Invloed van binnenklimaat op leer- prestaties en ziekteverzuim Frans Duijm, arts -medisch milieukundige

Aantal personen per m 2 en m 3 Luchtverversing Stoffigheid: PM10 Temperatuur: tocht, te warm Geluid: achtergrond, akoestiek, gehorigheid Licht: digitale schoolborden Bronnen: kunststof, schimmel,… enz Factoren relevant voor schoolmilieu

Luchtkwaliteit De concentratie van de stoffen, afkomstig van leerlingen, hangt af van: Aantal leerlingen en hun activiteit Luchtverversing in verhouding tot de maat van het lokaal

3-daags patroon van CO 2 -concentratie in VO NB: CO 2 is geen gevaar, maar een indicator Luchtkwaliteit

Fijnstof (= PM10) evenredig met CO 2 Luchtkwaliteit

Aantal ziektekiemen in de lucht evenredig met CO 2 Luchtkwaliteit

CO 2 -metingen GGD Groningen

CO 2 hangt af van ventilatievoorzieningen: Plaats Maat Gebruik

Temperatuur in leslokalen (Versteeg 2007) In de zomer soms of vaak te warm in 84% van de PO- lokalen In de winter tochtklachten in 56-75% van de PO-lokalen Kunt u hier de koppeling maken naar VO-scholen

Geluid in leslokalen Per lokaal gemiddeld 59 tot 87 dB(A) (Zweden, Wålinder 2007) 45 dB(A) kan informatieoverdracht storen 55 dB(A) is belastend voor de stem Arbo-norm: maximaal 80 dB(A) gemiddeld per werkdag

Geluid van leslokalen (Versteeg 2007) Te veel achtergrondgeluid in de helft van de PO-lokalen, ook zonder leerlingen Vooral via ramen en afkomstig van mechanische ventilatie Ongunstige akoestiek in 20% van de PO-lokalen Kunt u hier de koppeling maken naar VO-scholen

Comfort, hinder Welbevinden, stress Ziekte Verzuim Leerproces: aandacht, tempo, fouten Effecten van schoolmilieu

Comfort en hinder Onvoldoende ventilatie Onvoldoende thermisch comfort Onvoldoende spraakverstaanbaarheid Onvoldoende schoonmaak Onvoldoende regelbaar licht

Welbevinden en stress Gebouwgerelateerde klachten (= ‘Sick Building Syndroom’): - vermoeidheid, hoofdpijn, prikkelbaarheid - prikkeling ogen, neus, keel (“droog gevoel”) - diverse andere gezondheidsklachten Stress-hormoon (cortisol) door lawaai

Minder gezondheidsklachten in zeer goed geventileerde kantoren ( Fisk 2008 )

Welbevinden in scholen Indien informatie van kantoren ook op schalen van toepassing: 30% minder aspecifieke gezondheidsklachten bij zeer goede ventilatie 20% meer aspecifieke gezondheidsklachten bij slechte ventilatie

Ziekte Verkoudheid, griep, meningitis door crowding Astma, hooikoorts, eczeem door allergenen Verergering van astma door o.a.: virus, PM10, allergenen, ftalaten

PM10 (fijnstof) Andere samenstelling dan in buitenlucht Zeker te verwachten: effecten op de luchtwegen Langdurige hoge blootstelling van leraren Mogelijk: effecten op bloedvaten, o.a. in hart en hersenen

Daling ziekenhuisopnames in vakanties (Johnston 1996)

Ziekenhuisopnames Misschien is een aanzienlijk deel van de ernstige gevallen van luchtweginfecties en astma te relateren aan schoolgebouwen.

Ziekte Stemproblemen Gehoorverlies Bij leraren: - Vooral bij slechte akoestiek - Vooral in gymzalen - Aantallen onbekend

Verzuim Bij kantoorwerkers 10-25% van het ziekteverzuim te relateren aan binnenmilieu; vooral buitenlands onderzoek Over leraren geen goede informatie; mogelijk hetzelfde als in kantoren Over leerlingen geen goede informatie

Schatting verzuim leraren (PO en VO) leraren Algeheel ziekteverzuim 4% Indien 10% van ziekteverzuim door binnenmilieu: gemiddeld per dag 1760 personen Kosten vervanging zieke leraren: €/jr x 10% = €/jr

Schatting verzuim leerlingen Primair onderwijs: leerlingen Algeheel ziekteverzuim 5% = /d Indien 10-25% door binnenmilieu: à /d Voortgezet onderwijs: leerlingen 10% van verzuim is ± 5.000/d

22 ºC optimaal voor cerebrale prestaties bij mooi weer (Seppanen en Fisk 2005)

Leerprestaties nemen af bij hogere CO 2 - concentratie = minder ventilatie (Jacobs 2007)

Invloed op leerproces Veel onzekerheid in data Schatting: –In gunstig binnenmilieu 10-15% minder fouten en 10-15% meer tempo; –In ongunstig binnenmilieu 10% meer fouten en 10% minder tempo.

Conclusies Veel aanwijzingen voor grote impact van binnenmilieu op gezondheid en leerproces Weinig harde gegevens Wenselijk: voorzorgsmaatregelen en onderzoek