BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Levensbeschouwelijke vorming op school symposium met boekvoorstelling Inclusieve godsdienstpedagogiek Grondlijnen voor levensbeschouwelijke vorming (Bert Roebben)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 PROGRAMMA 14u00-14u05: welkom door uitgever Marie Vanhoutte (Acco) 14u05-14u25: boekvoorstelling door Bert Roebben (Technische Universität Dortmund) 14u25-14u45: reflectie door Toke Elshof (Universiteit Tilburg) 14u45-15u05: reflectie door Naïma Lafrarchi (KU Leuven) 15u05-15u25: reflectie door Patrick Loobuyck (Universiteit Antwerpen) 15u25-15u45: reflectie door Siebren Miedema (VU Amsterdam) 15u45-16u30: panelgesprek (Toke Elshof, Naïma Lafrarchi, Patrick Loobuyck, Sarah Michielsen, Siebren Miedema, Jochem Quartel, Bert Roebben – moderator: Taco Visser) 16u30-17u: receptie met boekentafel

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Welkom Marie Vanhoutte Uitgeverij Acco

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Boekvoorstelling Bert Roebben Technische Universität Dortmund

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 VOORSTELLING VAN HET BOEK

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN MISSIE Laat het leven niet “buiten beschouwing”, maar leef het, verdicht het narratief en leer het ver(ant)woorden t.a.v. anderen. Dit is Bildung. Narratief: Leren op de pelgrimsweg van het leven (Hoofdstuk 2) Communicatief: Leren in de presentie van de ander (Hoofdstuk 3) Spiritueel: Leren de-centreren en zich toe-wijden (Hoofdstuk 4)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN MISSIE Narratief? Ja, het narticale perspectief is er weer Communicatief? Ja, interlevensbeschouwelijk leren is er weer (learning about religion, learning from religion, learning in/through religion) Spiritueel? Ja, het gaat erom te leren “jij” zeggen in het leven, daartoe je autonome “dikke ik” af te bouwen en je “diepe ik” autografisch te verdich- ten (Harry Kunneman)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN MISSIE

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN TOEGANG “Doing books like this also has a lot to do with being retired, which means I’m no longer bound to the protocols of the university. I like to say, my university press books are the books of my right hand, but these are the books of my left hand, when I am no longer building my CV and I feel completely free to write from my heart” (John D. Caputo) Toegankelijk boek: vlotte centrale tekst, voetnoten voor verder literatuuronderzoek, verwijzingen naar websites voor gesneden brood. Ik ben eerder kritisch over gesneden brood zonder visie op herkomst en toekomst van de grondstoffen.

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN VERHAAL Wat komt er na het politieke discours? Let‘s talk about the real stuff: het levensbeschouwelijk leerproces! Vertrekkend vanuit een godsdienstdidactisch optimisme Ingebed in een theologisch (in plaats van een religiewetenschappelijk) discours Men kan over levensbeschouwingen spreken, maar men kan ook leren levensbeschouwelijk spreken (en luisteren…)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN VERHAAL

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN VERHAAL Theologiseren met kinderen en jongeren Religieuze ervaring uitproberen Verdichtend interpreteren van deze ervaring Theologisch-argumentatief conceptualiseren van deze interpretatie PerformanceThick descriptionMeta-reflection Spel (‘on stage’) Verhaal (‘back stage’) Discussie (‘after stage’)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN STRUCTUUR 1.School: Modus der Weltbegegnung (Baumert) 2.Narratie: Racconter la vie autrement (Ricœur) 3.Communicatie: Learning in the presence of the other (M.C. Boys) 4.Spiritualiteit: Spiritual learning community 5.Theologie: Kinder- und Jugendtheologie 6.Bijbel: Alphabetisierung der Hoffnung (Baldermann) 7.Profiel van de leraar: Wahre Bildung ist Ent-Bildung (Meister Eckhart)

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september BOEK MET EEN OPEN EINDE Ontstaan in de traditie van godsdienstpedagogische theorievorming in Duitsland, bereflecteerd vanuit mijn Vlaamse klei-ervaring en mijn Nederlandse polder-ervaring Voor mij is dit boek niet af: als voorzitter van de Religious Education Association moet ik in een volwaardige theologische visie op RE kunnen voorleggen! Voor de lezer is het boek hopelijk ook niet af: de hoofdstukken zijn kort, het boek verdient (in de lerarenopleiding en nadien) verder geschreven te worden Het boek eindigt met Meister Eckhart: de stilte in het hart van het systeem…

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 EN NU LEZEN MAAR... Meer achtergrondinfo op Reacties op het boek en op dit symposium zijn welkom op > Boekvoorstelling Inclusieve Godsdienstpedagogiekwww.facebook.com

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Theologisch perspectief Toke Elshof Universiteit van Tilburg

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING TAALVAARDIG WORDEN Leren luisteren Leren spreken Postreligieus – postseculier Op verhaal komen

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING IMPULSEN Boeken Symbolen Gebouwen ERVAARBAARHEID

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING RELIGIE ALS DODE OF ALS LEVENDE TAAL DE ONTMOETING MET MENSEN EN GEMEENSCHAPPEN TWEE VRAGEN 1. Twee concrete ontmoetingen: wat leren leerlingen? 2. Hoe verdiept dat thema’s uit het boek?

