KLIMAATOPWARM ING in NZ PERSPECTIEF De cases van Cuba en China

Inhoudsopgave A.NZ Perspectief 1.Ongelijkheid 2.Ontwikkeling 3.Energiereuzen B.China C.Cuba

Beknopte bibliografie Artikels over klimaatopwarming en NZ perspectief: in%20the%20Global%20South.pdf 20in%20the%20Global%20South.pdf and-Development-Space_EN.pdf and-Development-Space_EN.pdf Artikels over energiereuzen: hebben-gekozen-voor-hun-winsten/article-opinion html ; met bronvermelding: hebben-gekozen-voor-hun-winsten/article-opinion html we-daar-van-denken/article-opinion html; met bronvermelding: opgelucht-op-klimaattop we-daar-van-denken/article-opinion html opgelucht-op-klimaattop Artikels/boeken over Cuba en ecologie en over sociaaleconomische uitdagingen in Cuba : Demuynck K. & Vanbrabant I., Cuba. Revolutie met een groen hart, Brussel 2010 Demuynck K., & Vandepitte M., Ontmoetingen met Fidel Castro, Epo, 2009

Artikels/boek over China, kimaatopwarming en voorbije top in Parijs: onvoldoende onvoldoende Ng Sauw T., & Vandepitte M., Made in China, meningen van daar. Uitg. EPO Radio 1, 2006 Aanraders (boeken): Klein N., This Changes Everything. Capitalism vs. the Climate, Londen (ook in het Nederlands) Foster J., Ecology Against Capitalism, New York 2002.

1. ONGELIJKHEID 1.Oorzaken 2. Gevolgen

Concentration CO 2 (ppm) Gevaardrempel

Puur kwantitatieve berekening houdt geen rekening met: 1.Verschil tussen landen (per capita) 2.Delokalistatie van emissie 3.Verschil binnen landen 4.Historische ‘koolstofschuld’

1. Verschil tussen landen Piketty: top 10% emitters = 45% of global emissions bottom 50% emitters = 13% of global emissions

If all of humanity used the same energy per head as the rich countries do today, consumption of commercial energy would be three times what it is now. Financial Times

2. Delokalistatie van emissie VS: Kyoto: belofte – 7%  + 17% ( ) import + export: + 25% UK: - 28 mio ton  mio ton Europa: -6%  - 1% China: voetafdruk – 20% ( ~ 75% offshored emissions)

2. Delokalistatie van emissie Ontwikkelde landen 1990 – 2008: - 2%  + 7%  + 12% (Rusland, Oekraïne)

3. Binnen landen Canada (België) : 10% rijksten ~ 10% armsten emissie = 9 x consumptie = 4 x

4. Historische ‘koolstofschuld’ Emissie = cumulatief probleem

Industrialized countries set out on the path of development much earlier than developing countries, and have been emitting GHGs [Greenhouse gases] in the atmosphere for years without any restrictions. Since GHG emissions accumulate in the atmosphere for decades and centuries, the industrialized countries’ emissions are still present in the earth’s atmosphere. Therefore, the North is responsible for the problem of global warming given their huge historical emissions. It owes its current prosperity to decades of overuse of the common atmospheric space and its limited capacity to absorb GHGs. Background for COP8, Center for Science and Environment, 2002

The tragedy of the atmospheric common has been the lack of rights to this global ecological space. As a result, countries have borrowed or drawn heavily and without control. They have emitted greenhouse gases far in excess of what the Earth can withstand. This was because they could emit without limits or quotas and were “free riding” on this natural capital. Some researchers have called this the “natural debt” of the North, as against the financial debt of the South. Down To Earth Magazine

Global warming is primarily a result of the industrialization and motorization levels in the OECD countries, on whom the main onus for mitigation presently lies. World Bank

The largest share of historical and current global emissions of greenhouse gases has originated in developed countries; Per capita emissions in developing countries are still relatively low; The share of global emissions originating in developing countries will grow to meet their social and development needs. The United Nations Framework Convention on Climate Change

