Ecosysteemdiensten Wat moet je er mee, wat kun je ermee? Annemieke Smit

Presentatie van een denkproces Het is moeilijk rechtlijnig te denken in een ronde schedel Stelling bij proefschrift M. Schaap (1995)

Verbinding tussen systeem en belang

Diensten (producten, waterberging, verlaging overstromings- risico, CO2- opslag, Leg de verbinding tussen systeem en belang Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Ecosysteem en biodiversiteit Functies (water- opname, biomassa - productie Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheids- zorg, meer recreanten,..) Figuur naar de Groot et al 2009 Menselijk welzijn (sociaal culturele context)

Millennium ecosystem assessment

Een dienst is pas een dienst als deze wordt gebruikt of benut

Wat kun je met dit denkkader ? Uitwerken van ecosysteemdiensten geeft inzicht in: Benutten van processen Uitputting voorkomen

Benutten, uitputten en biodiversiteit producti e Regulerende diensten

Wat kun je dan met het denkkader ? Ecosysteemdiensten: Benutten van processen Uitputting voorkomen (h)erkennen van belangen en neven-effecten

Combineren van ecosysteemdiensten Figuur L.Braat

Wat kun je dan met het denkkader ? Ecosysteemdiensten: Benutten van processen Uitputting voorkomen (h)erkennen van belangen en neven-effecten Mogelijkheden zoeken tot functiecombinaties

Voorbeeld Schoon en zuinig: diensten van biomassa

Diensten (producten, waterberging/ verlaging overstroming srisico, CO2- opslag, Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Ecosysteem en biodiversiteit Functies (water- opname, biomassa - productie Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheids- zorg, meer recreanten,..)

Diensten (producten, waterberging/ verlaging overstroming srisico, CO2- opslag, Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Ecosysteem en biodiversiteit Functies (water- opname, biomassa - productie Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheids- zorg, meer recreanten,..) Welke bodemeige nschappen zijn van belang? Hoeveel water kan worden opgenomen ? (hoe meten) Lagere verzekering- premies Lagere herstelkosten Minder water- overlast, Minder schade aan huizen, wegen en transport Welke omstandigh eden zijn van belang? Is het te sturen? Hoe verandert bodemleven ? Welke stoffen kan dat leveren? Beschikbaa rheid nieuwe medicijnen, of andere hulpstoffen Lagere ziektekosten Gezonde (en gelukkige?) mensen behouden arbeidkracht

Welke bodemeige nschappen zijn van belang? Hoeveel water kan worden opgenomen ? (hoe meten) Lagere verzekering- premies Lagere herstelkosten Minder water- overlast, Minder schade aan huizen, wegen en transport Welke omstandigh eden zijn van belang? Is het te sturen? Hoe verandert bodemleven ? Welke stoffen kan dat leveren? Beschikbaa rheid nieuwe medicijnen, of andere hulpstoffen Lagere ziektekosten behouden arbeidkracht verzekeringsmaatschappijen rijkswaterstaat Provincies/gemeenten Burgers in risicogebieden Transportbedrijven (ook OV) ziektekostenverzekering Uitkeringsinstanties ziekenhuizen Mensen met specifieke ziekte Gezins/familieleden Wie heeft belang?

Toepassing in gebiedsontwikkeling wellicht ook mogelijk vanuit belangen naar gevraagde functies, processen en toestanden via het benoemen van gewenste (combinaties van) ecosysteemdiensten

Welke bodemeige nschappen zijn van belang? Hoeveel water kan worden opgenomen ? (hoe meten) Lagere verzekering- premies Lagere herstelkosten Minder water- overlast, Minder schade aan huizen, wegen en transport Welke omstandigh eden zijn van belang? Is het te sturen? Hoe verandert bodemleven ? Welke stoffen kan dat leveren? Beschikbaa rheid nieuwe medicijnen, of andere hulpstoffen Lagere ziektekosten behouden arbeidkracht Welke meetaparatuur nodig? Hoe variabel in de ruimte? Zijn eigenschappen aan te passen? Wat is de rol van bodemleven? Zijn stoffen al aanwezig? Is manipulatie nodig? Welke meetaparatuur nodig? Bestaat dat al? Welke natuurwetenschappelijke vragen zijn er?

Het feit dat er nog zoveel vragen liggen in kwantificering van zowel processen als het op waarde schatten, wil niet zeggen dat het hulpmiddel ecosysteemdiensten niet bruikbaar is

Wat biedt RBB? RBB RBB: referentiebeelden Biologische Bodemkwaliteit BoBI / RBB  relatie tussen bodemleven, processen en (ondersteunende) diensten

RBB is zeer herkenbaar voor experts De betekenis van de diensten is wellicht niet voor iedereen (in een gebied) duidelijk

Welke bodemeige nschappen zijn van belang? Hoeveel water kan worden opgenomen ? (hoe meten) Lagere verzekering- premies Lagere herstelkosten Minder water- overlast, Minder schade aan huizen, wegen en transport Welke omstandigh eden zijn van belang? Is het te sturen? Hoe verandert bodemleven ? Welke stoffen kan dat leveren? Beschikbaa rheid nieuwe medicijnen, of andere hulpstoffen Lagere ziektekosten Gezonde (en gelukkige?) mensen behouden arbeidkracht

Wat kun je met de lagenbenadering?

Lagenbenadering heeft in uitwerking ondergrondkwaliteiten overeenkomst met ecosysteemdiensten De verschillende lagen vertegenwoordigen ook verschillenden groepen van actoren Het is niet één op één gelijk, maar het lijkt interessant om daar eens verder over na te denken Lagenbenadering heeft duidelijk ruimtelijke component Wat kun je met de lagenbenadering?

Toepassingsrichtingen Bewustwording Afwegen van alternatieven Alle facetten belicht Kennishiaten zijn er altijd  waar ze zitten wordt duidelijk door het te doen Verbinden van actoren (in gebiedsontwikkeling) Alles op waarde schatten Richting beleid voor duurzaam bodemgebruik?

Naar duurzaam bodemgebruik? JA, dat kan één van de toepassingsrichtingen zijn. Pas op dat de bodem niet los komt te staan van het ecosysteem Voorkom te grote inperking, waardoor een waardevol concept/denkkader een doel op zich wordt en teveel met 1 beleidsrichting wordt geassocieerd.

© Wageningen UR

Analogie met ….. Uit: Bennett et al., 2010 Bennet et al: Kan soil health worden gekoppeld aan maatschappelijke baten?

Intermediate services Soil structure maintenance Organic matter cycling Nutrient cycling Ion retention and exchange Water cycling Gas cycling Soil biological life cycles Final services Provision of marketable goods Soil structure stabilization Gas regulation Carbon sequestration Water quality regulation Water yield Water flow regulation Weather regulation Remediation of wastes Pest regulation Habitat provision Public benefits Rural economic activity Future choices Clean air Favorable climate Water quality Water volume Protection of physical assets Novel products Pollution control Pest control Reduced pesticide use Soil inoculation potential Ecosystem resilience Aestetics Afweging

Van ‘properties and processes’ naar ‘services and benefits’ Uit: Bennett et al., 2010 Van landbouwkundige kenmerken (soil health) naar niet- landbouw- kundige diensten. Een ander landgebruik of beheer heeft meer gevolgen dan je denkt  Deze boodschap is niet nieuw, de uitwerking en poging tot kwantificering wel