MY PRECIOUS VERZAKKINGSKLACHTEN EN DE RING Henriëtte Engel Karin Prins kaderhuisartsen urogynaecologie

DOEL U kent de verschillende vormen van prolaps en de gradering U kent de indicatie voor pessariumbehandeling U kunt een pessarium aanmeten en instructie geven Zijn er cijfers over hoeveel huisartsen zelf een pessarium aanmeten?

PROGRAMMA Het consult: Mevrouw Busser heeft verzakkingsklachten Aanmeten pessarium Vragen

CASUS Mevrouw Busser, 52 jaar Komt met de klacht dat er vanonder iets uitpuilt. Ze is erg geschrokken.

VRAAG 1 Hoeveel procent van de vrouwen tussen 45 en 85 jaar heeft een prolaps? <50% >50%

VRAAG 2 Hoeveel procent van de vrouwen tussen de 45 en 85 jaar heeft klachten veroorzaakt door een prolaps? <20% >20%

VRAAG 3 Hoe vaak stelt een huisarts in een normpraktijk gemiddeld per jaar voor het eerst bij een vrouw de diagnose prolaps? 0-3x 4-6x

VERVOLG CASUS Balgevoel VG: COPD Twee zonen Twee jaar postmenopauzaal Wat vraagt u haar?

ANAMNESE Balgevoel Mictie- en/of defecatieklachten Onderbuiksklachten Lage rugklachten Klachten op gebied van seks Bloedverlies door decubitus H@W 2014;57:195: klachten bij coitus Meer dan eenderde van de seksueel actieve vrouwen met een gevorderde prolaps geeft aan dat hun seksualiteit daardoor negatief wordt beinvloed. Het seksueel functioneren lijkt niet zozeer door de anatomische veranderingen beinvloed te worden, als wel door de psychische last die het hebben van een prolaps betekent.

VERVOLG CASUS Veel last van een balgevoel Het schuurt tijdens fietsen en zitten Urineverlies tijdens lachen en hoesten Vrijen durft ze niet goed meer Welk onderzoek doet u?

LICHAMELIJK ONDERZOEK Abdomen: tumor, littekens Beoordeling bekkenbodem: aanspannen, ontspannen, persen, hoesten Uitwendige genitalia: type en gradering prolaps Speculum: atrofie, ulceraties VT: verzakking uterus tijdens persen, grootte uterus, ovaria NVOG richtlijn prolaps: Uitw genitalia: letten op vulva. De instructies die hierbij door de onderzoeker aan de patiënt worden gegeven zijn: - wilt u de bekkenbodemspieren zo goed/krachtig mogelijk aanspannen/intrekken? - wilt u de bekkenbodemspieren ontspannen/weer loslaten? - wilt u eens flink hoesten? - wilt u flink/zo hard mogelijk persen? De vaginale inspectie wordt uitgevoerd zonder en met gespreide labia, waarbij achtereenvolgens aan de patiënt wordt gevraagd om de bekkenbodemspieren aan te spannen, te ontspannen, te hoesten en te persen. Tijdens aanspannen zal een inwaartse beweging van het perineum moeten optreden. Bij ontspannen zal het perineum weer terugkeren tot de rustsituatie.

SOORTEN PROLAPS

GRADERING PROLAPS

Pelvic Organ Prolapse Quantification 1 1 cm Hymenaalring 2 1 cm 3 4

VERVOLG CASUS LO: verzakking voorwand graad II Bekkenbodem spant niet aan Opbollen perineum tijdens hoesten Behandelopties

juist onjuist STELLING 1 Leeftijd is bepalend voor de keuze van de behandeling van een verzakking juist onjuist

juist onjuist STELLING 2 Na een operatie voor een verzakking is de kans op een tweede operatie voor een verzakking of voor urineverlies 30% juist onjuist

BEHANDELEN? AFHANKELIJK VAN Ervaren klachten Ernst prolaps Wensen patiënte

BEHANDELOPTIES Voorlichting : www.thuisarts.nl Bekkenfysiotherapie Pessarium Operatie

Filmpje jongleren 3-FILMPJE 1 INVOEGEN

AANMETEN PESSARIUM

WELK PESSARIUM? MATERIAAL Siliconen PVC

ring ring met shaatz zeef pessarium ondersteuningsvlak

AANMETEN Vraag zo nodig passet aan Kies voor siliconen ringpessarium 90% zit tussen 70 en 85 mm Begin met 70-80 mm

Instructie film pessarium inbrengen Starten bij 3. 37-4 Instructie film pessarium inbrengen Starten bij 3.37-4.04 4-FILMPJE 2 INVOEGEN

Controleer met een vinger: net tussen pessarium en vaginawand Laat persen, hoesten, staan, bukken Enige tijd op proef Coïtus met pessarium kan

Eventueel instructies zelf wisselen Pessarium in de autoclaaf Vergoeding bij aanvullende verzekering

FREQUENTIE CONTROLE Bij klachten komen! Advies: om de 6 maanden Verwijderen problematisch: pessarium laten zitten Van oudsher was het ‘wissel’ advies : 1x/3 maanden. Maar dit advies stamt uit een tijd van de bakeliet pessaria, waarvan het oppervlak barstjes ging vertonen en waarin de vaginawand vast ging zitten, met alle gevolgen vandien. Ook was dit advies afkomstig van voor de tijd van het zelfmanagement. Er zijn nog geen harde criteria voor de reinigingsfrequentie bij zelfmanagement. Wel is het goed aan alle vrouwen met een pessarium te adviseren een afspraak te maken bij klachten, zoals toename van vaginale afscheiding, zeker als die een foetide geur heeft of als vaginaal bloedverlies optreedt.

Vervolg casus Mevrouw Busser draagt een ringpessarium. De ring bevalt goed. Welke problemen kunnen optreden?

VERZAKKING ONVOLDOENDE GECORRIGEERD OF VERLIEZEN VAN PESSARIUM Groter pessarium Pessarium met meer volume

BLOEDVERLIES/ TOENAME FLUOR Pessarium ‘s nachts verwijderen Pessarium 2 weken niet dragen Kortdurend lokaal oestrogenen

ZELF WISSELEN EERST VERWIJDEREN: Staand met één voet op krukje Met wijsvinger pessarium aanhaken en voorzichtig uittrekken DAARNA INBRENGEN: Dubbel vouwen Water of glijmiddel

IRRITATIE Kleiner pessarium Pessarium enige tijd niet dragen Pessarium ‘s nachts verwijderen Lokaal oestrogenen Zachter pessarium

ring zeef schotel

MICTIE KLACHTEN GEMASKEERDE STRESS INCONTINENTIE Bekkenbodemoefeningen OBSTRUCTIE MICTIE: Kleinere ring UWI’s DOOR RECIDIEF PROLAPS: Ring met meer volume

KERNPUNTEN Geef goede voorlichting Bied vrouwen met een symptomatische prolaps de meest behoudende behandeling aan: bekkenfysiotherapie en/of pessarium Zelf wisselen verkleint de kans op complicaties Pessariumbehandeling is bij uitstek een eerstelijnsverrichting

Dank u wel voor uw aandacht!