FINALE VAN DE QUIZ VOOR HISTORISCHE VERENIGINGEN UIT NOORD- EN ZUID-HOLLAND

1e ronde10 meerkeuze vragen 2e ronde 4 open vragen 3e ronde10 meerkeuze vragen 4e ronde 4 open vragen Meerkeuzevragen: Elk goed antwoord 1 punt. Open vragen: Elk goed antwoord 1 punt. De speler die het eerst op de bel drukt moet binnen 5 seconden antwoorden. Indien goed krijgt hij/zij 1 punt en is deze vraag afgerond. Indien fout gaat de vraag naar de andere speler.

FinalistenAnke Jansen-Galjaard (Jisp) Harry van Leeuwen (Delft) Presentatie Johan Knoester Maarten Schenk JuryEelco Beukers Carly Misset Marloes Wellenberg

EERSTE RONDE

1.Hoewel Floris V in 1282 de Westfriezen had verslagen bleven zij zich verzetten. Daarom bouwde Floris een aantal dwangburchten om Westfriesland te pacificeren. Welke hoorde daar niet toe? a.Hoogwoud b.Medemblik c.Nuwendoorn d.Wijdenes

Het goede antwoord is:

Er was wel een Huis te Hoogwoud maar dat was geen dwangburcht. Hoogwoud is beroemd of berucht geworden omdat Graaf Willem II, de vader van Floris V, daar door het ijs zakte en vervolgens door de Westfriezen werd gedood. a. Hoogwoud

2. Wie mocht(en) ten tijde van de Republiek in de vergaderingen van de Staten van Holland als eerste een stem uitbrengen? a. De afgevaardigden van Dordrecht als de oudste stad b. De afgevaardigden van Amsterdam als de machtigste stad c. De Ridderschap van Holland d. De Raadpensionaris van Holland

Het goede antwoord is:

c. De Ridderschap van Holland

3. Met het ‘bruine goud’ werd vroeger in Nederland bedoeld: a.het rivierslib dat gebruikt werd voor het bakken van de ijsselsteentjes b. het opgebaggerde veen dat tot turf werd gedroogd c. de stalmest waar tuinders grif geld voor betaalden d. de aardappel

Het goede antwoord is:

b. het opgebaggerde veen dat tot turf werd gedroogd

4. De forten in Den Helder zijn aangelegd: a.naar aanleiding van de Engelse aanval op de handelsvloot in het Vlie in 1666 b. door Napoleon en Lodewijk Napoleon c. door koning Willem I om de toegang tot het Noord-Hollands Kanaal te beschermen d. in WO I om duidelijk te maken dat wij onze neutraliteit zouden verdedigen

Het goede antwoord is:

b. door Napoleon en Lodewijk Napoleon

5. Hoe heette het hoogste rechtscollege in het gewest Holland in de tijd van de Republiek? a. Hof van Inquisitie b. Vredegerecht c. Hof van Holland d. Hoge Raad

Het goede antwoord is:

c. Hof van Holland

6. Welke zin is onjuist? a.Na de afscheiding van België was Holland de grootste provincie binnen het Koninkrijk Nederland. b. Al voor 1840 had de provincie Holland 2 colleges van gedeputeerde staten, 1 voor het noordelijk en 1 voor het zuidelijk deel. c. Al voor 1840 had de provincie Holland 2 gouverneurs, 1 voor het noordelijk en 1 voor het zuidelijk deel. d. De deling van Holland in 1840 stuitte op veel weerstand bij de inwoners.