Negatieve emissie = kennis- + technologie- overdracht

1. ONGELIJKHEID 1. Oorzaken 2. Gevolgen

A rise of 2.5% in global temperatures would cut agricultural productivity by 6% in America but by 38% in India The Economist

Poorer developing countries are most at risk since they are more reliant on agriculture, more vulnerable to coastal and water resource changes, and have less financial, technical and institutional capacity for ‘adaptation’. Africa is particularly susceptible due to desertification, declining runoff from water catchment areas, declining soil fertility, low farm productivity, the prevalence of AIDS and vector-borne diseases, weak governance, and rapid population growth. South Asia shares many of these problems IPPC

Poverty will also be impacted indirectly through the effects on economic growth. Climate change is predicted to alter the sectoral origins of growth, including the ability of the poor to engage in the non-farm sector, as well as to increase inequality and thereby reduce the poverty elasticity of growth. This could nullify the pro-poor potential of macroeconomic policies, trade and private sector investment IPPC

Depending on how much methane was emitted, they calculated its cost at up to $60tn, with 80 per cent of the damage In developing countries least able to curb the impact of more floods, droughts and storms. The Financial Times, 25 juli 2013 = 192 % BNP ontwikkelingslanden = 355 jaar ontwikkelingshulp

“ We in the west have recently made an unspoken bet: we’re going to wing it, run the risk of climatic catastrophe, and hope that it is mostly faraway people in poor countries who will suffer.” Simon Kuper, Brits auteur

Recapitulatie en conclusies 1.Zeer ongelijk verdeeld 2.Oorzaak & historische verantwoordelijkheid vooral bij Noorden 3.Gevolgen vooral voor Zuiden 4.Business as usual is fataal 5.Gigantische ingreep om banksysteem te redden

Voorzien 100 mia $ per jaar Redding banken ??? “Total support for the financial system from the governments and central banks of the US, the eurozone and the UK has amounted to $ 8.955bn” Financial Times

World’s priorities  MDG Eradication of hunger Eradication extreme poverty Basic health Education Potable water Sanitation Narcotic drugs Military spending Publicity & marketing Daily speculation Tax havens Derivatives market 240 bn. $ 400 bn. $ 1750 bn. $ 2000 bn. $ 5300 bn. $ bn. $ bn. $

Recapitulatie en conclusies 1.Zeer ongelijk verdeeld 2.Oorzaak & historische verantwoordelijkheid vooral bij Noorden 3.Gevolgen vooral voor Zuiden 4.Business as usual is fataal 5.Gigantische ingreep om banksysteem te redden

2. ONTWIKKELING

Hamvraag voor de toekomst Is hoge sociale ontwikkeling combineerbaar met lage voetafdruk?

Dilemma: ontwikkeling - voetafdruk Hoge ontwikkeling  hoge voetafdruk Lage ontwikkeling  lage voetafdruk Groeilanden: tussenin + verkeerde richting

Hoge HDI Zeer hoge HDI biocapaciteit

Rijke landen Arme landen Groeilanden

Zeer hoge HDI

Oeso

Het kan anders: Kerala 32 miljoen inwoners Economie ~ India (+30%) $1.260 / $ 970 Sociaal >> India

KeralaIndia Levensverwachting73,563,4 Kindersterfte ‰1458 Alfabetisering %9166 Uitgave onderwijs41R18R HDI

Zeer hoge HDI

Conclusie "De natuurwetten kunnen we niet veranderen, de regels van ons economische model wel." Naomi Klein “It is easier to imagine the end of the world than to imagine the end of capitalism.” Frederic Jameson

3. ENERGIEREUZEN “The civilisation of ancient Rome was built on slaves, ours is built on fossil fuels.” Martin Wolf, Chief economist Financial Times

Fundamentele keuze 3-5° %

200 grootste energiereuzen: $ 4000 mia > BBP Lat. Am. 7 grootste privé: $ 1900 mia

 Marktwaarde   Geen investeringen nodig  $ 650 mia/j Steun nationale overheden: $ 5300 mia  $ 5 mia R&D groene energie

 Verbruik fossiele brandstof 10j: + 35%  Uitstoot 10j: + 32% energiereuzen hebben sleutel in handen Zij + fin. markten gaan er van uit dat de politieke wereld niet zal doen wat ze beloven.

