Randvoorwaarden om te werken met chronisch zieken

Kim Bakker NISB Fysiotherapeute, Psychologe in opleiding

Inhoud Workshop Hoe bereidt u uw accommodatie voor op het begeleiden van chronisch zieken in het zwembad? Welke kennis is nodig bij uw personeel? Welke eisen worden gesteld aan uw accommodatie? Het doelmatig organiseren van uw processen. Presentatie Korte praktijkopdracht in groepjes

Wat is een chronisch zieke? Wat voor een beeld heeft u van een chronisch zieke? Uiteenlopende verschillen in beperkingen tussen verscheidene chronische aandoeningen Individuele verschillen in beperkingen bij mensen met een chronische aandoening

Ontwikkelingen Vergrijzing

Toename leeftijd neemt ook een toename van chronische aandoeningen met zich mee CBS: Verwachting dat het aantal 65- plussers nog verder op zal lopen tot ongeveer bijna 4,5 miljoen in 2040 (nu: 15% van de bevolking, in 2040 zal dat 25,6% zijn) Meer dan de helft van de ouderen heeft een chronische ziekte Er zijn nu meer dan 1,2 miljoen ouderen met een chronische ziekte, waarvan de helft er meer dan één heeft Vooral het aantal diabeten en mensen met botontkalking (osteoporose) zal fors stijgen onder zowel mannen als vrouwen. Dit is het gevolg van de stijgende levensverwachting, de medische vooruitgang en de negatieve trend in leefstijl zoals te weinig beweging en ongezonde voeding

Zwemmen Uitermate geschikte manier van bewegen voor mensen met: – Diabetes – Slijtageklachten – Osteoporose – Maar natuurlijk ook voor andere mensen met een chronische aandoening (hart- en vaatziekten, fibromyalgie,reuma, etc)

Chronische ziekten, leefstijl Obesitas

Chronische ziekten, leefstijl Obesitas

Chronische ziekten, leefstijl Obesitas

Chronische ziekten, leefstijl Diabetes

Chronische ziekten, leefstijl Diabetes

Verschillende aandoeningen De mate van beperking kan erg verschillen bij verschillende chronische ziekten Bij leefstijlgebonden chronische aandoeningen zoals bijvoorbeeld diabetes en obesitas is de doelgroep kwetsbaarder vanwege een hogere blessuregevoeligheid. Zwemmen is een uitermate geschikte manier van bewegen voor deze doelgroep. Beweeggedrag (blijvend) veranderen bij deze doelgroep is complex Mate van invaliditeit mede bepalend voor deelname aan het arbeidsproces en dus mede bepalend voor (de planning van het) aanbod in het zwembad

Doelgroep leefstijl Mensen moeten hun beweeggedrag blijvend veranderen en een gezondere leefstijl aannemen. Hierbij zijn motivatie en plezier in bewegen erg van belang Doorstroming in reguliere (zwem)lessen stimuleren wanneer mogelijk Lessen voor deze doelgroep zijn meer op maat dan een reguliere les i.v.m. beperkingen, dit heeft consequenties voor de groepsgrootte

Chronisch zieken Rolstoelgebonden – Dwarslaesie – Neurologische aandoening (bijv. met halfzijdige uitval/verlamming) – Amputatie

Chronische ziekten Des te meer geïnvalideerd iemand is, des te meer aanpassingen nodig zijn Denk voor uw accommodatie hierbij aan: – Aanpassingen sanitair (toilet voor invaliden,brede deur, verhoogd toilet, beugels/steunen in doucheruimte, evt een (wand)zitje in de douche) – Aanpassingen kleedruimte (breedte, mogelijkheid aanwezigheid aan-/uitkleedhulp) – Aanpassingen toegankelijkheid bad (trap, aanwezigheid tillift, rollator, rolstoel voor het zwembad, geen zware deuren)

Accommodatie Ga eens bij uzelf na.. Hoe staat het met: – De rolstoel voor in het zwembad? Lekke banden? – Doet de tillift het? Weet iedereen hem te bedienen? – Is het makkelijk om het bad te betreden? Loop het eens stap voor stap door

