Kindermishandeling Onno Graafland kinderarts AIOS-dag, 5 februari 2015, Rotterdam

Inhoud Definitie, omvang & vormen Late gevolgen en “toxic stress” Herkenning & belemmeringen Verplicht meldcode & kindcheck Melden en dan?

Inhoud Vraag gerust

Definitie Elke vorm van geweldpleging of verwaarlozing, op fysiek, psychisch of seksueel gebied, door toedoen of nalaten van personen met wie het kind in een afhankelijkheidsrelatie staat, waardoor schade voor het kind ontstaat of in de toekomst zou kunnen ontstaan. (Wet op de Jeugdzorg 2005)

Vormen Lichamelijke mishandeling Lichamelijke verwaarlozing Emotionele mishandeling Emotionele verwaarlozing Huiselijk geweld Seksueel misbruik Pedagogische verwaarlozing Medische mishandeling (Pediatric Condition Falsification / Münchhausen-by-proxy syndroom)

Omvang > gevallen kindermishandeling/jaar (3% van de kinderen 0-18 jr) Bron: Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen en jeugdigen, 2011

Lange termijn gevolgen Adverse childhood experiences (ACE)-study (Felliti et al): Adverse events op de kinderleeftijd hebben levenslange consequenties Sterke associaties met ongezonde levensstijlen en slechte gezondheid tientallen jaren later

Lange termijn gevolgen Verslaving COPD Depressie / TS Ischaemisch hartfalen Leverziekten Obesitas Relationeel geweld Meer seksuele partners en SOA Roken

“Toxic stress” Continue blootstelling aan stresshormonen Potentieel permanente veranderingen en lange termijn effecten op het brein

Verminderd oppervlak (prefrontale) cortex (berekenend, beoordelingsvermogen, reflectie, overdenkend) Vergroting amygdala (angst, emoties, agressie, sexueel gedrag, impulsief) Verkleining hippocampus (geheugen, verlagen cortisolspiegel na stressvolle ervaringen)

Herkenning

Kennis Anamnese Alertheid Durven eraan te denken Soms staan belemmeringen dit in de weg

Belemmeringen

Ongeloof, onzekerheid Zelf slachtoffer geweest Onvoldoende kennis en opleiding (medisch en juridisch) Angst niet geloofd te worden Bezorgd over onterechte beschuldiging Angst voor agressie Gevoel van machteloosheid Vertrouwensfiguur van de dader Inbreuk in de vertrouwensrelatie Angst voor de gevolgen van melding (procedures) Angst voor de werklast

Herkenning Kennis Anamnese Alertheid Durven eraan te denken Soms staan belemmeringen dit in de weg

Herkenning Kennis Anamnese Alertheid Durven eraan te denken Soms staan belemmeringen dit in de weg

Herkenning

Voorbeeld

Herkenning Signalenlijsten Maar ken uw sociale context

Herkenning Ouderfactoren Kindfactoren Ouder-kindfactoren Sociale factoren Risicotaxatie-instrumenten zoals de CARE-nl (Child Abuse Risk Evaluation)

Ouderfactoren Ouder heeft eerder een kind mishandeld Ouder is zelf slachtoffer van kindermishandeling geweest Ernstige psychische stoornis Suïcidale of moorddadige gedachten Problemen met gebruik van middelen Persoonlijkheidsstoornis met boosheid, impulsiviteit of instabiliteit Sterke minimalisering of ontkenning van kindermishandeling Negatieve houding t.o.v. interventie / hulpverlening

Ouderfactoren Ouder heeft eerder een kind mishandeld Ouder is zelf slachtoffer van kindermishandeling geweest Ernstige psychische stoornis Suïcidale of moorddadige gedachten Problemen met gebruik van middelen Persoonlijkheidsstoornis met boosheid, impulsiviteit of instabiliteit Sterke minimalisering of ontkenning van kindermishandeling Negatieve houding t.o.v. interventie / hulpverlening Belangrijkste voorspellers van (kinder)mishandeling

Kindfactoren Verhoogde kwetsbaarheid t.g.v. leeftijd < 6 Ex- pre- of dysmatuur Huilbaby Ziekte of handicap Gedragsproblemen Lage zelfwaardering Ongewenste geboorte Kind van ongewenste vader

Ouder-kind Problemen met kennis, vaardigheden of attitude t.a.v. opvoeden Negatieve opvattingen t.a.v. kind Problemen in de interactie tussen ouder en kind

Gezinsfactoren Stress in het gezin Sociaal economische stress, materiële problematiek Ontoereikende sociale steun Relationeel geweld Culturele invloeden

Herkenning Kennis Anamnese Alertheid Durven eraan te denken Soms staan belemmeringen dit in de weg

