SER Symposium 6 oktober 2010 Hoe houden we langdurige zorg betaalbaar? Paul Besseling Programmaleider zorg Centraal Planbureau

1)Gebruikers en kostenontwikkeling 2)Welke rol voor de overheid? 3)Wat zijn de openstaande vragen? Agenda

Aantallen gebruikers (2009) intramuraalextramuraal Ouderen en chronisch zieken Gehandicapten Geestelijke gezondheidszorg

Historisch Niveau 1972 plus vergrijzing Werkelijk niveau Collectieve zorguitgaven (%BBP)

Trends in kosten en baten  Sinds 2000 stijgen de kosten van langdurige zorg met 4% p.j (geschoond voor inflatie)  Kostendrijvers:  Langdurige zorg: vergrijzing  Curatieve zorg: technologie  Levensverwachting is laatste 10 jaar met bijna 3 jaar toegenomen  Doch niet zozeer de levensverwachting, maar de sterke groei van het aantal mensen dat oud wordt drijft de kosten op

Internationaal Uitgaven aan langdurige ouderenzorg (%BBP) a Zweden2,9 Nederland2,1 Denemarken1,6 België1,3 Frankrijk1,2 Verenigd Koninkrijk0,7 Duitsland0,7 Spanje0,4 a) Gecorrigeerd voor verschil in grijze druk tov Nederland

Goede argumenten voor een overheidsrol  Lang niet iedereen heeft langdurige zorg nodig; maar als het nodig is kost het heel veel geld ► zelf sparen voor ouderenzorg is beslist mogelijk, maar niet erg efficiënt  Voor jongeren is het nog erg ver weg ►private verzekeringen zou men pas afsluiten op 60 jaar; eigenlijk te laat  Mededogen ► niemand aan zijn/haar lot over willen laten

…….. maar is ook problematisch  Ontmoedigt het zelf nemen van verantwoordelijkheid  zelf treffen van voorziening  zelfredzaamheid  inzet mantelzorg  Toenemend spanningsveld  behoefte aan maatwerk vs glasheldere polis  onvrede over regeldruk vs vraag naar meer regels  Vergrijzing doet groot beroep op het draagvlak voor solidariteit  Stijgende collectieve lasten

Collectieve financiering geen vestzak-broekzak Stel groei van zorguitgaven niet 3% maar 4% Aandeel zorg in BBP niet van 10% in 2008 naar 14% in 2040 doch naar 18% in 2040 Verslechtering “houdbaarheidstekort 2015”: ca. 20 mld Indien gefinancierd met belastingen: ► 2% extra werkgelegenheidsverlies, ► ook circa 2% verlies nationaal inkomen.

Onderwerpen voor discussie hoe? wat? wat is verantwoordelijkheid overheid/burger? - mantelzorgers verdisconteren? - ouderenzorg/gehandicapten/ggz? - recht of voorziening? - basis? aanvullend? - eigen betalingen? - …….. hoe moet het georganiseerd worden? - in natura of in geld? - verzekeringspremies of belastingen? - door gemeenten/verzekeraars/cliënt? - …….. solidariteit efficiency

De “hoe” vraag  Cruciaal voor de “hoe” vraag is wie inkoper wordt  Het rapport van de Brede Heroverweging schetst enkele scenario’s:  de cliënt zelf (Duitsland)vouchers  de gemeente (Zweden)wmo  de zorgverzekeraarzvw  gefuseerd CIZ/zorgkantoorzbo  zoals nuawbz  Een belangrijke discussie, maar verwacht geen enorme doelmatigheidswinsten  De “wat” vraag zal onvermijdelijk ook aan bod moeten komen

Afsluitend  Na het SER-advies van 2008 heeft het denken over de langdurige zorg min of meer stil gestaan  In verkiezingsprogramma’s en concept regeerakkoord is ruim aandacht voor langdurige zorg  Gezien de complexiteit en het grote maatschappelijk belang is een zorgvuldige afweging vereist  Niet alleen over de inrichting van het stelsel (de “hoe” vraag) maar onvermijdelijk ook over de verantwoordelijkheid van overheid en burger (de “wat” vraag)