INAUGURELE ORATIE G. VAN DEN BRINK

TUSSEN CONFLICT EN CONSONANTIE Fundamentaal-theologische kanttekeningen bij de verhouding van geloof en wetenschap

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie UITKOMST ONBESLIST? Trouw, 2 februari

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie LEIDEN 14 DECEMBER

Vrije Universiteit Amsterdam Ian G. Barbour ( ) Vier modellen: 1.Conflict 2.Onafhankelijkheid 3.Dialoog 4.Integratie O.a. in Religion & Science (1997) Tussen conflict en consonantie FOUNDING FATHER SCIENCE & RELIGION 5

Vrije Universiteit Amsterdam  Prealabele opmerkingen 1. Conflictmodel 2. Onafhankelijkheidsmodel 3. Consonantiemodel  Dankwoord Tussen conflict en consonantie PROGRAMMA 6

Vrije Universiteit Amsterdam 7Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam PROBLEMEN  ‘Wetenschap’ en ‘religie’ wisselend gedefinieerd (Peter Harrison, Territories of Science and Religion, 2015)  Beide complexe gehelen Wetenschap: kennisbereik, doelen, methoden, resultaten Religie: rituelen, doctrines, morele idealen, verwachtingen > Dus: specificeren!  Is een objectieve bepaling wel mogelijk? Geen God’s eye point of view 8Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam ABRAHAM KUYPER ( ) Geen waardevrije wetenschap… 9Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam FUNDAMENTAALTHEOLOGIE Fundamental theology vs. Prolegomena 10Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam ENKELE NIET BESPROKEN MODELLEN -Integratiemodel -Sciëntistisch eenheidsmodel -Fideïstisch eenheidsmodel 11Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 1. CONFLICTMODEL Conflict… 12Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam Onderzoek Pew Research Center ( ) Tussen conflict en consonantie 1. CONFLICTMODEL 13

Vrije Universiteit Amsterdam 1. CONFLICTMODEL J.W. Draper (1874) en A.D. White (1896) 14Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 1. HET CONFLICTMODEL Ikonische voorbeelden: -Copernicus -Galilei -Darwin 15Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 1. CONFLICTMODEL T.H. Huxley (1887): “There is not the slightest doubt that, if a general council of the Church scientific had been held at that time [1860], we should have been condemned by an overwhelming majority.” 16Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam John Hedley Brooke (1944): ‘Complexity thesis’ Tussen conflict en consonantie 1. CONFLICTMODEL 17

Vrije Universiteit Amsterdam 2. ONAFHANKELIJKHEIDSMODEL Onafhankelijkheidsmodel ook wel: -twee talen-model -boedelscheidingsmodel Aanhangers o.a.:  existentiefilosofen  wittgensteinianen  barthianen  en…: 18Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 2. ONAFHANKELIJKHEIDSMODEL 19Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 2. ONAFHANKELIJKHEIDSMODEL Stephen Jay Gould ( ) NOMA-principe: Non Overlapping Magisteria 20Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam 2. ONAFHANKELIJKHEIDSMODEL -Respectvolle non-interferentie -Geen levensbeschouwelijke c.q. atheïstische conclusies uit wetenschap trekken (contra R. Dawkins c.s.) -Geen feitelijke aanspraken aan religies verbinden -Gevolg: fact/value-split 21Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam Trojaans paard? Gevolgen voor: -Religie -Moraal -Persoon-zijn -Vrijheid Tussen conflict en consonantie 2. ONAFHANKELIJKHEIDSMODEL 22

Vrije Universiteit Amsterdam Lat. consonare = samenklinken Vergelijkbare (maar minder precieze) benamingen: -dialoogmodel -complementariteitsmodel Tussen conflict en consonantie 3. CONSONANTIEMODEL 23

Vrije Universiteit Amsterdam 3. CONSONANTIEMODEL Ernan McMullin ( ) 24Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam “The Christian cannot separate his science from his theology as though they were in principle incapable of interrelation. On the other hand, he has learned to distrust the simpler pathways from one to the other. He [sic, GvdB] has to aim at some sort of coherence of world-view, a coherence to which science and theology, and indeed many other sorts of human construction like history, politics, and literature, must contribute. He may, indeed must, strive to make his theology and his cosmology consonant in the contributions they make to this world-view.” E. McMullin, “How Should Cosmology Relate to Theology?” (1981) Tussen conflict en consonantie 3. CONSONANTIEMODEL 25

Vrije Universiteit Amsterdam Ted Peters (1941-): hypothetische consonantie Dus: er zijn conflicten (contra model 2), maar deze zijn niet het een en al (contra model 1). Conflicten kunnen productief gemaakt worden in de zoektocht naar consonantie. Tussen conflict en consonantie 3. CONSONANTIEMODEL 26

Vrije Universiteit Amsterdam 3. CONSONANTIEMODEL Reijer Hooykaas ( ) Religion & the Rise of Modern Science (1972) 27Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie28 3. CONSONANTIEMODEL -‘Normalisten’ vs. ‘abnormalisten’ -“(…) een zeer breed terrein van onderzoek waarop het verschil tusschen beide groepen geen invloed uitoefent.” A. Kuyper, De gemeene gratie in wetenschap en kunst (Amsterdam: Höveker & Wormser, 1905).

Vrije Universiteit Amsterdam Emanuel Rutten (1973-): “Geen enkel wetenschappelijk resultaat is (…) in strijd met de overtuiging dat God bestaat en de wereld schiep. Hetzelfde geldt voor alle overige kernovertuigingen van bijvoorbeeld het christendom.” Tussen conflict en consonantie 3. CONSONANTIEMODEL 29

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie30

Vrije Universiteit Amsterdam 31Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie32

Vrije Universiteit Amsterdam DANKWOORD 33Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam DANKWOORD 34Tussen conflict en consonantie

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie DANKWOORD 36

Vrije Universiteit Amsterdam Tussen conflict en consonantie THE END 37

Vrije Universiteit Amsterdam DANKWOORD 38Tussen conflict en consonantie

INAUGURELE ORATIE G. VAN DEN BRINK DANK VOOR UW AANDACHT