Hoofdstuk 3

Kolonies Nederland had verschillende kolonies (19de eeuw) oa; Nederlands-Indië, Suriname en Kolonie Curaçao Zie fig. 3.2 blz 34 Het Nederlandse Rijk

§3.1 De kolonie Curaçao in de negentiende eeuw. Je leert dat de burgers van de eilanden meer invloed wilden uitoefenen op het bestuur.

Burgerrechten(1831) Rechten die burgers gegarandeerd hebben bijv; recht van bezit en recht om bepaalde functies te oefenen, stemrecht

Stemrecht (mannen) Alleen als je een vrije burger was(dus slaven niet) Gestudeerd Rijk

Stemrecht voor vrouwen In 1919 in Nederland Pas in 1949 mocht iedereen dus ook vrouwen en armen stemmen.

Kolonie Curaçao ( ) Kolonie werd door een Minister van koloniën bestuurd vanuit Nederland. Hij maakte het beleid. De Gouverneur voert het beleid uit De Gouverneur wordt bijgestaan door de Koloniale Raad(een soort parlement en geeft advies) De koloniale raad wordt aangewezen door de gouverneu(tot 1937 alleen leden uit CUR door de slechte transportverbindingen).

Raad van politie; Voert het dagelijks bestuur uit. Raad van Politie bestaat uit een gezaghebber(benoemd door de gouverneur/koning) en twee landraden(gekozen door de burgers) Taken die ze uitvoeren zijn bijv; toezicht houden op wegen, het sluiten van huwelijken en beheren van de armenkas.

Had gezaghebber teveel macht? Uitvoerende macht: Hij was de baas van de ambtenaren. Wetgevende macht: Hij stond aan het hoofd van de Raad van Politie. Rechterlijke macht: doordat er te weinig juristen waren was hij meestal ook rechter.

Lindoro Kwarts Lindoro Kwarts werd gekozen tot landraad. Vond dat de gouverneur en de gezaghebber te weinig luisterden naar de landraden. Lindoro vond dat de eilanden hun stem moesten kunnen laten horen in de Koloniale Raad.

Raad van Politie gevestigd bij Fort Zoutman oftewel Willem III toren

§3.2 “Baas den nos mes un cas?”. Separacion! Je leert over de komst van de olie- industrie en de wens voor meer autonomie dus los van Kolonie Curaçao.

Autonomie(zelfstandigheid) Door de komst van de olie-industrie werd Aruba welvarend en de bevolking groeide snel. Men vond dat ze meer autonomie moesten krijgen dus meer eigen bevoegdheden. Nederland wilde hen dit niet geven.

Adriaan Dussenbroek Nederlandse arts op Aruba Landraad in de Raad van politie Lid van de eilandsraad Hij diende een verzoek voor meer zeggenschap en beschikking over een eigen budget Hij wilde dat Aruba een soort gemeente werd binnen de Kolonie Curaçao

15 Tijdens de WO2 werd NL bezet door Duitsland Aruba produceerde benzine voor de gealieerden en Suriname bauxiet beloofde de koningin dat de gebiedsdelen na de oorlog meer autonomie zouden krijgen CUR krijgt een hof van justitie en op AUA kwam het Gerecht in eerste aanleg.

Separacion Henny Eman werd leider van de “Separacion-beweging”. Aruba wilde los van de andere eilanden en wilde een directe band met Nederland stelde NL om aruba 7 zetels te geven en CUR 11. Dit was reden voor het beginnen aan een separacion.

Statuut(contract); grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden. Tijdens de Ronde Tafel Conferentie werden er afspraken gemaakt die gelden voor alle koninkrijkspartners. Alle landen werden als gelijke beschouwd.

Afspraken Statuut 1954 NL, Suriname en de Nederlandse Antillen samen het koninkrijk vormen. Koningin werd staatshoofd Defensie en buitenlandse zaken door NL geregeld. Binnenlandse onderwerpen werden door de eilanden zelf geregeld

Het Koninkrijk der Nederlanden Nederlands-Indië werd onafhankelijk. NederlandSurinameDe Nederlandse Antillen

Aruba werd niet gescheiden van de andere eilanden!! Aruba werd een eilandsgebied van de Nederlandse Antillen De gouverneur vertegenwoordigde de koningin Gouverneur werd het hoofd van de centrale regering van de Nederlandse Antillen De volksvertegenwoordiging werd de Staten van de Nederlandse Antillen 22 zetels werden verdeeld over de eilandsgebieden. Aruba kreeg 8 zetels en CUR kreeg 12, Bonaire 1 en de rest 1 zetel samen. Zie blz 46 fig.3.14

Trias Politica: scheiding van machten! Wetgevende macht (Staten/ Parlement) Uitvoerende macht (Ministerraad= minister president en vertegenwoordigers van politieke partijen afkomstig uit de eilanden) Rechterlijke macht (Onafhankelijke rechters)

§3.3 Status Aparte Je leert dat men een afscheiding wilde van de Antillen deze kreeg men op 1 januari 1986.

