Onkruidbeheersing in Kapellen milieuraad 15 september 2015 Sofie Vincke – deskundige groen

● Historiek in Kapellen ● Onkruidbestrijdingstechnieken OVERZICHT ● Wetgeving ● Mina-werkers ● Historiek in Kapellen ● Onkruidbestrijdingstechnieken ● Onkruidbeheersing 2015 ● Toekomst

WETGEVING

WETGEVING ● Pesticidenreductiedecreet: 21 dec 2001 ▶ decreet inzake de vermindering van het pesticidengebruik door openbare diensten in het Vlaams gewest ▶ decreet geldig tot 31 dec 2014 ▶ nulgebruik vanaf 2004, tenzij goedgekeurd reductieprogramma voor besturen tot einde 2014 ● Pesticidenreductiebesluit: 19 dec 2008 ▶ besluit van de Vlaamse regering met de spelregels inzake de reductieprogramma’s voor de vermindering van het pesticidengebruik ▶ besluit geldig tot 31 dec 2014

MINA-werkers ⇨ Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 : ● doelgroepwerknemers voeren milieu- en natuurgerelateerde taken uit (MINA-werkers) ● kunnen ingezet worden bij thema ‘WATER’ in functie van duurzame onkruidbeheersing ● 2009-2013: 2 VTE Mina-werkers goedgekeurd en aangesteld via Aralea ● jaarlijkse subsidie van 12.400 euro ● jaarlijkse rapportering over uitgevoerde taken ⇨ Toetredingscontract tussen Vlaams gewest en gemeente 2014-2019 ● toekenning van compensatie voor milieugerelateerde taken uitgevoerd door doelgroepmedewerkers (BVR 28/3/2014) ● 2 werkpakketten van 600 uur voor gemeente Kapellen (Aralea) ● jaarlijkse subsidie van 10.500 euro

HISTORIEK KAPELLEN reductieprogramma

HISTORIEK: reductieprogramma ⇨ vanaf 2004: start van reductieprogramma en geleidelijke afbouw van chemische bestrijdingsmiddelen ⇨ extra tools van overheid: ● productenlijst met gedoogde producten ● on-line inventaris pesticidengebruik ● pesticidentoets A. REDUCTIEPROGRAMMA : pesticidenvrij beheer 2004: Putte en Kapellenbos en kerkhof Hoogboom 2009: Mina-werkers worden ingeschakeld om Putte pesticidenvrij te beheren (bosmaaien + afsteken graskanten) 2010: wijk Vredenburch (Mina-werkers) 2011: wijk De Sterre (bestek onkruidbestrijding) 2013: wijk Haeseldonck (bestek onkruidbestrijding)

HISTORIEK: reductieprogramma B. AFBOUW CHEMISCHE BESTRIJDINGSMIDDELEN ▶Roundup-verbruik op (half)open verhardingen: - daalt geleidelijk van 140 liter per jaar naar 60 liter per jaar - voorwaarden in bestek worden steeds specifieker ▶type Roundup wijzigt: steeds lagere POCER-indicator (= minste impact voor milieu) C. LIJST GEDOOGDE PRODUCTEN ▶ opvolging lijst, producten worden bijgestuurd waar nodig D. ON-LINE INVENTARIS PESTICIDEN GEBRUIK ▶ jaarlijkse rapportering van pesticiden en gebruikte hoeveelheden

HISTORIEK: reductieprogramma E. PESTICIDENTOETS ▶ leidraad bij de heraanleg van de openbare ruimtes ▶ wordt opgenomen in bestekken van openbare werken ▶ wordt rekening mee gehouden bij heraanleg groenzones ▶ heeft tot doel onkruidgroei in nieuw aangelegde omgevingen te vermijden of te beperken Bijvoorbeeld: * weinig voegen * obstakels plaatsen in plantvakken of aan gevels * goede bodembedekkers * aangepaste plantdichtheid * snel herstel bij beschadigingen

ONKRUIDBESTRIJDINGS-TECHNIEKEN

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN NIET-CHEMISCHE TECHNIEKEN: VOORDELEN: geen watertoxiciteit meer NADELEN: (1) lagere bestrijdingseffectiviteit : enkel bovengrondse delen (2) hogere frequenties/behandelingen noodzakelijk + lagere werksnelheid (3) hogere kosten (4) vele toestellen hoog energieverbruik + lucht-toxiciteit ONDERSCHEID: ‘MECHANISCHE BESTRIJDING’ ▶ borstelmachines ▶ bosmaaien ‘THERMISCHE BESTRIJDING’ ▶ heet water / stoom ▶ hete lucht ▶ branden

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN BORSTELEN ● mechanische (preventieve) onkruidbestrijding om zand, zwerfvuil en organisch materiaal te verwijderen van verhardingen ● dikwijls in combinatie met veegwagen ● stalen borstels kunnen ook (vergevorderd) onkruid weg borstelen van verhardingen ● inzetbaar bij alle weersomstandigheden NADELEN: ▶ dure stalen borstels slijten snel af ▶ verhardingen slijten 25% sneller af ▶ stof- en geluidsoverlast ▶ niet geschikt voor plaatsen met veel obstakels ▶ niet inzetbaar op verharding met ongebonden voegen of op halfverhardingen ▶ relatief oppervlakkig verwijderen van het onkruid ▶ milieu-impact op luchttoxiciteit (fossiele brandstof)

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN BOSMAAIER ● mechanische onkruidbestrijding ● handmatig, makkelijk wendbaar op alle locaties ook rondom obstakels ● alle soorten onkruid kunnen op elke tijdstip worden weggemaaid ● inzetbaar bij alle weersomstandigheden NADELEN: ▶ enkel oppervlakkige plantendelen worden verwijderd ▶ stof- en geluidsoverlast ▶ nevenschade (wegvliegende steentjes) ▶ milieu-impact op luchttoxiciteit (fossiele brandstof)

