Hand-out Gemeentefinanciën 16 april 2014 “Inzicht verkrijgen kost tijd, geen inzicht hebben kost kapitalen” Kennisveld Geld - Gemeente Delft 1

Inhoudsopgave 1.Regelgeving; 2.Hiërarchie van budgetten; 3.Beleidscyclus; 4.Financiële begrippen; 5.Afsluiting. 2

1. Regelgeving 1.BBV = Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (landelijk); 2.Financiële Verordening (gemeente Delft); 3.Nota Reserves, Voorzieningen en Investeringen. 3

Wat wordt geregeld in het BBV? Indeling begroting en jaarrekening; Stelsel van baten en lasten; Toerekeningsprincipe baten en lasten in boekjaar; Activeren, waarderen en afschrijven; Onderscheid reserves en voorzieningen; SISA (Single Information Single Audit); Informatie Voor Derden (IV-3) t.b.v. CBS; Commissie BBV. 4

Wat wordt geregeld in de financiële verordening? Tussentijdse rapportages: bv. Kaderbrief, Najaarsrapportage; Richtlijnen budgetoverhevelingen; Begrotingswijzigingen; autorisatieniveau door de raad; Waarderen en afschrijven van activa (investeringen); Reserves en voorzieningen; Financiering; Financiële organisatie en administratie. 5

Gemeenteraad Directeur College Opdrachtgever Organisatie Opdrachtnemer(s) 2. Hiërarchie van budgetten Hoofdstuk Doelstelling Product Boekingscodes Bestuurlijk aggregatieniveau Rollen in de organisatie 6

3. Beleidscyclus: basiselementen De drie W-vragen in de Programmabegroting en -rekening Plannen en budgetteren: 1) Wat willen we bereiken? 2) Wat gaan we ervoor doen? 3) Wat gaat het kosten? Verantwoorden: 1) Wat hebben we bereikt? 2) Wat hebben we daarvoor gedaan? 3) Wat heeft het gekost? 7

4. Financiële begrippen 1.Exploitatie en balans; 2.Stelsel van baten en lasten; 3.Reserves; 4.Voorzieningen; 5.Risico’s; 6.Investeringen; 7.Gemeentefonds. 8

Casussen: Wat is de financiële handeling in de thuissituatie? Casus 1Koffiezetapparaat is kapot. Casus 2Nieuwe auto over 5 jaar. Casus 3Voegen in badkamer zijn slecht; dreigende lekkage. Casus 4Bij vergelijkbare huizen scheuren in de buitenmuur. 9

Exploitatie (resultatenrekening) 10 SalarissenDividend RenteHuren en pachten Leveringen en dienstenTarieven / leges SubsidiesGemeentefonds KapitaallastenBijdragen Saldo van baten en lasten Stortingen in reservesOnttrekkingen aan reserves Resultaat na bestemming LastenBaten

Balans 11 InvesteringenReserves Gebouwen/grondSaldo boekjaar Materieel/ voorraadVoorzieningen Schulden van derdenSchulden aan derden Liquide middelen Kas/ bank / giro Overlopende activaOverlopende passiva Saldo is altijd in evenwicht: verlies of winst van het boekjaar komt ten gunste / ten laste van algemene reserve. Staat van bezittingen en schulden per datum 31 december

Stelsel van baten en lasten Bruto verantwoording: lasten en baten apart; niet gesaldeerd. Lasten en baten toerekenen aan het jaar waarin de prestatie wordt geleverd / de werkzaamheden worden uitgevoerd (het zgn. matchingprincipe). Verliezen nemen zodra ze bekend zijn (voorzichtigheidsprincipe; reeds bekende toekomstige verliezen nemen, denk bijv. aan grondexploitaties). 12

Reserves Sparen voor toekomstige uitgave (= eigen vermogen) Reserves worden ingesteld en opgeheven via raadsbesluit; In het besluit wordt aangegeven: het doel, bestedingsplan en de einddatum van de reserve; Mutaties (stortingen en onttrekkingen) via raadsbesluit; Boeking stortingen en onttrekkingen tot maximaal het begrotingsbedrag (extra storting / onttrekking via raadsvoorstel jaarrekening). 13

