Hoop op een goed einde en dat de dood niet het laatste woord heeft 27 mei 2016 Piet van Leeuwen specialist ouderengeneeskunde hospice-arts van Johannes Hospitium Vleuten en Johannes Hospitium Wilnis consulent Sint Antonius Ziekenhuis

We hopen dat Hetty het heel goed zal hebben, vanmiddag en alle dagen na vanmiddag en dat dat ook voor ons zo mag zijn en dat het ook mag gelden voor Hospice Utrecht en haar bewoners, bezoekers en medewerkers

We hopen dat Dat we iets kunnen betekenen voor een ander En dat die ander ons niet zal laten vallen, ook als we niet meer ‘productief’ of zelfstandig kunnen zijn Ook als we ons nietig, klein, verloren hopeloos en onaanzienlijk voelen

Ferdinand Hodler en Valentine Godé-Darel, 1909

Sterfbed geliefde van Ferdinand Hodler

The agony

Death

Palliatieve zorg opent een ruimte tussen de hoop op genezing en het accepteren van de dood vraagt om deskundigheid, ervaring, creativiteit, tijd, nabijheid, intimiteit, liefde professionals kunnen een belangrijke rol spelen, maar niet de hoofdrol

Sterven is geen ziekte maar……. E en afscheid nemen waarbij juist het leven heel indringend wordt beleefd en emoties intens worden ervaren (kon. Beatrix, 1996) Eén van de grootste spirituele gelegenheden van het leven. Een laatste kans tot groei en de sleutel naar de deur van het leven.’ (Elisabeth Kübler-Ross) ‘ Accelerated Individual Discovery of Self ’ (lotgenotencontact AIDS-patienten)

Wat is leven? Kathryn Galloway Ons leven op aarde: een fontein vol van goedheid Stroomt over in arbeid, in passie en pijn In de hectische steden en de stilte van wijsheid In elk kind, onbevangen en klein

Lijden is in ons midden LIJDEN Naasten Patiënt Hulpverlener

Proefschrift Maria van den Muijsenbergh, 2002 ‘Palliatieve zorg door de huisarts’ Zij interviewde gedurende 7 maanden 102 terminale patiënten, hun naasten en hun huisartsen

Conclusies (1) Grote tevredenheid met geleverde zorg door de huisarts Kwaliteit van de communicatie telt en niet het wel/ niet succesvol zijn van symptoomverlichting Veel waardering voor huisarts die uit zichzelf patiënt bezoekt en evt. gemaakte fouten zelf naar voren brengt huisarts wil praten over het naderend einde en acceptatie. Patiënt niet.

Conclusies (2) Patiënt wil praten over het hanteerbaar maken van de situatie en wil informatie over het beloop. Patiënten melden in opvallende mate geen hinder te hebben van psychische problematiek Omgeving tilt veel zwaarder aan fysiek ongemak dan de patiënt. Huisarts idem. Steun en waardering voor de naasten door de huisarts van zeer groot belang

Lijden en ‘nu’ Een hedendaagse westerse sterveling moet autonoom en productief zijn heeft recht op een pijnvrij bestaan want alles is immers maakbaar, beheersbaar en controleerbaar (hoopt hij)

Palliatieve zorg is in ons midden LIJDEN Hospice Thuis Ziekenhuis Verpleeghuis: tussen thuis en ziekenhuis in?

“Suffering is not a question that demands an answer… It is not a problem which demands a solution… It is a mystery which demands a presence.”

Wat beschouwt u als ondraaglijk lijden?

Ondraaglijk lijden:

Ondraaglijk lijden: ‘ik trek dit absoluut niet meer’

Afscheid nemen

Ik hou van je

Afscheid nemen Ik hou van je Vergeef me

Afscheid nemen Ik hou van je Vergeef me Ik vergeef jou

Afscheid nemen Ik hou van je Vergeef me Ik vergeef jou Dank je wel

Afscheid nemen Ik hou van je Vergeef me Ik vergeef jou Dank je wel Vaarwel