“Onze vooruitzichten houden geen rekening met het ‘lage koolstofscenario’ dat door sommigen bepleit wordt. Volgens onze inschatting zijn de kosten en de schadelijke impact op toegankelijke, betrouwbare en betaalbare energie die dat beleid met zich zou meebrengen, te hoog voor wat samenlevingen – en meer bepaald de armste en meest kwetsbare landen van de wereld - bereid zijn om te dragen.” Exxon Mobile

“Wereldwijde actie zal de klimaatverandering niet stoppen. Het gevecht om de globale opwarming te beperken tot gemakkelijk aanvaarde niveaus is dus voorbij.’ (sic) We moeten de klimaatopwarming niet proberen een halt toe te roepen, de wereld moet gewoon harder zijn best doen om te zien ‘hoe we er mee kunnen leven“. The Economist

Top in Parijs COP21

Reactie van de beurzen de ‘groene’ aandelen: + 1,5 à 2% olie- en gasaandelen: -0,5% + herpakt zich Kolenindustrie: herpakt zich BP

“Om eerlijk te zijn, we zijn niet al te ongerust. Het akkoord verandert niet veel op dit moment.” CEO uit de kolenindustrie “De industrie heeft op dit moment andere, meer dringende zorgen heeft, namelijk de lage olieprijs.” Een topmanager uit de petroleumsector “Er is weinig betekenisvolle verandering voor de volgende 4 à 5 jaar.” CEO uit groene energiesector

Investeringen in groene energie 2015 Wereld: + 4% China: + 17% (33% van totaal) India: +23% VS: +8% Europa: -18%

Cuba: revolutie met een groen hart

“Een belangrijke biologische soort loopt risico op uitsterven omwille van de snelle en progressieve vernietiging van zijn natuurlijke levensvoorwaarden: De Mens (...) Als men de mensheid van deze zelfdestructie wil redden moeten de rijkdom van deze planeet en de beschikbare technologie beter verdeeld worden. Minder luxe en verspilling in enkele landen, opdat er minder honger en armoede zou zijn in het overgrote deel van de wereld (... ) Morgen zal het te laat zijn om te doen wat we al veel langer hadden moeten doen.” Fidel Castro op de Top van de Aarde, Rio de Janeiro, 2 juni 1992

Inhoudsopgave 1.Historisch perspectief 2.Duurzame energie 3.Duurzame landbouw 4.Recept

Milieubescherming in historisch perspectief Prekoloniale periode 95% bos Koloniale periode monocultuur suiker 1959: slechts 14% bos 76% landbouwgrond aangetast door erosie Onafhankelijkheidsbeweging: invloed Martí « Zij die de natuur aanvoelen hebben de plicht van haar te houden ». « Het geluk van de mensen en van de volkeren ligt in de kennis van de natuur, »

'59: ecologische bescherming = prioriteit Landhervorming: ‘bescherming bossen en bodems’ : eerste congres en grondwet 1977: COMARNA: milieu & natuurlijke rijkdommen  Zware industrialisering (Sovjetinvloed)

1991: nieuwe grondwet « De staat beschermt het milieu en de natuurlijke rijkdommen van het land. Hij erkent de nauwe band met een duurzame economische en sociale ontwikkeling, om het overleven, de welvaart en de zekerheid van de huidige en toekomstige generaties te verzekeren. Het is de plicht van de burgers om bij te dragen in de bescherming van het water, de atmosfeer, de bodem, de flora en fauna en al het rijke potentieel van de natuur. » '94: CITMA: ministerie van WT & Milieu: (Buitenlandse) investeringen enkel in kader duurzame ontwikkeling

2000: Strategie- en Actieplan voor biodiversiteit (22% = beschermd gebied)  bosbestand verdubbeld > 100 miljoenen bomen per jaar ( )

Klimaatsverandering op Cuba

Cubaanse biodiversiteit

Ciénaga de Zapata Het grootste moerasgebied in de Caribische zee bedreigd!