Status Aparte: Aruba blijft deel uitmaken van het Koninkrijk maar heeft een aparte positie ten opzichte van de Antillen en Nederland.

Curaçao 30 mei 1969 Wescar arbeiders gaan staken voor hogere lonen. Men was moe van de corruptie binnen de politiek Stakingen lopen uit de hand. Gevolgen zijn: twee doden, winkels werden geplunderd en in brand gestoken, de gouverneur vraagt voor militair hulp. Nederland wilt de eilanden zo snel mogelijk hun onafhankelijkheid geven.

Aruba was bang voor die onafhankelijkheid…. Waarom? Met die onafhankelijkheid zou Aruba definitief tot de Nederlandse Antillen horen dus Curaçao heeft meer macht op Aruba.

De wens naar onafhankelijkheid vergrootte doordat: Curaçao was niet bereid om de banden tussen de eilanden te veranderen. De Landsregering weigerde de MEP toe te laten tot de regering van de Nederlandse Antillen( MEP was voorstander van een Status Aparte).

Gevolgen dat Curaçao Mep weigerde zijn: Er vielen schoten op belangrijke figuren. Vakbondsleiders werden gearresteerd. Schepen en andere producten uit Curaçao werden geboycot. Nederland wilde toen eindelijk praten over Status Aparte…

Ronde Tafel Conferentie 1983 Aruba kreeg zijn Status Aparte die inging per 1 Januari 1986 De voorwaarde hiervoor was dat Aruba na 10 jaar helemaal onafhankelijk van het Koninkrijk zou worden.

Men was bang voor een totale onafhankelijkheid. Waarom? Nederland zou ons geen geld meer geven/lenen De Lago was gesloten 1985 (dus minder inkomen voor Aruba) Toerisme was nog niet sterk genoeg Buitenlandse Hotels gaan liever naar een land die is aangesloten tot het Koninkrijk In Suriname was er armoede en onrust(Aruba was bang dat hetzelfde met hen zou gebeuren) Men was bang dat Aruba onder invloed van andere landen/drugsmafia

Het Koninkrijk Van Nederlanden werd in 1986… NederlandDe Nederlandse Antillen Curacao, Bonaire, St Maarten. Aruba

Bestuursvorm vanaf 1986 NederlandNederlandse Antillen Aruba Parlement Ministerraad Gouverneur Parlement Ministerraad Gouverneur Parlement Ministerraad Koningin

Overeenkomst met Franse Revolutie Aruba kreeg een eigen regering en de bevolking kreeg parlementaire democratie Dus Aruba was vrij van de Nederlandse Antillen, gelijk aan de andere landen en heeft broederschap als lid van het koninkrijk.

33 Einde van de nederlandse antillen Via een Volksraadpleging/ referendum werden de eilanden binnen de NL Antillen gevraagd als deze verder wilden gaan met de NL antillen. Vanaf : NL,Aruba, Cur, St Maarten en de BES eilanden(byzondere gemeenten)

Hoofdstuk 4 Aruba als land binnen het Koninkrijk

§4.1 Statuut en staatsregeling Je leert wat er in het statuut vastgelegd staat en hoe de taken en bevoegdheden van het bestuur op Aruba geregeld zijn.

36 Statuut 1986 Alle inwoners van het koninkrijk hebben èèn nationaliteit. Er is 1 staatshoofd. Er is 1 gemeenschappelijk buitenlands beleid. Er is 1 gemeenschappelijk defensie.

In het Statuut staat hoe de partners met elkaar moeten omgaan De belangrijkste uitgangspunten zijn: Landen binnen het Koninkrijk zijn autonoom De landen verzorgen elkaar als gelijke partners als het gaat om koninkrijksaangelegenheden(staan vast in een Rijkswet) De landen zullen elkaar helpen

Verandering van het Statuut. Alle Koninkrijkspartners moeten hun oordeel geven. De parlementen moeten de verandering met 2/3 meerderheid vóór stemmen.

