Nieuw afvalbeleidsplan gemeente Maastricht NVRD workshop grondstoffenbeleidsplan schrijven Panningen, 5 april 2016

OPZET PRESENTATIE 1.Nieuw beleidsplan, inhoud en proces: –Startpositie –Korte terugblik –Blik op de toekomst. 2.Tips bij het schrijven van zo’n beleidsplan: –Opstellen / uitwerken van het plan. –Vertalen ambitie naar beleid, beleid naar realiteit. –Hoe politiek en burgers er bij betrekken.

NIEUW BELEIDSPLAN BELEIDSPLAN HUISHOUDELIJK AFVAL “Op weg naar een afvalloos Maastricht in 2030” Vaststelling Raad: 5 april 2016

GROOTHEDEN MAASTRICHT Aantal inwoners Hoogbouw 45% (gemeenteklasse B afvalbenchmark) aansluitingen (6.000 vrijgesteld). 420 kg afval per inwoner per jaar: 114 kg restafval 308 kg wordt gerecycled (72 %). Afvalbegroting 19 miljoen euro per jaar. Afvalstoffenheffing € gem. € 25 restafval-zakken.

AFVALBENCHMARK 2014 Maastricht Benchmark Maastricht 2014 klasse B t.o.v. klasse B MILIEU Hoeveelheid restafval (kg/inw) Afvalscheiding % 72 % 55 % KOSTEN Afvalbeheer (€ / aansluiting) DIENSTVERLENING Omvang dienstverlening (score) REGIEVAARDIGHEDEN Score regievaardigheden 17 17

BASIS MAASTRICHTS AFVALBELEID Vanaf 2001 consequent toegepast afvalbeleid, gebaseerd op twee pijlers: BRONSCHEIDING: burger wordt gefaciliteerd om zelf afval te scheiden, met een fijnmazig netwerk aan milieuperrons en milieuparken. DIFTAR: burger kan “gratis” gescheiden afval kwijt en moet extra betalen voor ongescheiden afval.

INZAMELSYSTEEM Huis-aan-huis inzameling (Stadsbeheer Maastricht) Restafval: afvalzakken (betaald, per zak). GFT: 140 liter containers / GFT-emmers. Milieuperrons (57) (Stadsbeheer Maastricht) Papier Glas Plastic-Metalen-Drank-verpakkingen

INZAMELSYSTEEM Milieuparken (4) (Gemeenschappelijke Regeling) Ongescheiden Grof Huishoudelijk Afval (betaald, per m3). Alle gescheiden fracties “Uitbestede inzameling”: Papier: elke maand h-a-h (verenigingen) Textiel: elk kwartaal h-a-h (charitatieve instellingen) KCA: 3x per jaar KCA bus in de wijk (particulier bedrijf) Kringloopgoederen: halen en brengen (kringloopbedrijf)

ONTWIKKELING AFVALSCHEIDING

ONTWIKKELING AFVALSTOFFENHEFFING

WAAROM EEN NIEUW AFVALBELEIDSPLAN? Looptijd oude plan ( ) ten einde / verder uitbouwen succesvol afvalbeleid. Inspelen op nieuw rijksbeleid (VANG). Invullen van Circulaire Economie (kansen voor de regio / waardecreatie). Kansen grijpen voor sociale werkgelegenheid.

KAPSTOK CIRCULAIRE ECONOMIE / GRONDSTOFFENSCHAARSTE

AANPAK NIEUW BELEIDSPLAN 1.Bepalen ambitie Raad (2016) 2.Ontwikkelen “maatwerk” Burgerparticipatie - cocreatie - pilots ( ) 3.Evaluatie en besluitvorming Raad (2018) 4.Invoering maatregelen Inzamelsystemen - gedragsbeïnvloeding (2019)

AMBITIE MAASTRICHT Raad Maastricht gaat verder dan VANG-beleid: VANGMAASTRICHT Restafval 2014 Recycling kg 72 % Restafval 2020 Recycling 2020 max. 100 kg min. 75 % max. 57 kg min. 85 % Restafval 2025 Recycling 2025 max. 30 kg Restafval 2030 Recycling kg 100 %

OVERWEGINGEN RAAD VOOR HOGE AMBITIE Zorg voor het milieu / duurzaamheid. Inspelen op grondstoffenschaarste / circulaire economie. In 2014 al bijna de VANG-doelstellingen voor 2020 bereikt. Strategisch: / psychologisch: hoge ambitie nastreven (2030).