Het goede antwoord is:

Onjuist is d. De deling van Holland in 1840 stuitte op veel weerstand bij de inwoners

7. Wie was in de jaren 60 de antirook- magiër bekend van de happenings rond het beeld het Lieverdje in Amsterdam? a. Roel van Duijn b. Robert Jasper Grootveld c. Luud Schimmelpenninck d. Johnny the Selfkicker

Het goede antwoord is:

b. Robert Jasper Grootveld

8. Op Nederlandse schilderijen uit de Gouden Eeuw zijn vaak details te zien met een verborgen boodschap. Zo betekent een open vogelkooitje dat de afgebeelde vrouw haar maagdelijkheid heeft verloren. Stel dat op een schilderij iemand wordt afge- beeld met een zandloper. Waar duidt dit op? a.De afgebeelde persoon was klokkenmaker b.Op de noodzaak van stiptheid in het leven c.Op de noodzaak van matigheid in het leven d.Op de sterfelijkheid van de mens

Het goede antwoord is:

d. Op de sterfelijkheid van de mens

9. Deze vraag gaat over de betekenis van landschapstermen die voorkomen in plaatsnamen. Een paar voorbeelden: Hazeldonk, Lisserbroek en Haarlemmerliede. Wat betekent de uitgang ‘lede’ of ‘liede’? a. Gegraven waterloop b. Drassig grasland c. Ontginning d. Zandige opduiking in moerassig gebied

Het goede antwoord is:

a. Gegraven waterloop

10. De Zoen van Delft is: a.een beroemd schilderij van Johannes Vermeer b.de verzoening tussen Albrecht van Beieren en zijn zoon Willem van Oostervant na de moord op Aleida van Poelgeest c.de verzoening tussen Michiel de Ruyter en Cornelis Tromp d.het vredesverdrag tussen Jacoba van Beieren en Filips de Goede

Het goede antwoord is:

d. het vredesverdrag tussen Jacoba van Beieren en Filips de Goede

TWEEDE RONDE

11. Een vraag over de Romeinse tijd. Welke waterverbinding werd door de Corbulogracht tot stand gebracht en waarom werd deze gegraven?

Het goede antwoord is:

De Corbulogracht vormde de verbinding tussen de Oude Rijn en het Maasmondgebied. Hij werd gegraven om de gevaarlijke Noordzeeroute te vermijden.

12. Waarom werden wateren als de Schie, de Rotte en de Amstel indertijd afgedamd?

Het goede antwoord is:

Toen steeds meer dijken werden aangelegd langs grote rivieren en buitenwateren bleken de open mondingen van Schie, Rotte en andere stroompjes die daarop uitkwamen een zwakke plek in het dijkfront. Het buitenwater was via die mondingen een bedreiging voor het achterland. Daarom werden de mondingen afgedamd. Alternatief: Bij de Amstel was de instroom van zout water schadelijk voor de landbouw.

13. Waarom vonden middeleeuwse heersers, zoals de Hollandse graven, het in hun belang om stadsrechten te verlenen?

Het goede antwoord is:

De graven hoopten dat dankzij de stadsrechten de stad zich tot een welvarende plaats zou ontwikkelen. Zij konden van deze welvaart o.a. via belastingen meeprofiteren.

14. Tijdens de eerste jaren van de Nederlandse Opstand, met name in de jaren tussen 1570 en 1580, zijn veel kastelen in Holland verwoest. Dat was slechts gedeeltelijk een gevolg van belegering. Wat was de andere reden dat er in die tijd zoveel kastelen zijn verwoest?

Het goede antwoord is:

Veel kastelen zijn preventief gesloopt om de tegenstander een veilige plek te onthouden.

DERDE RONDE

15. Buitenlandse bezoekers ten tijde van de Republiek verbaasden zich over ons vervoer per trekschuit. Wat was de meest voorkomende reactie? a. Qua comfort inferieur aan de postkoets b. Bewondering voor aantal afvaarten en de regelmaat ervan c. Verbazing dat de Hollander niet liever per trein reisde d. Bewondering voor het hoge tempo waarin werd gevaren

Het goede antwoord is:

b. Bewondering voor aantal afvaarten en de regelmaat ervan

16. De Zweedse koning Karel X wilde in 1655 zijn macht uitbreiden en de Deense kant van de Sont veroveren. Dat was niet in het belang van de Republiek. Wie richtte deze woorden tot de koning: “De sleutels van de Sont liggen in het IJ”? a.Johan de Witt b.Coenraad van Beuningen c.Michiel de Ruyter d.Andries Bicker

