23 Het streven van vorsten naar absolute macht 27 Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen 28 Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk bestuur eigentijdse verlichte vorm te geven (verlicht absolutisme) 30De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap

Frankrijk als het middelpunt van Europa De Franse koningen centraliseren de macht in hun land Lodewijk XIV laat hiertoe speciaal Versailles bouwen Andere Europese hoven (lees: vorsten) volgen zijn voorbeeld Verdere Franse (culturele) invloed Frans wordt de voertaal van de Europese elite en alles wat daarbij wil horen Franse kunst is zeer invloedrijk Le Ancien Régime ( )

Lodewijk XIV Als Apollo Als Willem III Als de zonnekoning

Versailles

Hoe kon de vorst de macht nu centraliseren? Ten eerste ging deze met de steden samenwerken Waarom? Beide hadden belang de macht van de edelen te breken Zo werden de steden loyaal aan de vorst en verloren de edelen hun machtsbasis: het land Ten tweede kreeg de adel andere functies toebedeeld Enerzijds hadden zij geen keuze (zie boven) Anderzijds leverde dit hen ook op Als bestuurder van provincies of in de legerleiding Ten derde kwam er meer belasting binnen Via de steden én door werk van nieuw aangestelde ambtenaren (adel). En meer geld is een groter leger! Ten vierde creëren en handhaven van een geweldsmonopolie Vorsten en Steden spannen samen

Macht kon een vorst in verschillende gradaties hebben Zijn macht kon absoluut zijn of in meerdere of mindere mate gedeeld worden met steden of andere machtige families In sommige landen was de macht van de vorst inderdaad absoluut Deze bestuurswijze heette het absolutisme Een absoluut vorst had alle macht in handen de overtuiging dat hij de macht van God had gekregen Dus hoefde/hield met niemand rekening Onder andere Frankrijk, Pruisen, Rusland en Oostenrijk kende een absoluut vorst Uitbouw van de macht

Het economisch beleid van absolute vorsten werd gekenmerkt door het mercantilisme. Houd het geld binnen de staat. Greep op handel en nijverheid Invoerrechten en subsidies aan eigen ondernemers Creëer een gunstige handelsbalans Ergo, schop alle Hollanders eruit! Het absolutisme en de economie

In de 18 e zijn er vorsten die hun macht op sommige gebieden wijs aanwenden Zij voerde een aantal ideeën uit de verlichting door, zonder hun macht weg te geven Bijvoorbeeld Beperkte persvrijheid Vrijheid van godsdienst Bescherming van minderheden “Humaner” straffen Afschaffen van horigheid Verlichte macht

“Niets door het Volk; alles voor het Volk” Frederik de Grote Catharina de Grote

Vorsten zoals Catharina de Grote (Rusland) en Frederik de Grote (Pruisen) lieten zich graag onderhouden door filosofen middels correspondentie en bezoeken aan het hof Maar de macht ging nooit van hen weg. Toen Catharina bijvoorbeeld zag dat Verlichte ideeën tot een revolutie (1789!) konden leiden, deed zij gelijk het “licht” uit m.a.w. al het verlichte beleid werd afgedaan Verlichte macht

Lees: p Maak: W 4