Het in kaart brengen van de mogelijkheid tot implementeren van valpreventie binnen de gezondheidszorg

Introductie Dubbele vergrijzing (WHO, 2013) 14% in 2005 > 23,4% 2040 (Isken, 2005b) Problemen (Campen, 2011) Preventie (WHO, 2013) Zorgsysteem Toelatingseisen (Gils, 2009)

Cijfers Thuiswonend:  30% valt 1x  15% valt ten minste twee keer of vaker per jaar  Incidentie neemt toe met de leeftijd  Hoger bij vrouwen dan bij mannen. Vlaanderen, E. V.-e. (2009). Cijfers en feiten. Verzorgings- en verpleeghuis:  30-70% ten minste eenmaal per jaar  15-40% valt tweemaal of vaker per jaar  Ongeveer 11% ernstig letsel en 4% met een fractuur Geriatrie, N. V. (2004). Valpreventie van ouderen.

Verschil valincidenten 2012 is in 2013: - in ziekenhuizen - in verpleeg- en verzorgingshuizen - in de thuiszorg 1 op de 3 valincidenten letsel Valangst toegenomen Vermijden deelname activiteiten 50% slaapkamer en 20% woonkamer In de namiddag en avond

Kosten 810 miljoen euro 1,3 miljard euro VeiligheidNL (2015) Eigen risico €385,- (2015, september 16). Zorguitgaven €5630,- euro per hoofd van de bevolking (95 miljard euro uitgaven zorg) Statistieken, C. B. (2015) € € € Kosten afhankelijk van type letsel - Heupfractuur € Hersenletsel € Ernstig schedel-/hersenletsel € Door een verlaging van het aantal valincidenten met 5% levert dit Nederland jaarlijks al 40 miljoen euro aan besparing van zorgkosten op (VeiligheidNL, stijging valongevallen bij ouderen vraagt om gezamenlijke aanpak, 2015 )

Letsel in cijfers - Ruim 60% van de slachtoffers was 85 jaar of ouder (63%, 1.675). - Onder de dodelijke slachtoffers waren meer vrouwen (63%, 1.605) dan mannen (37%, 1.040) 1 op 5 slachtoffers op gelijk niveau was gevallen (22%, 595) 1 op 6 slachtoffers was van een hoogte gevallen (16%, 419) Prognose aantal dodelijke valongevallen bij 65+ (Valongevallen 65-plussers, VeiligheidNL, 2015)

Bron: Doodsoorzakenstatistiek 2013, Centraal Bureau voor de Statistiek Na een heupbreuk herstelt slechts 1 op de 5

Ziekenhuisopnamen Het aantal ziekenhuisopnamen gedaald 7 op 10 vrouw (70%, ) Vrouwen een hoger risico 6 op de 10 Jaarlijks aantal ziekenhuisopnamen bij 65-plussers door valongevallen (Valongevallen 65-plussers, VeiligheidNL, 2015)

SEH- behandelingen 7 op 10 vrouw (58.000, 72%). Kans op behandeling: vrouwen 1 op 27, voor mannen 1 op 57. Zes op de tien 65-plussers die na een val op een SEH-afdeling is behandeld had een fractuur (60%, ). Prognose aantal SEH-behandelingen na valongevallen bij 65-plussers (bij gelijkblijvende incidentie (Valongevallen 65-plussers, VeiligheidNL, 2015)

Zet de trend zich door? *In deze prognose is alleen rekening gehouden met de veranderende bevolkingsopbouw. Aanname in deze prognose is dat de specifieke leeftijd- en geslachtincidentie van ongevallen gelijk blijft aan het niveau van 2013 en dat kosten van zorg gelijk zijn aan de kosten in Bron: Doodsoorzakenstatistiek , Centraal Bureau voor de Statistiek Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg , Dutch Hospital Data; Letsel Informatie Systeem VeiligheidNL; Letsellastmodel 2013, VeiligheidNL i.s.m. Erasmus Medisch Centrum; Bevolkingsstatistiek , Centraal Bureau voor de Statistiek

Risicofactoren (Geriatrie N. V., 2004). RisicofactorOR/RR/DR Onafhankelijke factor (n) Totaal genoemd (n)Niveau Mobiliteit stoornissen0,5 – 3, Eerder gevallen1,2-3,37132 Psychofarmaca1,6-28,36122 Moeite met activiteiten van dagelijks leven (ADL) 1,5-3,84123 Lichamelijke activiteiten0,4-0,6283 Gewichtsaandoeningen2,0-2,74103 Visusstoornissen1,2-2,34143 Urine-incontinentie1,6-1,7263 Ziekte van Parkison7,7-9,5243 Duizeligheid1,8-2,0253 Polyfarmacie2,6-4,52104 Leeftijd0,6-8,13144 Vrouwelijk geslacht1,6-2,12114 Depressieve symptomen1,4-2,22114 Cognitieve stoornis1,1-5,02114 Figuur: Risicofactoren voor vallen bij zelfstandig wonende ouderen

