Apartheid en Verzet Apartheid en Verzet

Zuid-Afrika

Wat was apartheid? Grote Apartheid: Landverdeling: Landverdeling: 13% van grondgebied voor thuislanden Rest is blank gebied Zwarten moeten ‘langs de lijnen van hun eigen cultuur’ groeien naar politieke zelfstandigheid in hun etnisch thuisland Zwarten zijn gastarbeiders in de blanke steden

Bantustans (thuislanden)

Wat was Apartheid? Ras en/of Klasse * Blanke overheersing Verzet wordt dan gedefinieerd in raciale termen: onderdrukte zwarten tegen blanke racisten [blanke baasskap] * Kapitalistische uitbuiting Verzet wordt gedefinieerd in termen van klassenstrijd: arbeidersklasse tegen de bazen

Wat was de inzet van de strijd tegen Apartheid? Meerderheidsbewind (gelijkberechtiging) Meerderheidsbewind (gelijkberechtiging) Zwart bestuur ( [Zuid]-Afrika voor de Afrikanen) Zwart bestuur ( [Zuid]-Afrika voor de Afrikanen) Een socialistische staat (Kleurenblind) Een socialistische staat (Kleurenblind)

Interpretaties van Apartheid: het ‘race-class debate’ Liberale school: Liberale school: - Afrikaner ideologie, Calvinistische inspiratie - culturele/raciale/ethnische identiteiten - Apartheid niet functioneel voor kapitalistische ontwikkeling (neo)-marxistische/revisionistische school: (neo)-marxistische/revisionistische school: - apartheid als reguleringssysteem voor de factor arbeid - niet identiteit, maar klassenbelangen spelen sleutelrol - apartheid was functioneel voor kapitalistische ontwikkeling

Deborah Posel: ‘What is fundamental and distinctive about the South African case is the unity of class and race as the source of structural differentiation in society’. ‘What is fundamental and distinctive about the South African case is the unity of class and race as the source of structural differentiation in society’. Dus: Apartheid moeten worden begrepen in termen van ras en klasse: ras en klasse vielen samen. Dus: Apartheid moeten worden begrepen in termen van ras en klasse: ras en klasse vielen samen. Er was geen ‘Grand Design’ voor Apartheid Er was geen ‘Grand Design’ voor Apartheid

Contradicties in Apartheid: - bantustans waren economisch en bestuurlijk niet levensvatbaar - bantustans waren economisch en bestuurlijk niet levensvatbaar - bantu onderwijs droeg bij tot de ontwikkeling van een gemeenschappelijke (zuid)-Afrikaanse identiteit - bantu onderwijs droeg bij tot de ontwikkeling van een gemeenschappelijke (zuid)-Afrikaanse identiteit - toegang tot onderwijs in hoog tempo uitgebreid, maar weinig sociale mobiliteit: gefrustreerde verwachtingen - toegang tot onderwijs in hoog tempo uitgebreid, maar weinig sociale mobiliteit: gefrustreerde verwachtingen

Toekomstvisie van anti- apartheidsverzet Nationale bevrijding (dekolonisatie) Nationale bevrijding (dekolonisatie) Socialistische omwenteling (wereldrevolutie) Socialistische omwenteling (wereldrevolutie) Of een twee-fasen strategie? - Eerst de nationaal-democratische revolutie - Na consolidatie volgt dan de socialistische omwenteling (doctrine van SACP)

bondgenootschappen In de voorhoede van het verzet staat: In de voorhoede van het verzet staat: - De zwarte arbeidersklasse - Of de gefrustreerde zwarte middenklasse Opties voor allianties: - Nationale bevrijding: een verbond van alle sociale klassen - Socialistische omwenteling: onder aanvoering van de arbeidersklasse

Waarom duurde het zo lang om apartheid te verslaan? Sterke staat Sterke staat Functionerende economie Functionerende economie Cooptatie Cooptatie Verzet is niet een vanzelfsprekende optie Verzet is niet een vanzelfsprekende optie

‘Het volk’ tegen apartheid, maar “who are ‘the people’”? Generatie Generatie Gender Gender Regionale/ethnische component Regionale/ethnische component Stad/platteland Stad/platteland Sociale klasse Sociale klasse

Oprichters van het ANC

Stromingen in het verzet Charterist: Freedom Charter Charterist: Freedom Charter ANC, UDF, SACP Africanists: Africanists: Black Consciousness, PAC, AZAPO Black Consciousness, PAC, AZAPO

Tijdlijn 1950s Defiance Campaign 1950s Defiance Campaign 1960: ANC and PAC verboden 1960: ANC and PAC verboden 1973 Durban stakingen 1973 Durban stakingen 1976 Opstand in Soweto 1976 Opstand in Soweto 1977 Steve Biko vermoord 1977 Steve Biko vermoord 1983 oprichting van het United Democratic Front (UDF) 1983 oprichting van het United Democratic Front (UDF) opstand in de townships opstand in de townships

Women’s march 1955

Multiraciaal plaatje: Rainbow leadership

Soweto 1976

Apartheid niet langer functioneel Zuid-Afrika voor 1960: Zuid-Afrika voor 1960: Landbouw Landbouw Mijnbouw Mijnbouw Zuid-Afrika na 1960: Industrialisatie Industrialisatie Groei diensten-sector Groei diensten-sector

Golf van protest en verzet vanonderop: weinig coördinatie Civic associations (wijkvereniging) Civic associations (wijkvereniging) huurstaking huurstaking consumentenboycott consumentenboycott School boycot School boycot People’s courts (volksrechtbanken) People’s courts (volksrechtbanken) In de bantustans: jeugd neemt de leiding In de bantustans: jeugd neemt de leiding

Oprichting van UDF in 1983

UDF: multi race, multi class UDF: multi race, multi class

1990s: van bevrijdingsbeweging tot regeringspartij ANC-ballingen: hiërarchisch, gewend aan geheimhouding ANC-ballingen: hiërarchisch, gewend aan geheimhouding Binnenlandse bewegingen(UDF): egalitair, nadruk op verantwoording en participatie Binnenlandse bewegingen(UDF): egalitair, nadruk op verantwoording en participatie Ex-gevangenen Ex-gevangenen Ondergronds verzet binnen Zuid-Afrika (ANC) Ondergronds verzet binnen Zuid-Afrika (ANC) Fuseren tot hegemonische partij Fuseren tot hegemonische partij