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Trappistinnen van Koningsoord Arnhem Ontmoeting met leven en spiritualiteit

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Aangenaam Tot rust komen De waarde van woorden Je welkom voelen Wortels ervaren Religieuze authenticiteit

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Weerbarstig Stilte en afzondering Samenleven met ‘vreemden’ Vast ritme en regels Waar blijf je zelf?

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Taalvaardiger? Evaluatie: Goed: 24% Zeer goed: 42% Uitstekend: 35% Op verhaal het aangename komen: het weerbarstige

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Sant’ Egidio Antwerpen Ontmoeting met leven en spiritualiteit

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Anders naar de wereld kijken Processen van marginalisering Op menselijke broosheid De ander als jezelf

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Blikverruimend Jezelf anders Verrassend en weldadig

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING Taalvaardiger? Evaluatie: Goed : 12% Zeer goed : 35% Uitstekend :53% Op verhaalDe ander als jezelf komen:Jezelf anders

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING VRAAG 2 CONCRETE ONTMOETINGEN EEN IMPULS VOOR ONTMOETINGSLEREN ? DRIE THEMA’S UIT HET BOEK: MYSTAGOGIE, ONTSTOLLEN, PELGRIMEREN

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING MYSTAGOGIE 4 E EEUW: INWIJDING IN HET GELOOFSGEHEIM SACRAMENTEEL KERKELIJK HOOGDREMPELIG

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING MYSTAGOGIE VANAF 20 E EEUW INWIJDING IN HET BESTAANSGEHEIM TRANSCENDENTIE / GOD ERVAREN IN DE WERELD OP VERHAAL KOMEN DOOR CONCRETE ONTMOETINGEN

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING TRADITIES ONTSTOLLEN : RELIGIEUZE WORTELS PERSOONLIJK LEVEN OP VERHAAL KOMEN DOOR ONTMOETING CONCRETE MENSEN

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING TRADITIES ONTSTOLLEN : RELIGIEUZE WORTELS MAATSCHAPPELIJK LEVEN OP VERHAAL KOMEN DOOR ONTMOETING CONCRETE MENSEN

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING RELIGIEUS LEREN ALS CONSUMENT / TOERIST STAPELING VAN LOSSE FRAGMENTEN: MEER VAN HETZELFDE

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING RELIGIEUS LEREN ALS PELGRIM: ALTERITEIT OP VERHAAL KOMEN DOOR ONTMOETING MET CONCRETE MENSEN

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 GELOVEN IN ONTMOETING TOT SLOT: PROFICIAT MET HET PRACHTIGE BOEK DANK VOOR DE RUIMTE DANK VOOR DE AANDACHT GRAAG IN GESPREK OVER KANSEN EN KNELPUNTEN TOKE ELSHOF / UNIVERSITEIT TILBURG

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Islamitisch perspectief Naïma Lafrarchi Faculteit Theologie en Religiewetenschappen Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 PELGRIMSWEG Reizen Rijpings- en leerproces Zin ontdekken

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 PELGRIMSWEG Communicatieve benadering Narthicaal religieus leren Godsdienstpedagogische implicaties

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 JONGERENTHEOLOGIE Verhaal van mijn dochter Natuur van de mens ≈ fitra Ontdekken vs her-ontdekken of toch niet?

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 JONGERENTHEOLOGIE Intimiteit en openbaarheid van de theologie Kenotisch-theologisch perspectief Theologiseren met moslim kinderen?

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 LVB EN HEILIGE BOEKEN Correlatiedidactiek Religieus socialisatiepatroon Koranverhalen en religieuze praktijk

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Bedankt !

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Filosofisch perspectief Patrick Loobuyck Universiteit Antwerpen

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Algemeen-pedagogisch perspectief Siebren Miedema Vrije Universiteit Amsterdam

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 Panelgesprek Toke Elshof – Naïma Lafrarchi – Patrick Loobuyck – Sarah Michielsen – Siebren Miedema – Jochem Quartel – