer is niet aanwezig bij het melken. De koeien mogen zelf bepalen wanneer ze gemolken worden. Alles wordt geregistreerd met een computer. Klik hier voor een filmpje “ zo wordt een koe gemolken” (1:05 min) Zo wordt een koe gemolken Duur: 1.05 min https://www.youtube.com/watch?v=erdGZoe9JZM

Koeltank In de koeltank wordt de melk bewaard De melk wordt elke 3 dagen opgehaald. In het laboratorium wordt de melk gecontroleerd en verhit zodat de bacteriën dood gaan. Verwarmen tot 72°C. = gepasteuriseerd ( koelkast melk) Verwarmen tot 100 °C.= gesteriliseerd (langer houdbaar, ook buiten de koelkast) Filmpje Filmpje gaat vooral over het uiterlijk, het gedrag van de koe en melkproductie https://www.schooltv.nl/video/melkkoe-de-koe-die-zorgt-voor-jouw-lekkere-glaasje-melk/#q=melkkoe%2C%20de%20koe%20die%20zorgt%20voor%20jouw%20lekkere%20glaasje%20melk

Van kalfje tot koe Kalfje Wordt bij gangbare bedrijven meteen bij de moeder weggehaald Krijgt biest ( moedermelk) van de boer en daarna melk van melkpoeder of van de koe. Pink Vaars - 1 jarige koe - 2 jarige koe Filmpje: Wanneer noem je koe een koe ? Duur 0:37 seconden https://www.youtube.com/watch?v=PZR2f1ZjKj0 Klik hier voor het filmpje “ wanneer noem je een koe een koe?” (0:37 min)

Gezondheid en welzijn Wanneer is een koe gezond ? Een gezonde koe kijkt alert rond een glanzende vacht Een gezonde koe produceert voldoende melk Geen wondjes, kapotte poten en is netjes De koe heeft normaal gedrag. Oormerk Met een oormerk kan er in het systeem alles over de koe gelezen worden. Of hij ziek is geweest, wanneer hij geboren is. Klik Hier voor een filmpje “ koeienhotel” over koeienwelzijn (14:57 min) Filmpje Koekenhotel Duur 14:57 https://www.youtube.com/watch?v=I16NT6PAA_U Gaat o.a over koeienwelzijn

Natuur op de boerderij Boeren kunnen ervoor kiezen om de natuur op de boerderij te beschermen en een handje te helpen. Bloemen zorgen voor insecten en die trekken vogels aan. Minder mest zorgt voor meer planten en bloemen. Nesten markeren van vogels en later maaien Mozaïekbeheer: Stukken land worden niet helemaal gemaaid maar in deeltjes. Zodat ook in mei en juni nog lang gras groeit voor de kuikens van bijvoorbeeld de ooievaar. Pinksterbloem en Kievit

Leven van een boer Werkzaamheden boer Koeien moeten elke dag gemolken Koeien moeten gevoerd worden. De koeien moeten gecontroleerd worden of ze gezond zijn. Kalfjes voeren met melk Het weiland maaien Administratie bijhouden Filmpje een ochtend bij de boer Duur 1:13 https://www.youtube.com/watch?v=2QNxbKrXEH0 klik hier voor het filmpje “ een ochtend bij de boer” (duur 1:13 min.)