Het goede antwoord is:

b. Coenraad van Beuningen

17. Er bestaan in Holland nog vijf kaasmarkten: Alkmaar, Edam, Hoorn, Gouda en Woerden. I Dit is de enige authentieke kaasmarkt waar nog serieus gehandeld wordt. II Deze kaasmarkt is pas in 2007 heropgericht. Wat is de juiste combinatie? a. I Gouda II Edam b. I Alkmaar II Woerden c. I Woerden II Hoorn d. I EdamII Hoorn

Het goede antwoord is:

c. I Woerden II Hoorn

18. Molens, tulpen, klompen en schaatsen. Welke van deze vier ‘klassiekers’ is als laatste in Holland geïntroduceerd: a. Molens b. Tulpen c. Klompen d. Schaatsen

Het goede antwoord is:

b. Tulpen (1593)

19. “God schiep de wereld, maar de Hollanders schiepen Holland”, zo luidt een bekend gezegde. Ook in de negentiende eeuw hadden de Hollanders het er druk mee. Zet de volgende drie negentiende-eeuwse droogmakerijen in de goede volgorde: a. Haarlemmermeer, Prins Alexanderpolder, Anna Paulownapolder b. Anna Paulownapolder, Haarlemmermeer, Prins Alexanderpolder c. Prins Alexanderpolder, Anna Paulownapolder, Haarlemmermeer d. Anna Paulownapolder, Prins Alexander- polder, Haarlemmermeer

Het goede antwoord is:

b.Anna Paulownapolder (1846) Haarlemmermeer (1852) Prins Alexanderpolder (1874)

20. Van links naar rechts vier foto’s van klederdrachten uit Holland. Op welke foto is de klederdracht uit Huizen (N-H) te zien? a. Foto 1 b. Foto 2 c. Foto 3 d. Foto 4

Het goede antwoord is:

b. Foto 2

is uitgeroepen tot het jaar van de tradities. Het Nederlands Centrum voor Volkscultuur heeft na onderzoek een rangorde van 100 tradities gemaakt. Welke van deze 4 tradities staat als laagste genoteerd? a. Oliebollen bakken/eten b. Sinterklaas vieren c. Moederdag/vaderdag vieren d. Beschuit met muisjes

Het goede antwoord is:

c. Moederdag/vaderdag vieren (13) Beschuit met muisjes (7) Oliebollen bakken/eten (4) Sinterklaas vieren (1)

22. Het laagste punt van Nederland (6,76 m onder NAP) ligt in Nieuwerkerk aan den IJssel (Z-H). Het hoogste punt (322,5 m boven NAP) is de Vaalserberg. Maar wat is het hoogste punt in Holland? a. Het Vlaggeduin bij Katwijk b. De Hoge Berg op Texel c. De Schoorlse Nok bij Schoorl d. Het Seinpostduin in Scheveningen

Het goede antwoord is:

Het Vlaggeduin bij Katwijk (37 m) De Hoge Berg op Texel (15 m) Het Seinpostduin in Scheveningen (14 m) c. De Schoorlse Nok bij Schoorl (48 m)

23. De Nederlandse luchtvaartpionier Anthony Fokker zag twee zelfgebouwde vliegtuigjes neerstorten voordat hij in zijn Spin 3 in 1911 een rondje om de kerk maakte. Welke kerk was dat? a. De Sint-Bavo in Haarlem b. De Grote of Sint-Jacobskerk in Den Haag c. De Hooglandse Kerk in Leiden d. De Laurenskerk in Rotterdam

Het goede antwoord is:

a. de Sint-Bavo in Haarlem

24. Wie was de eerste Hollander die de wereld rondzeilde? a.Willem Barentsz b.Cornelis de Houtman c.Olivier van Noort d.Abel Tasman

Het goede antwoord is:

c. Olivier van Noort

VIERDE RONDE

25. In de 17e eeuwse Hollandse schilderkunst werden werkelijk talloze portretten geschilderd. Ook landschappen en stadsgezichten waren populair, evenals het genrestuk en het stilleven. In afwijking van de ons omringende landen stonden bijbelse voorstellingen (m.u.v. Rembrandt) en thema’s uit de klassieke oudheid hier veel minder in aanzien. Hoe is dit verschil te verklaren?