Klimaatsverandering op Cuba Bedreigd ecologisch paradijs:  terugval in neerslag  hetere zomers (droogte)  stijgende intensiteit orkanen  stijging watertemperatuur  zoetwaterreserve in gevaar  stijging zeepeil

Klimaatsverandering op Cuba  Impact op landbouw:  door historische erfenis weinig vruchtbare grond: 76% van de gronden heeft lage productiviteit  Uitdaging: variëteiten ontwikkelen die beter bestand zijn tegen veranderend klimaat

Klimaatsverandering op Cuba Impact op volksgezondheid: o opwarming: uitstekend milieu voor ziektekiemen kweekplaatsen denguemug o gebrek aan water  hygiëne onder druk o Droogte  stof  respiratoire aandoeningen

“Weinigen kunnen zich voorstellen hoe nabij het verdwijnen van onze soort wel kan zijn. Nog geen twintig jaar geleden, tijdens een Wereldtop over het milieu in Rio de Janeiro, heb ik dat gevaar geopperd voor een select publiek van staats- en regeringshoofden. Zij luisterden met respect en interesse, maar bekommerden zich niet echt om een risico dat volgen hen eeuwen of misschien wel millennia ver weg lag. Zij waren ervan overtuigd dat wetenschap, technologie en een basisgevoel voor verantwoordelijkheid zouden volstaan om dit probleem aan te pakken. Die belangrijke top eindigde onbezorgd, met een grote foto vol voorname personen, waaronder de machtigsten en invloedrijksten. Er was hoe dan ook geen gevaar.” Fidel Castro 2010

Cuba initiatiefnemer ALBA-landen: nemen het voortouw progressieve klimaatpolitiek  Evo Morales 2010: Wereldconferentie van de Volkeren over de Klimaatsverandering en de rechten van Moeder Aarde

“Het is niet alleen zo dat het kapitalistisch systeem ons onderdrukt en uitbuit. De rijkste geïndustrialiseerde landen willen bovendien de rest van de wereld het grootste gewicht van de strijd tegen de klimaatsverandering opleggen. Maar wie gaan ze daarmee voor de gek houden? In Kopenhagen zullen de ALBA en de landen van de Derde Wereld strijden voor de overlevering van onze soort.” Fidel Castro okt. 2009

Energie: op zoek naar een duurzame oplossing Cubaanse troeven: biomassa zonne-energie menselijk kapitaal Creatie van een energiebewustzijn: Verandering in het culturele denkkader van producenten en consumenten

Duurzame energie 2006: La Revolución Energética KERNWOORDEN :energiebesparing en energie-efficiëntie

Duurzame energie Biobrandstoffen ! NO ! NGO Cubasolar: 2001 de Global 500-prijs van de VN voor haar inzet rond duurzame energie

Evenveel biologische landbouw als geheel West-Europa = Noodgedwongen + keuze Cuba = pionier in stadslandbouw (75% Cubanen woont in de stad!) Duurzame landbouw revolutionaire Cubaanse landbouwuitvinding: de organopónico Groot minpunt: voedselimport

UNEP: « Cubaanse stedelijke landbouw is na te volgen voorbeeld. » « Alle mensen die geïnteresseerd zijn in het ontwikkelen van voedselsystemen die sociaal rechtvaardig, ecologisch duurzaam en economisch leefbaar zijn, zouden een gedetailleerde blik moeten werken op het huidige Cubaanse beleid » prof. Peter Rosset, Food First

Cubaanse Recept Ethiek = centraal  consumerisme, materialisme decadente consumptie = uitgesloten Hoge scholingsgraad (maatschappelijk bewustzijn)  onverschilligheid, politiek analfabetisme Soevereiniteit  roofbouw MNO’s Economie in functie van maatschappelijke prioriteiten  winstbeginsel

China: boosdoener of voortrekker?