Mogelijkheden Aanvragen subsidie fondsen voor mensen met handicap – Bijvoorbeeld Gehandicaptensport Nederland (NebasNsg) Aanvragen subsidie gemeente – Sportstimulering voor mensen met een beperking – Wet Wmo (stimuleren van participeren van mensen met een beperking, nu een van de prestatievelden gericht op sport) Aansluiten bij projecten – Bewegen op recept – BeweegKuur

Belangrijke factoren Bij aanmelding weten hoe mobiel iemand is en welke loophulpmiddelen iemand gebruikt Temperatuur van water (fibromyalgie, reuma, arthrose) Groepsgrootte afhankelijk van aandoening en mate van beperking

Bevoegdheden lesgever Kennis van ziektebeeld en weten hoe te handelen bij calamiteiten Mogelijk: samenwerking therapeuten bij opzet van specifieke programma-inhoud Bij NRZ is er reeds een cursusaanbod gericht op doelgroepen. Achtergrondkennis over de aandoening is hierin geintegreerd Van belang: Oppassen met advies naar aanleiding van vragen van cliënten over klachten aan het bewegingsapparaat i.v.m. het niet voldoende kunnen signaleren van rode vlaggen

Lokale samenwerkingsverbanden Mogelijkheden: inschakelen fysiotherapeuten in de wijk via DTF bij blessures of vragen over fysieke klachten (bijvoorbeeld bij uitval) Samenwerkingsverbanden opzetten met (zorg)instellingen of op wijkniveau: Communicatie naar huisarts/fysiotherapeuten/oefentherapeuten/ cesartherapeuten/etc

BeweegKuur

Presentatie Aanleiding BeweegKuur Projectorganisatie Belangrijke kennis voor lesgevers: – Wat is type 2 diabetes – Gezondheidsvoordelen van bewegen bij type 2 diabetes – Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes – Gebruik bloedsuikermeter

Inleiding & verantwoording Type 2 diabetes in cijfers mensen met diabetes 90 % daarvan type 2 diabetes Kwart miljoen heeft DM zonder het te weten Verdriedubbeling DM type

Wat is type 2 diabetes? Complicaties na aanleiding van diabetes Coronaire hartziekten (CHZ) Retinopathie Perifere neuropathie Diabetische voet Autonome neuropathie  orthostatische hypotensie

Wat is type 2 diabetes? Gevolg: te hoge bloedglucose waarden

Behandeling Stabilisatie bloedglucosewaarden Leefstijladvies (bewegen, afvallen, gezonde voeding) Orale diabetesmedicatie Soms insuline

Gezondheidsvoordelen van bewegen Insulinegevoeligheid Verbeterd bloedlipidenprofiel Verlaagd lichaamsgewicht, vetpercentage Verlaging bloeddruk Verlaging gevoeligheid trombose

Gezondheidsvoordelen van bewegen Preventie ontwikkeling prediabetes naar diabetes: 31-63%

Gezondheidsvoordelen van bewegen Preventie of uitstellen lange termijn complicaties: Neuropathie Retinopathie Nefropathie

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen Meeste sporten zijn geschikt, maar wel screening en deskundige begeleiding Consequente uitoefening

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes NNGB - jongeren < 18 jr: dagelijks 1 uur matig intensief (5-8 MET), min 2 keer per week gericht op verbeteren handhaven lichamelijke fitheid - volwassenen (18-55 jr): dagelijks 30 min matig intensief (4-6,5 MET), minimaal 5 dagen per week - ouderen (55 +): dagelijks 30 min matig intensief (3-5 MET), minimaal 5 dagen per week Fitnorm - minimaal 3 keer per week zwaar intensieve activiteit

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes Combinorm - combinatie van NNGB en fitnorm, voldoen aan één van beide normen is voldoende Inactief - geen enkele dag tenminste 30 minuten matig intensief lichamelijk actief