Het goede antwoord is:

Van oudsher waren de katholieke kerk, het hof en de adel belangrijke opdrachtgevers. Zij lieten schilderijen maken waarmee zij hun macht en hoge positie konden uitdrukken. In de Republiek speelden dergelijke opdrachtgevers geen rol meer. Daarvoor in de plaats kwam de burgerij die zich beter herkende in de genoemde genres.

26. De Beemster is in 1999 uitgeroepen tot Werelderfgoed. Waarom?

Het goede antwoord is:

Vanwege zijn unieke streng geometrisch patroon van zuivere vierkanten. Ook de boerderijen, pleinen, wegen en vaarten in de droog- makerij passen volmaakt in het geometrische raster. De Beemster is aangelegd volgens de opvattingen van de antieke oudheid en de Hollandse Renaissance waarin dit als harmonieus ideaal gold.

27. Tussen 1860 en 1880 werd de bereikbaarheid van de twee grote havens van Holland drastisch verbeterd. Licht dit toe.

Het goede antwoord is:

De bereikbaarheid van de Rotterdamse haven werd vergroot door het graven van de Nieuwe Waterweg (1872 gereed). De bereikbaarheid van de Amsterdamse haven door het graven van het Noordzeekanaal (1876 gereed).

28. Op 10 mei 1940 probeerden de Duitsers vanuit Brabant met een gedurfde actie de grote rivieren te passeren en door te dringen tot het hart van Holland. Hoewel het gezegde ‘een brug te ver’ pas later voor de geallieerde operatie Market Garden werd gebruikt kun je deze Duitse actie met evenveel reden ook ‘een brug te ver’ noemen. Licht dit toe.

Het goede antwoord is:

Door de lucht (para’s en watervlieg- tuigen) probeerden de Duitsers de bruggen bij de Moerdijk, Dordrecht en Rotterdam te veroveren. Het door Brabant oprukkende Duitse landleger zou via die bruggen door kunnen stoten naar het hart van Holland. De Duitsers kregen de Maasbruggen bij Rotterdam echter niet volledig in handen waardoor hun aanval hier tot staan kwam.

RESERVEVRAGEN

29. Floris V staat in de Canon van Nederland genoemd als de beroemdste middeleeuwse graaf van ons land. Hij liet o.a. de Ridderzaal en het Muiderslot bouwen. Welke Hollandse stad heeft zijn stadsrechten aan Floris V te danken? a. Delft b. Gouda c. Haarlem d. Naarden

Het goede antwoord is:

b. Gouda (1272) Floris V was graaf van , dus de stadsrechten van onderstaande steden zijn niet door hem verleend. Delft (1246) Haarlem(1245) Naarden(1355)

30. Stelling 1: De Sint-Jans kerk in Gouda is de langste kerk van Nederland Stelling 2: De Pieterskerk in Leiden had ooit de hoogste toren van Nederland a. Stelling 1 en 2 zijn juist b. Stelling 1 en 2 zijn onjuist c. Stelling 1 is juist en stelling 2 is onjuist d. Stelling 2 is juist en stelling1 is onjuist

Het goede antwoord is:

a. Stelling 1 en 2 zijn juist

De kolonie Nieuw-Holland heeft van 1630 tot 1654 bestaan. Het is nu een deel van: a. Australië b. Brazilië c. De Verenigde Staten d. Zuid-Afrika

Het goede antwoord is:

b. Brazilië

Wat was de directe aanleiding tot de droogmaking van de Haarlemmermeer (voltooid in 1852) ?

Het goede antwoord is:

De directe aanleiding waren de twee zware stormen die in (november en met kerstmis)1836 het water opstuwden tot onder de stadspoorten van Leiden en Haarlem. Hierna staakten deze twee steden hun verzet tegen de droogmakingsplannen.