EERST “MAATWERK” NIET DIRECT MAATREGELEN: -“Omgekeerd inzamelen”. -Optimaliseren inzameling (o.a. hoogbouw). -Gedragsbeïnvloeding (communicatie / prikkels). EERST CO-CREATIE / PILOTS: -Draagvlak kweken. -Gebruik maken van kennis en motivatie burgers. -Passend bij tendens tot “burgerparticipatie”.

KEUZE AFVALFRACTIES / PILOTS WINSTKANSEN: -Grootste aandeel in restafval (sorteeranalyses). -Grootste waardepotentieel. -Beste aansluiting bij “afdankmoment burgers”. PILOTS: 1.Groente- Fruit- en Tuinafval. 2.Textiel en E-waste. 3.Luiers en incontinentiemateriaal. 4.Grof Huishoudelijk Afval. Bij alle pilots: terugdringen restafval.

KADERSTELLING BURGERPARTICIPATIE Onderzoek optimale mix tussen: 1.Milieu (restafval nul + MH-rendement). 2.Service (makkelijk + maatwerk/uniformiteit). 3.Kosten (kostenefficiënt systeem + maximaal rendement). 4.Werkgelegenheid (max. sociale werkgelegenheid + locaal/regionaal invullen). “Right to Challenge”, binnen randvoorwaarden. Raad beslist uiteindelijk (verwachtingenmanagement).

EVALUATIE - BESLUITVORMING – MAATREGELEN 2018: Evaluatie pilots; Besluitvorming door de raad. 2019: Invoering maatregelen (inzamelsystemen + gedragsbeïnvloeding). 2020: Doelstelling 2020 behalen. Nieuw meerjarenplan maken , verdere stappen op weg naar afvalloos in 2030.

COMMUNICATIE COMMUNICATIEPLAN: -Uitleg over achtergronden, doelstellingen en aanpak. -Begeleiden burgerparticipatie en pilots. -Informeren burgers en politiek over (tussentijdse) resultaten. -Gedragsbeïnvloeding.

MONITORING MONITORING: -Milieu (kg’s / percentages / MH-rendement). -Service (gemak en tevredenheid burgers). -Kosten (ontleden kosten en opbrengsten). -Werkgelegenheid (inzameling, sortering, verwerking, vermarkting).

BIJZONDERHEDEN Regionale samenwerking VANG-bestuursovereenkomst VANG-subsidie

KOSTEN VOOR DE BURGER Tot en met 2018 geen tariefsverhoging. Na 2018: nieuwe raad, nieuwe voorstellen. Tariefsconsequenties resultante van: -Lagere kosten inzameling restafval. -Hogere kosten inzameling recyclebare fracties. -Hogere opbrengsten vermarkting recyclebare fracties. Ervaringen (kleinere gemeenten / andere uitgangspunten): lagere tarieven. Niet 1 op 1 te vertalen naar Maastricht: -Hoogbouw. -Uitkomsten burgerparticipatie / pilots nog niet bekend. -Marktwerking.

 Zorg voor politiek aantrekkelijke plannen (duurzaamheid, C.E., geen kostenverhoging).  Laat een aansprekende ambitie bepalen (wel realistisch; óf ruimte biedend).  Zoom in op kansen, ook breder dan afval (sociale werkgelegenheid, burgerparticipatie, waardecreatie regio).  Kader goed in: wat wel, wat niet (bedrijfsafval, zwerfafval).  Analyseer nauwgezet: uitgangssituatie, winstkansen, doelstellingen.  Maak doelstellingen SMART.  Stuur gericht op de winstkansen.  Realistische tijdplanning.  Staar je niet blind op alleen kg’s of percentages. TIPS VOOR HET MAKEN VAN ZO’N PLAN

 Let op lokale factoren (eigen inzameldienst).  Aandacht voor kosten (gevolgen voor de burger).  Zorg – langjarig – voor voldoende budget (afvalbegroting, subsidies).  Zorg voor een goede monitoring (jezelf, burgers, politiek, externen).  Communicatie (laat je zien, laat je horen).  Bepalende partijen vroegtijdig en actief er bij betrekken (politiek, burgers).  Burgerparticipatie slim opzetten (bied gelegenheid, zorg voor concreetheid, manage verwachtingen).

Vragen?