Deel 2 Atmosfeer Deze Powerpoints wordt gebruikt als didactisch materiaal voor de navorming “Wegwijzers voor aardrijkskunde” – Eekhoutcentrum - Kulak en Geo-Instituut - KULeuven, oktober De meeste figuren zijn afkomstig uit de handboeken aardrijkskunde Geoscoop 5/6, Geo 5/6 en GeoWetenschappen 5/6.

1. Kenmerken van de atmosfeer

Uniek!

1.1 Bouw van de atmosfeer

Internationaal: bovengrens op km In werkelijkheid: de meeste gassen in de onderste 100 km Bovengrens van de atmosfeer

Het verleden van onze atmosfeer veel CO 2 en N 2 vooral N 2 en O 2 fotosynthese produceert O 2 CO 2 opgeslagen in aardkorst N 2 uit aardkorst

Het verleden van onze atmosfeer samenstelling troposfeer:78 % N 2 21 % O 2 1 % andere gassen

indeling dampkring op basis van temperatuur sfeer: temperatuur stijgt of daalt pauze: temperatuur is constant laag of hoog

Gordels aan !

“ijle” atmosfeer “dichtere” atmosfeer het weer speelt zich af in de troposfeer poollicht verbranding meteoroïden

1.2 Ozon

troposfeer stratosfeer O3O3 O3O3 OZONLAAG

O 3 wordt onder natuurlijke omstandigheden continu gemaakt en afgebroken UV-straling splitst O 2 vorming O 3 UV-straling splitst O 3 de cyclus herbegint

Variaties in de dikte van de ozonlaag boven Ukkel grootste concentratie in de lente kleinste concentratie in de herfst

Satellietbeeld van het stratosferisch ozon in januari kleinere concentratie ozon grotere concentratie ozon

Satellietbeeld van het stratosferisch ozon in septemberozongat een kleinere concentratie ozon

de afbraak van ozon door chloor

troposfeer stratosfeer OZONLAAG beschermende ozonbedreigende ozon

beschermende ozon - in de troposfeer- in de stratosfeer - 10 % van het ozon- 90 % van het ozon - ontstaat door de reactie van zonlicht op lucht- vervuiling (windstil weer in de zomer) - de ozonlaag zet de UV-straling van de zon om in warmte - te veel ozon “ozonsmog” veroorzaakt ernstige gezondheidsproblemen - te weinig ozon zorgt dat UV-straling het aard- oppervlak bereikt: schade aan plant en dier

1.3 Het belang van de atmosfeer

Het belang van de atmosfeer N2N2 stofdeeltjes CO 2 O3O3 belangrijkste gasnoodzakelijk voor plantengroei verstrooien zonlicht condensatiekerntjes winderosie, vulkanisme, verbranding meteoroïden houdt de warmte vast broeikaseffect fotosynthese, verbranding fossiele brandstoffen absorbeert UV- straling van de zon vernietigd door CFK’s reageert met lucht- vervuiling

Het belang van de atmosfeer water- damp zwavel- dioxide en methaan O2O2 wolkenvorming en neerslag soms opgeslagen als sneeuw en ijs veroorzaken zure regen industrie, verkeer en elektriciteitscentrales tweede belangrijkste gas van de atmosfeer komt vrij door fotosynthese