In de staatsregeling staan de rechten en plichten van de burgers en ook hoe het land bestuurd moet worden. (Grond)Rechten van de burgers: Vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst, vrijheid van onderwijs, recht op privacy etc. Plichten van burgers: Belasting betalen,zich aan de wet houden(verkeer etc) Maak opdracht 3 blz 54

Landsverordening/wet Een besluit dat gezamenlijk is genomen door de regering en de staten van Aruba. Dus een wet die alleen voor het land(Aruba) geld. De landsverordening moet door de gouverneur en de verantwoordelijke ministers getekend worden.

De staatsregeling(grondwet van Aruba) van Aruba is gebaseerd op de Trias Politica Op deze manier worden de grondrechten gegarandeerd. Iedereen kan naar de rechter stappen De burgers en de overheid zijn verplicht zich aan de wetten te houden

Rechtsstaat; een staat waar de macht is beperkt door het recht. De machten zijn gescheiden, de burgers en de overheid moeten zich aan de wetten houden, dit zijn belangrijke voorwaarden om Aruba een rechtstaat te noemen.

Vrouwe Justitia! Het zwaard staat voor het vonnis dat wordt uitgesprokenvonnis de blinddoek staat voor de rechtspraak zonder aanzien des persoons, d.w.z. dat niet de personen worden gehoord en veroordeeld, maar slechts de feiten en daden de weegschaal stelt de afweging van de bewijzen en getuigenissen voor

§4.2 De wetgevende en uitvoerende macht op Aruba vanaf 1986 Je leert hoe de wetgevende en uitvoerende macht op Aruba sinds 1986 eruit zag.

1986 Aruba krijgt een eigen regering! Eigen gouverneur Een minister president Zeven ministers Parlement met 21 leden

De gouverneur Hij vertegenwoordigd de staatshoofd Taken Hij vertegenwoordigd de belangen van het Koninkrijk Staat aan het hoofd van de Arubaanse regering Formeert het Kabinet Benoemt een formateur

De gouverneur Hij is net als de koningin onschendbaar en zijn ministers zijn verantwoordelijk Hij wordt door de koning benoemd Benoemd voor een periode van 6 jaar en kan nog éénmaal verlengd worden met 6 jaar Hij wordt bijgestaan door een raad van advies(bestaande uit 5 leden)

Kabinet Gevormd door een minister president (premier). Hij is de leider van de regering. De minister president moet zorgen dat de ministers met elkaar samenwerken en hun taken goed uitvoeren. De ‘gewone’ ministers moeten zorgen voor hun eigen ministeries.

Gevolmachtigde minister Woont in Nederland en zijn kantoor is gesitueerd in Den Haag (Aruba-huis) Zorgt voor de belangen van Aruba binnen het koninkrijk. Zorgt voor de belangen van Arubanen die in Nederland wonen.

Staten(parlement) Regeringspartij - Oppositiepartij. Met de regering werken aan nieuwe wetten Samen met de regering wetten aannemen of afkeuren. Controle uitoefenen en toezicht houden op de regering. Goedkeuren van het beleid van de overheid

Motie van wantrouwen Ministeriële verantwoordelijkheid: ministers moeten hun werk kunnen verantwoorden ten opzichte van de Staten. Het parlement kan het vertrouwen van een minister opzeggen Dit recht heet vertrouwensregel. Parlement kan een motie van wantrouwen indienen (uitspraak dat het parlement de minister niet meer vertrouwen) Parlement kan de minister dwingen om ontslag te nemen.

52 Hoofdstuk 4.3

Drie soorten rechtspraak Civiele/burgelijke zaken: bv echtscheiding, arbeidsovereenkomsten, huur/koop contracten etc. Strafzaken: overtreding van de wet bv door rood licht rijden, misdrijven zoals diefstal, drugs, moord etc. Ambtenarenzaken: meningsverschil tussen de overheid(als werkgever) en de ambtenaar(als werknemer)

Het openbaar ministerie(OM) OM zorgt ervoor dat mensen die iets verkeerd doen opgespoord en gestraft worden. (Lees taken OM blz 72 en zijn taken blz 73) De procureur generaal(PG) is het hoofd van de Openbaar ministerie. De PG heeft toezicht op de taken van de politie en geeft advies aan de minister van Justitie Officier van justitie: beslist over vervolging bijv taakstraf of geldboete. Kan ook iemand dagvaarden.

Rechterlijke instanties ( Zie blz 73) Gerecht in eerste aanleg HOGER BEROEP => Hof van justitie Curacao IN CASSATIE => Hoge raad der Nederlanden Den Haag