Gevolgen lichamelijke, financiële en psychosociale Een val kan ernstige lichamelijke, financiële en psychosociale gevolgen hebben - Kleine letsels (bv. verstuiking) - Grote letsels (bv. heupbreuk) - Valangst - Meer kwijt aan zorg - Activiteiten vermijden - Isolement

Cijfers angst Eerder onderzoek wijst uit dat 40-73% van de gevallen ouderen valangst heeft en 30-46% van de mensen die niet gevallen is. Belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van valangst is dat men ooit eerder is gevallen (B.J. Vellas et al, 1992)

Angst om te vallen vergroot risico op een valongeval

Wanneer is valpreventie effectief? (VeiligheidNL, Veiligheid, 2015)

Doelgroep Huisarts Geriatrie fysiotherapeutErgotherapeutBuurtzorgFysiotherapeutThuiszorg de Friese WoudenGGDWmo

Cursus Vallen Verleden Tijd ‘’Vallen Verleden Tijd’’ Doelgroep: Thuiswonende ouderen Doel: Verminderen valincidenten (valgevaarlijke sit., mobiliteit, balans, valangst, activiteitenniveau) Inhoud: - 3 onderdelen - 10 bijeenkomsten van 1.5 uur - De totale duur is 5 weken (Maartenskliniek, 2011).

3 onderdelen Vallen Verleden Tijd 1.Veilig vallen 2. Hindernisparcours 3. Sport- en spelgedeelte Uitgesloten: - Niet kwartier lopen - Alleen rollator - Ernstige osteoporosepatiënten en ernstige hartpatiënten

Maar is het wel effectief…. Randomized Controlled Trial (RCT) (Weerdesteyn et al. 2006) 113 thuiswonende ouderen Met valgeschiedenis 3 groepen: oefengroep n = 79 controle groep n = 28 dropouts voor randomisatie, n = 6 Effect = Oefengroep vermindering in valincidentie van 46%. De oefengroep 6% toename in vertrouwen en balans terwijl de controle groep 2% vermindering liet zien Vallen Verleden Tijd is de enige cursus dat wetenschappelijk effectief bewezen is! (NJi, Vallen Verleden Tijd, 2011)

Vergoedingen valpreventie

Plattegrond

Kosten

Kosten- en Batenanalyse

Advies implementeren valpreventie: Valpreventie is belangrijk Vallen Verleden Tijd Op den duur nemen de kosten overall af Een planmatige aanpak (verkennen, plan van aanpak, uitvoeren, evalueren, verankeren) Een multifactoriële aanpak (gericht op verschillende risicofactoren voor vallen) HELE KETEN ZORGVERLENERS Lokale samenwerking Een gefaseerde en multifactoriële aanpak bij ouderen met een verhoogd valrisico en uitgevoerd door een multidisciplinair team: dát werkt in valpreventie!

Vallen? Geen struikelblok!

Literatuur Albertz, N. (2014, mei). Opgehaald van gelderland/Professionals/Gemeenten/Gezonde%20Wijk%20en%20Gemeente/Nieuwsbrief%20Valpreventie/Nieuwsbrief-19-juni-2014/140509a- Handleiding-integrale-aanpak-valpreventie-regio-nijmegen-versie-0-1.ashx B.J. Vellas et al, S. J. (1992). Opgehaald van Delft, S. v. (2016, januari 11). Burger veel meer kwijt aan zorgkosten. Opgehaald van Zorgvisie: N. V. (2004). Valpreventie van ouderen. Opgehaald van Judith Kuiper, M. P. (2013, December). Wat werkt in valpreventie. Opgehaald van Maartenskliniek, S. (2011, november 10). Opgehaald van MdsWeert. (2016 ). Cursus Vallen Verleden Tijd. Opgehaald van 26ID%3D &cd=6&hl=nl&ct=clnk&gl=nl Merei Lugtenberg, C. v. (2013 ). Effectief verminderen van valangst. NJi, C. N. (2011, november 10). Vallen Verleden Tijd. Opgehaald van tijd/ErkendeInterventiesDocumenten/Vallen%20verleden%20tijd%20(Beschrijving%20Vilans).pdf Tinetti, M. e. (1988). Risk factors for falls among elderly persons living in the community. VeiligheidNL. (2015 ). stijging valongevallen bij ouderen vraagt om gezamenlijke aanpak. Opgehaald van Vlaanderen, E. V.-e. (2009). Cijfers en feiten. Opgehaald van WHO. (2013). Opgehaald van