Voorzieningen Reserveren voor toekomstige uitgave (= vreemd vermogen) Voorzieningen worden ingesteld voor (toekomstige) schulden, risico’s, verliezen en egalisatie; De vorming van een voorziening gebeurt ten laste van een doelstelling. De uitgaven worden vervolgens rechtstreeks ten laste van de voorziening gebracht; Op het jaareinde onderbouwing saldo voorziening tbv toekomstige schulden en risico’s (bijv. onderhoudsplan). 14

Risico’s  risicoparagraaf Risico’s relevant voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die nog niet anderszins (bijv. via een verzekering, de vorming van een voorziening) zijn ondervangen. Deze risico’s worden opgenomen in de Risicoparagraaf van de Programmabegroting en de Programmarekening. Norm: er is géén algemene landelijke norm betreffende de weerstandscapaciteit (algemene reserves) in relatie tot risico’s. 15

Investeringen (1) Wat is een investering? De aanschaf van een levering of dienst waar je meerjarig nut van hebt. Wat is activeren? Het spreiden van de lasten over meerdere jaren. Dit gebeurt door het opnemen van de investering op de balans (activa), waarna middels kapitaallasten (afschrijving en rente) de kosten over meerdere jaren in de exploitatie worden verdeeld. Voor Delft zijn alle investeringen opgenomen in het investeringsplan of in het vervangingsplan. Actualisatie ervan vindt plaats in de Programmabegroting. 16

Investeringen (2) Wanneer activeren? Richtlijnen zijn opgenomen in het BBV en de financiële verordening. Hierbij gelden o.a. de volgende uitgangspunten: Minimumbedrag € 7.500; Economisch nut (verhandelbaar en kan opbrengst genereren)  verplicht te activeren / geen keuze; Maatschappelijk nut  keuze mogelijk. Voorbeeld economisch nut: zwembad, dat meerjarig nut heeft middels kaartverkoop (ongeacht mate van kostendekkend). Voorbeeld maatschappelijk nut: aanleg weg. 17

Spelregels in financiële verordening: Afschrijving en rente (kapitaallasten) worden berekend vanaf 1 januari na ingebruikname investering; Afschrijvingstermijnen per onderwerp vastgelegd. 18 investering afschr4 jaar rente5,00% Boekw.begin investeringafschrrente Boekw.eind kap.lasten jaar jaar jaar jaar jaar Investeringen (3)

Casussen (1): Wat is de financiële handeling? Casus 1Koffiezetapparaat is kapot Thuis: aanschaf via betaalrekening Delft: aanschaf via exploitatie Casus 2Nieuwe auto over 5 jaar Thuis: sparen door bedrag van betaalrekening over te hevelen naar spaarrekening. Bij aanschaf bedrag van spaarrekening boeken naar betaalrekening. Delft: sparen door bedrag van exploitatie te storten in bestemmingsreserve. Bij aanschaf bedrag van bestemmingsreserve onttrekken ten gunste van exploitatie. 19

Casussen (2): Wat is de financiële handeling? Casus 3Voegen in badkamer slecht; dreigende lekkage Thuis: óf direct repareren, waarbij kosten via betaalrekening óf sparen voor (toekomstige) reparatie. Delft: óf direct repareren, waarbij kosten t.l.v. exploitatie óf geld reserveren in voorziening voor (toekomstige) lasten. Casus 4Bij vergelijkbare huizen scheuren in buitenmuur Thuis: óf niets doen óf sparen óf onderzoeken Delft: óf niets doen óf storten in voorziening óf opnemen in risicoparagraaf 20

Gemeentefonds (1) Uitkering van het Rijk voor de uitvoering van taken door de gemeente; Circulaires Min. van Binnenlandse Zaken (mei, september); Delft circa € 119 miljoen per jaar; Algemene uitkering, (artikel 12), integratie-uitkering en decentralisatie-uitkering. 21

Gemeentefonds (2) Algemene uitkering 22 Maatstaven o.a.: -Inwoners / < 20 jaar -Woonruimten -Bijstandontvangers -Lage inkomens -Minderheden

23 Zie ook VNG-brochure “De wondere wereld van de gemeentefinanciën” uit maart 2014.De wondere wereld van de gemeentefinanciën