De eerste mens 6 miljoen jaar geleden Neanderthaler: de mensensoort die het meest op de moderne mens lijkt 230.000 jaar tot 30.000 voor Christus in Afrika, Azië en Europa Ontdekking van vuur: eerste controle van de mens over zijn leefomgeving Meeste werktuigen waren van steen: vuistbijlen, messen en huidschrapers

Homo Sapiens ‘De wetende mens’ 137.000 vCh in Afrika. Vanaf 40.000 vCh trokken zij naar Europa. Duizenden jaren naast de Neanderthaler geleefd. Niet alleen hout en steen maar ook botten en geweien: opkomst harpoenen, naalden, priemen en kleding. De homo sapiens maakte kunst.

Jagers en verzamelaars Leefden van de jacht en het verzamelen van voedsel in Europa, Midden-Oosten, Afrika en Azië. Wanneer het voedsel schaars werd, trokken ze weer weg. Waarschijnlijk geen elite. Iedereen was gelijk Mogelijk wel rolverdeling man – vrouw.

Bijzondere vondsten Sjamaan of mythisch wezen: de Leeuwenman: 30.000 jaar oud Vruchtbaarheidssymbool? Meer dan 20.000 jaar oud t

Overgang naar Landbouw Midden-Oosten tussen 9000 en 6000 vCh. Na de laatste ijstijd steeg de temperatuur. Het begon ook te regenen waardoor de grond vruchtbaar werd. De temperatuur steeg het eerst in het Midden-Oosten vandaar dat ook hier de landbouw werd uitgevonden. Natuur bood steeds meer en meer voedsel. Bevolking kon groeien en op 1 plek blijven wonen. Muizenbotjes: Hierdoor weten we dat de mensen op eenzelfde plek hun afval dumpten waar de muizen op af kwamen. Mogelijk: overbevolking en voedseltekort: men kwam er per ongeluk achter dat je graan kon verbouwen. 7500 vC naast akkerbouw ook veeteelt. Agrarische of landbouw samenleving. Rond 6000 vC trok dit door naar Europa.

Economische revolutie/neolithische revolutie Revolutie = ‘snelle’ verandering. Overgang op akkerbouw en veeteelt. Eerste boerendorpen Aardewerk Voorraden werden in potten bewaard.

Dorpen worden steden Mesopotamië ligt tussen de Tigris en de Eufraat. (het huidige Irak) Rondom de rivieren is het zeer vruchtbaar doordat het water vruchtbaar slib achterlaat Irrigatie is nodig: kunst matige winning en verdeling van het water.

Gevolgen van irrigatie Meer voedsel, meer bevolking 3300 vCh: dorpen in het zuiden van Mesopotamië groeiden uit tot echte steden. Soemeriërs: volk via de Perzische golf naar Mesopotamië. Niet iedereen hoefde meer boer te zijn: handwerkers en kooplieden Ontstaan van verschillende sociale lagen. Koning = plaatsvervanger van god Geestelijken: priesters wisten hoe je de goden gunstig kon stemmen. Dus zij hadden een hoge positie. Werklieden, kooplieden en boeren waren de onderste laag. Hiervan hadden de kooplieden de meeste aanzien.

Soemeriërs Sociale lagen Polytheïstisch Bouwen van tempeltorens

Uitvinding van het schrift (spijkerschrift) Gevolg van deze uitvinding: het land kon veel beter worden georganiseerd. Ambtenaren administreerden hoeveel soldaten de koning in dienst had, welke reparaties aan het irrigatiesysteem moesten worden uitgevoerd, nieuwe wetten werden opgeschreven. Nog meer uitvindingen: pottenbakkerswiel, wagenwiel, brons gieten en het maken van glas. Grondleggers van de astronomie en de wiskunde.

Egypte: Nijl Tweede beschaving van de geschiedenis van de mensheid Hele bevolking langs de Nijl Overstroming in juli en oktober. Vruchtbaar rivierklei langs de Nijl. Neolithische revolutie in de Sahara: rond 6000 vCh (opwarming van de aarde) werd de Sahara droog en trokken de boeren naar de Nijlvallei 3000 vCh  1 Egypte met 1 Hoofdstad: Memphis

3000 jaar Egypte Weinig verandering Agrarisch Farao: échte god in tegenstelling tot de koningen van Babylonië: plaatsvervanger van God. Farao: legeraanvoerder, leidde religieuze ceremoniën, hoogste rechter Vizier: plaatsvervanger Farao Hoge ambtenaren, provinciale gouverneurs, raadgevers Lagere ambtenaren, priesters, hofdienaren. Kooplieden, ambachtslieden, soldaten Boeren, mijnwerkers en slaven: grootste en laagste groep.

Irrigatie in Egypte Grote voedselproductie, afhankelijk van irrigatie Nijlwater werd verder geleid via rivieren en lagen. Dijken werden aangelegd en water werd langer vastgehouden Het irrigatiesysteem zorgde voor een beter bestuur: het móest wel!

De Egyptische dodencultus De Egyptenaren gaven hun belangrijke doden veel mee. Veel daarvan bleef bewaard. Daarom weten wij veel van hun cultuur.

Het Egyptische schrift De priesters schreven met hiëroglyfen: die konden een woord of een deel daarvan weergeven. Door de Steen van Rosetta konden de hiëroglyfen rond 1800 ontcijferd worden