Zuid-Afrika: rafels aan de regenboognatie of de onvoltooide revolutie

Rafels aan de regenboog

regenboog Eenheid in verscheidenheid Eenheid in verscheidenheid Voortbouwend op de multiraciale traditie van ANC met bondgenoten Voortbouwend op de multiraciale traditie van ANC met bondgenoten Raciale minderheden horen ook in Zuid-Afrika Raciale minderheden horen ook in Zuid-Afrika Maar: exclusief zwart-Afrikaans nationalisme wordt steeds assertiever Maar: exclusief zwart-Afrikaans nationalisme wordt steeds assertiever Grote welvaartskloof is bedreiging voor raciale harmonie Grote welvaartskloof is bedreiging voor raciale harmonie

(Onoverbrugbare?) kloof

Een revolutie zonder verliezers? geleidelijkheid geleidelijkheid machtsdeling machtsdeling machtsspreiding machtsspreiding ‘ownership’ ‘ownership’ Inclusief model: Inclusief model: nieuwe elites krijgen toegang tot macht oude elites niet buitensluiten..Maar….

welvaartskloof Inkomen van blank huishouden is zes maal hoger dan van een zwart huishouden (2011) Inkomen van blank huishouden is zes maal hoger dan van een zwart huishouden (2011) Zwart huishouden telt meer mensen, dus verschil per hoofd is nog groter Zwart huishouden telt meer mensen, dus verschil per hoofd is nog groter In huidig tempo wordt deze kloof pas over 50 jaar gedicht, rond In huidig tempo wordt deze kloof pas over 50 jaar gedicht, rond 2061.

Iedereen binnenboord

‘average whitey’

Twee gezichtspunten…

bevolking 50 miljoen inwoners: 50 miljoen inwoners:  79,5 % Afrikanen  9% blanken  9% kleurlingen  2,5% Indiërs

Een verenigd Zuid-Afrika: negen provincies

Historisch ontwikkelingsmodel Kapitaal-intensief Kapitaal-intensief Arbeids-extensief Arbeids-extensief Begin van apartheid: tekort aan arbeid Begin van apartheid: tekort aan arbeid Late fase van apartheid: groot arbeidsoverschot Late fase van apartheid: groot arbeidsoverschot Trage verstedelijking (influx control) Trage verstedelijking (influx control) Geen exit-optie naar de landbouw Geen exit-optie naar de landbouw Weinig informele sector Weinig informele sector

Sociale stratificatie: rijk-arm Blank-Zwart Blank-Zwart Stad-Platteland Stad-PlattelandNu: Toegang tot betaald werk is cruciaal Groeiende inkomensverschillen binnen zwarte bevolking: ras en sociale klasse vallen niet langer vanzelfsprekend samen.

Het cappucino - model Onderkant is zwart Onderkant is zwart Bovenkant is wit, met een vleugje cacao Bovenkant is wit, met een vleugje cacao Mbeki 1998: Zuid-Afrika bestaat uit twee naties: De ene natie is rijk, blank en gevoelloos De ene natie is rijk, blank en gevoelloos De andere natie is arm, zwart en kwaad De andere natie is arm, zwart en kwaad

Gelijke kansen: leveling the playing field

Drie presidenten

samenvattend Politieke transitie liep soepel Politieke transitie liep soepel Zuid-Afrika is stabiel Zuid-Afrika is stabiel Meer rechten en vrijheden voor iedereen Meer rechten en vrijheden voor iedereenMaar: niet meer gelijkheid niet meer gelijkheid

De onvoltooide revolutie Kloof arm-rijk = blank-zwart? Kloof arm-rijk = blank-zwart? Van raciale hierarchie naar sociale klasse Van socialistische ideologie naar liberale politiek Van socialistische ideologie naar liberale politiek Globalisering: Zuid-Afrika als deel van de wereldeconomie Globalisering: Zuid-Afrika als deel van de wereldeconomie

ontwikkelingsmodellen Nationalisatie: groei door herverdeling? Nationalisatie: groei door herverdeling? Liberalisering: vrije markt zorgt voor groei Liberalisering: vrije markt zorgt voor groei Developmental state: staat als motor voor ontwikkeling (Chinees model van staatskapitalisme) Developmental state: staat als motor voor ontwikkeling (Chinees model van staatskapitalisme) De verzorgingsstaat; grenzen in zicht De verzorgingsstaat; grenzen in zicht