‘ China heeft de sleutel in handen. Indien het ons niet lukt een duurzame toekomst uit te bouwen, dan zal de wereld er ook niet inslagen. ’ Lo Szeping Dir. Greenpeace China

Inhoudsopgave A.Begripsleutels B.De tijd dringt C.Chinese aanpak D.Recept

A. Begripsleutels 1.Historische positie in de wereld 2.Moeilijke driehoeksverhouding: sociaal – economisch – ecologisch 3.Eigenbelang

1. Historische positie in de wereld China was gedurende tientallen eeuwen een grote en rijke beschaving  1850 – 1950 : invasies, vernedering, burgeroorlog  Volledig aan de grond

“rijk worden”

Historische emissie piek Uitstoot CO2 piekt rond $ (soms $ ) China momenteel $  7 tot 20 jaar Snelle groei  moeilijk om emissie naar beneden te krijgen

2. Driehoeksverhouding 10 mio jobs per jaar  sterke groei nodig (piek arbeiders) Industrie (export): 40-50% kolen, koper, staal, nikkel, aluminium en zink  diensten Technologie Omschakeling

70% van energiewinning 3 nieuwe installaties per maand

2. Driehoeksverhouding 10 mio jobs per jaar  sterke groei nodig (piek arbeiders) Industrie (export): 40-50% kolen, koper, staal, nikkel, aluminium en zink  diensten Technologie  ecologisch probleem  groei op termijn in gedrang

3. Eigenbelang 1.Vervuiling   Groeiend protest 2.Rechtstreeks bedreigd door klimaatopwarming “China wordt ook gemotiveerd door sterke nationale belangen om iets te doen aan hardnekkige luchtvervuiling, de invloed van de klimaatverandering te beperken en de werkgelegenheid in de hernieuwbare energiesector te vergroten.“ Jennifer Morgan, dir. Climate Program World Resources Institute

Vervuiling Kostprijs = 9% van BNP Groep middeninkomens 

Vervuiling Kostprijs = 9% van BNP Groep middeninkomens   4° prioriteit (kloof, corruptie, machtsmisbruik)  protesten  : één op vier

Rechtstreeks bedreigd Gemiddeld meer mensen leven op zeeniveau (80 mio)  zeespiegel meer dan in andere landen Meer hitte, droogte, smelten gletjsers

B. De tijd dringt Uitstoot groeit aan helft van BNP = beter dan gemiddelde China goed voor 2/3 van uitstoot sinds 2000 VS en EU proberen emissies  : - 60m/j  China + 500m/j

C. Chinese aanpak Recent wakker geschoten Ministerie van milieubescherming tot 2008 geen beleidsbevoegdheid Onderhandelingen: milieu was kleine onderafdeling van buitenlands beleid Pas sinds 2012 publiceren steden cijfers over luchtvervuiling

C. Chinese aanpak Ambitieuze doelstellingen Uitstoot vanaf 2030 naar beneden Investeringen in groene energie

Groene energie Doel is tegen % ~ rijke landen “Chinese investment in renewables puts others to shame” The Economist 2015: dubbel zoveel als de VS en EU 3,4 miljoen jobs in groene energie

Windenergie = 33% elektriciteit  15% VS 33 % 17 % 10 % 2015

C. Chinese aanpak Ambitieuze doelstellingen Uitstoot vanaf 2030 naar beneden Industriezones met lage CO2-uitstoot 1000 vormingsprojecten landelijk systeem voor handel in emissierechten

C. Chinese aanpak Ambitieuze doelstellingen Uitstoot vanaf 2030 naar beneden Industriezones met lage CO2-uitstoot 1000 vormingsprojecten landelijk systeem voor handel in emissierechten Voorstel voor koolstoftaks (2017)  Westen Zuid-Zuid samenwerking: 3,1 mia Belangrijk voor landen uit Noorden

“Its leaders understand the challenge of climate change better than their predecessors and perhaps their international peers, too. They are good at taking action on high-priority issues.” The Economist “Het is duidelijk dat het Chinese plan om de CO2-uitstoot te verminderen en een economie te bouwen op schone technologie op het hoogste regeringsniveau is besloten. We hopen dat India, Brazilië en andere landen snel zullen volgen en het benodigde ambitieniveau laten zien.“ Mark Kenber, hoofd van The Climate Group

D. Chinees Recept Soevereiniteit  speelbal MNO’s Economie politiek gestuurd in functie van prioriteiten  lobby’s (cfr. diesel EU) Krachtig beleid  vb India, Brazilië Technologie & veel cash