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN HEET WATER ● thermische techniek waarbij water bij 98°C op de plant wordt gespoten ● celstructuur van de planten wordt vernietigd + beschadiging wortelhals ● redelijk effectief vanwege hoge warmtegeleidingscoëfficiënt van water ● toepasbaar op alle soorten verharding ● lage behandelingsfrequentie (3 à 4 beurten per jaar volstaan) ● geen lawaai- of stofoverlast ● sensor-gestuurd / infrarooddetectie NADELEN: ▶ hoog waterverbruik ▶ hogere milieu-impact (luchttoxiciteit – fossiele brandstof) ▶ best inzetbaar op klein/laag onkruid, diep wortelende soorten moeilijk te bestrijden ▶ minder efficiënt bij nat weer ▶ niet geschikt voor plaatsen met veel obstakels ▶ duurste methode

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN HETE LUCHT ● thermische techniek (zonder water, zonder open vlam) waarbij hete lucht op planten wordt geblazen (‘wervelwind’) ● onkruid verbrandt, na 3de herhaling ook beschadiging van de wortels ● toepasbaar op alle soorten verharding ● goedkoopste methode ● weinig lawaai- of stofoverlast NADELEN: ▶ hogere behandelingsfrequentie nodig ▶ best inzetbaar op klein/laag onkruid, diep wortelende soorten en planten met dikke waslaag of veel bladbeharing moeilijk te bestrijden ▶ niet toepasbaar bij wind of regen ▶ goed veegbeleid nodig voor goed resultaat ▶ niet geschikt voor plaatsen met veel obstakels ▶ hogere milieu-impact luchttoxiciteit (fossiele brandstof)

ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN BRANDERS ● thermische techniek met open vlam (draagvoertuig of handbrander) ● onkruid verbrandt en na enkele behandelingen sterven ook wortels af ● toepasbaar op (half)verharding ● relatief snelle en goedkope(re) methode ● toepasbaar rond obstakels met handbrander ● weinig lawaai- of stofoverlast ● 6 tot 8 maal per jaar herhalen voor goed resultaat NADELEN: ▶ mogelijk brandgevaar en nevenschade aan andere beplantingen ▶ best inzetbaar op klein/laag droog onkruid ▶ niet toepasbaar bij regen ▶ vrijkomen van verbrandingsgassen ▶ hogere milieu-impact luchttoxiciteit (fossiele brandstof)

NIET- CHEMISCHE ONKRUIDBESTRIJDING = ONKRUIDBESTRIJDINGSTECHNIEKEN FACTOREN DIE ONKRUIDBESTRIJDING BEÏNVLOEDEN : ● weersomstandigheden ⇨ groei van onkruid ⇨ type toestel dat kan ingezet worden ● omgevingsfactoren ⇨ type verharding ⇨ aanwezigheid van obstakels ● onkruidflora ⇨ oppervlakkige vs. diepwortelde soorten ⇨ grote vs. kleine bladeren ⇨ beharing op bladeren ⇨ dikte van de bladeren ⇨ groeiwijze (rosetvormers, grassen) ⇨ ouderdom van de plant NIET- CHEMISCHE ONKRUIDBESTRIJDING = NIET EVIDENT + GEEN PERFECT TOESTEL DAT ALLES KAN

ONKRUIDBEHEERSING 2015

2015 ▶ BESTEK opgemaakt ifv niet-chemische onkruidbestrijding: * frequentiebestek: 3 beurten * type toestel niet gespecifieerd, keuze aannemer * 5 firma’s aangeschreven * slechts 1 offerte van Aralea (circa 100.000 euro incl. 21% btw) ▶ te duur + onvoldoende budget ⇨ afspraak cfr. Mina-werkers ifv manueel/mechanische onkruidbeheersing ⇨ 1600 uren toegewezen ⇨ uitvoering met bosmaaiers ▶ KOSTENPLAATJE * 60.000 euro (incl. 21% btw) * subsidie Mina-werkers: 10.500 euro per jaar (2014-2019)

2015 ▶ PROBLEMEN & KLACHTEN * bijna uitsluitend klachten uit zone waar tot en met 2014 chemisch gespoten werd * onkruid wordt enkel oppervlakkig verwijderd * te lage uitvoeringsfrequentie * lawaai van de bosmaaiers * wegvliegende steentjes – schadedossiers * geparkeerde auto’s verhinderen vlotte uitvoering

TOEKOMST

TOEKOMST ▶ SAMENAANKOOP ONKRUIDBEHEERSING ● via Infrax ● 2016: samenaankoop met verschillende gemeentebesturen ● via Infrax ● beeldbestek : nastreven van beeldklassen per zone/verhardingstype ● geen vast aantal beurten – permanente opvolging ● vrije keuze van techniek door aannemer ● controle en opvolging door extern bedrijf ▶ BETERE OPVOLGING + AFSTEMMING VEEGRONDES ● parkeerverboden ifv efficiëntere veegtoeren ● inschakelen borstelmachine waar mogelijk

TOEKOMST ▶ SENSIBILISEREN VAN KAPELLENAREN ● via gemeentelijke infokanalen ● oproep voor hogere ‘onkruidtolerantie’ in straatbeeld ● oproep bewoners om stukje voor hun perceel op niet-chemische manier mee te onderhouden ▶ AANPASSINGEN OPENBAAR DOMEIN ● oplossingen zoeken voor probleemzones: * heraanleg van groenzones * heraanleg van verhardingen * opvullen van voegen (waar aangewezen) ● rekening houden met ‘pesticidentoets’ bij heraanleg en nieuwe infrastructuur (onkruid voorkomen)

VRAGEN ?