Problemen Hoge werkloosheid Hoge werkloosheid AIDS AIDS Criminaliteit Criminaliteit Landhervorming Landhervorming Corruptie Corruptie Wel geld, maar onvoldoende capaciteit Wel geld, maar onvoldoende capaciteit Machtsstrijd in ANC: autoritaire organisatiecultuur; nepotisme Machtsstrijd in ANC: autoritaire organisatiecultuur; nepotisme

werkloosheid Groei is kapitaal-intensief, niet arbeidsintensief Groei is kapitaal-intensief, niet arbeidsintensief Werkloosheid: % Werkloosheid: % 1 van de 10 schoolverlaters vindt een baan 1 van de 10 schoolverlaters vindt een baan Loonpeil relatief hoog Loonpeil relatief hoog Banenverlies: landbouw, mijnbouw, industrie Banenverlies: landbouw, mijnbouw, industrie Flexi-werk: baan-onzekerheid Flexi-werk: baan-onzekerheid Banengroei: auto-industrie, dienstensector (toerisme) Banengroei: auto-industrie, dienstensector (toerisme)

Aanpak Aids

Verrijking elites

ANC verlamd door factiestrijd

Landhervorming stagneert

vorderingen (bijna gratis) onderwijs voor armsten (bijna gratis) onderwijs voor armsten (bijna gratis) gezondheidszorg (bijna gratis) gezondheidszorg Sociaal vangnet Sociaal vangnet Rechtspositie vrouwen Rechtspositie vrouwen Meer kansen voor vrouwen Meer kansen voor vrouwen Rechtsstaat: liberale, vooruitstrevende grondwet Rechtsstaat: liberale, vooruitstrevende grondwet Alle burgers zijn gelijk voor de wet: herstel van menselijke waardigheid Alle burgers zijn gelijk voor de wet: herstel van menselijke waardigheid

Hoe krijgen de armen hun rechten? Rechtbank, Constitutioneel Hof Rechtbank, Constitutioneel Hof Sociale bewegingen: huisvesting, land, HIV/AIDS Sociale bewegingen: huisvesting, land, HIV/AIDS Opstootjes: ‘service delivery protests’ Opstootjes: ‘service delivery protests’ Druk uitoefenen op ANC Druk uitoefenen op ANCof Nieuwe politieke beweging stichten Nieuwe politieke beweging stichten

2004: Developmental state Banen door openbare werken Banen door openbare werken Rem op privatisering Rem op privatisering Begin van verzorgingsstaat; sociaal vangnet Begin van verzorgingsstaat; sociaal vangnet Maar ongelijkheid wordt niet minder: Kloof tussen arm en rijk blijft even groot

Black Economic Empowerment Groter aandeel voor zwarten in economie door: Groter aandeel voor zwarten in economie door: voorrang voor achtergestelden in personeelsbeleid voorrang voor achtergestelden in personeelsbeleid Voorrang bij aanbestedingen van overheid Voorrang bij aanbestedingen van overheid (‘tenderpreneurs’) (‘tenderpreneurs’) Spreiding van aandelenbezit Spreiding van aandelenbezit Resultaat: kloof rijk-arm wordt niet kleiner, maar zwarte elite+middenklasse groeien snel Resultaat: kloof rijk-arm wordt niet kleiner, maar zwarte elite+middenklasse groeien snel

Verkiezingen 2009 African National Congress 65,9%264 Democratic Alliance (DA)16,6 % 67 Congress of the People7,4 % 30 (COPE) (COPE) Inkatha Freedom Party (IFP)4,5 % 18