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes Wat is matig intensief? MET: METabolic equivalent 1 MET = 3,5 ml/O2/kg/minuut (niets doen op stoel) ACTIVITEITMET-waarde Rust (liggen, zitten, ontspannen staan, eten,spreken)1.0 Autorijden, piano spelen, computeren, typen2.0 Wandelen 4 km/uur3.0 Wandelen 5 km/uur4.0 Fietsen km/uur5.0 Fietsen 16 km/uur6.5 Zwemmen (crawl) 1 km/uur5.0 Zwemmen (crawl) 3 km/uur20.0 Rennen/joggen8.0

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes Na het eten bewegen Cardiovasculair: 3-4 keer per week, minuten, % HRR Krachttraining: lagere weerstand (40-60 % 1RM), 1 set per grote spiergroep, min 2 keer per week Spreiding i.v.m. insulinegevoeligheid Insuline meten (voor en na inspanning)

Richtlijnen voor bewegen bij type 2 diabetes Indicatie koolhydraatinname bij meting bloedglucose:

Wat te doen bij complicaties? Hypo en hyper Hypo < 4 mmol/l Hyper > 10 mmol/l

Wat te doen bij complicaties? Symptomen Hypo: zweten trillen duizeligheid plotseling wisselend humeur ongeconcentreerd zijn hoofdpijn moe hongerig huilen slaperig ge ï rriteerd

Wat te doen bij complicaties? Symptomen Hyper: veel plassen veel dorst hebben en houden vermoeidheid mogelijk plotselinge extreme humeurigheid gevoel van algehele malaise

Wat te doen bij complicaties? Wat te doen? Hypo: 20 g koolhydraten, bij voorkeur vloeibaar, eventueel glucagon, medische assistentie inroepen Hyper: Veel drinken, medicatie aanpassen, minder eten voorafgaand aan inspanning

BeweegKuur Doel: Begeleiden naar een gezonde en actieve leefstijl: – gezond voedingspatroon – voldoende lichaamsbeweging Zelfstandig bewegen in de eigen omgeving Waarom? 50% minder kans op diabetes Verkleinen kans op complicaties Uitstellen of verminderen gebruik van medicatie

Drie beweegprogramma’s Zelfstandig beweegprogramma – Gesprekken bij Leefstijladviseur in de huisartsenpraktijk Opstartprogramma – Kortdurend bij fysiotherapeut Begeleid beweegprogramma – weken bij fysiotherapeut Doel: zelfstandig bewegen in lokaal aanbod

Bevoegdheden lesgever De deelnemers worden bijvoorbeeld niet geschoold in het maken van (sportspecifieke) beweegprogramma’s Hiervoor kunnen samenwerkingsverbanden worden opgezet

BeweegKuur

KRING 1 Huisarts Leefstijladviseur Fysiotherapeut Diëtist KRING 2 GGD Gemeente ROS Lokaal sportaanbod

Door op wijkniveau te communiceren met huisarts, leefstijladviseur en therapeuten kunt u uw accommodatie profileren als complex waar u een geschikt aanbod heeft voor mensen met een chronische aandoening. Laat bijvoorbeeld weten wat u te bieden heeft aan beweegaanbod voor chronisch zieken.

Scholing NISB gaat in 2010 scholing organiseren voor sport- en beweegaanbieders gericht op de BeweegKuur/diabetes. De scholing wordt gegeven bij MBO- instellingen. Houd voor meer informatie de website in de gaten:

In groepjes Probeer op de volgende vragen met elkaar een antwoord te geven: – Welke doelgroep qua chronische aandoening kies je? – Welke acties moeten er ondernomen worden om deze doelgroep te bereiken? (plan van aanpak) – Welke randvoorwaarden moeten binnen jullie accommodatie nog geregeld worden? – Hoe geef je bekendheid aan het aanbod binnen jullie zwembad?

Nabespreken

NISB ontwikkelt de BeweegKuur met subsidie van het ministerie van VWS en in samenwerking met NHG, LVG, NVDA, KNGF, LHV, DVN, VSG en NDF.

Meer informatie?

Vragen? Bedankt voor jullie aandacht!