Anamnese Essentieel Plausibele verklaring van klachten of trauma? Gedetaileerd verslag van trauma tot aan zoeken van medische hulp Opvallende kenmerken (“red flags”) in anamnese: Kirschner RH, Wilson H. Pathology of fatal child abuse. In: Reece RM, Ludwig S (red.), Child abuse, medical diagnosis and management

Anamnese Val van beperkte hoogte (< 1,25 m) Hoofd tegen vloer/meubels of hard voorwerp viel op kind; Kind verslikte zich of stikte tijdens het eten en werd om die reden geschud of op borst en/of rug geslagen; Kind is plotseling blauw geworden of stopte met ademen en werd om die reden geschud; Plotseling optredende stuipen; Agressieve of onervaren reanimatiepogingen bij een kind dat plotseling stopte met ademen; ‘Traumatische’ gebeurtenis 1 dag of meer voor het overlijden; Verzorger struikelde of gleed uit terwijl hij/zij het kind droeg; Letsel veroorzaakt door broertje of zusje; Kind zelf verantwoordelijk voor het ontstaan van het letsel.

Hulpmiddelen Signaleringslijsten zoals sputovamo Risicotaxatieinstrumenten zoals de CARE-nl

SPUTOVAMO

Wat moeten we doen? Vroegtijdig interveniëren en opsporen van risicokinderen Daar waar nodig hulp bieden

Wat moeten we doen? Vroegtijdig interveniëren en opsporen van risicokinderen Daar waar nodig hulp bieden

Verplichte meldcode Sinds 1 juli 2013: Wet verplichte meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld Zorginstellingen moeten een meldcode hebben Meldcode moet stappenplan bevatten Kindcheck moet onderdeel zijn van meldcode Iedere professional is verantwoordelijk

App

Verplichte meldcode Naast kindermishandeling ook meldcode toepassen bij huiselijk geweld volwassen patiënten Hieronder valt tevens seksueel geweld en vrouwelijke genitale verminking / eergerelateerd geweld Voor alle beroepskrachten in de (jeugd) gezondheidszorg, het onderwijs en de kinderopvang

Kindcheck Waarom Kindcheck? Artsen hebben de zorgplicht voor kinderen die schade door kindermishandeling kunnen oplopen kinderen opgroeiend in een gezin met psychiatrische problematiek, alcohol- en drugsproblematiek en huiselijk geweld Worden in ontwikkeling bedreigd en Zijn vaker onderhevig aan kindermishandeling

Kindcheck Je bent verplicht navraag te doen bij volwassen patiënten of zij de zorg hebben over minderjarige kinderen en of deze veilig zijn Het betreft volwassen waarbij de (medische) conditie of situatie een risico inhoudt voor kinderen die afhankelijk zijn van de patiënt Zoals bij bepaalde vormen van psychische of verslavingsproblematiek en bij huiselijk geweld

Zorgen en dan?

Het gesprek aangaan Je spreekt je zorgen uit Deelgenoot worden van het probleem Niet beschuldigend Niet verbloemen Samen zoeken naar een oplossing Helpend

Zorgen en dan? Vraag naar een vertrouwensarts

Veilig Thuis Anoniem? Advies/Consult - altijd mogelijk (registratie op naam van beller) Melding- niet mogelijk

Anonimiteit tov gezin Advies/Consult- ja Melding - sociale omgeving: altijd mogelijk - professionals: In principe niet anoniem

Advies en consult Een- of meermalig contact Handelingsadvies Verantwoordelijkheid Registratie Kern is meedenken en coachen

Melding Onderzoek: Gesprek met ouders / kind / informanten gedragsdeskundige, forensische poli, KA Verwijzing / overdragen aan hulpverlening Feedback aan melder Afsluiting Rappel

Besluitvorming Geen kindermishandeling  afsluiten en vernietigen Kindermishandeling niet bevestigd  alert maken professioneel netwerk Wel kindermishandeling  Vrijwillige hulpverlening op gang brengen Raad voor de Kinderbescherming inschakelen Aangifte doen

Afsluiting Terugkoppeling melder / informanten Rappel Hulp niet op gang Hermelding? Gedwongen kader? Veilig thuis conferentie?

Acuut en/of levensbedreigend (Vermoedens van) kindermishandeling Opvoedingsproblemen met eigen hulpvraag van - ouder(s) -jongere AMHK Jeugdteams Raad voor de Kinderbescherming Route

Conclusie Kindermishandeling: Gebeurt! Is enorme bedreiging voor de veiligheid, gezondheid en ontwikkeling van kinderen Moet krachtig worden bestreden  adequaat signaleren, communiceren, melden en handelen bij een vermoeden van mishandeling, verwaarlozing, misbruik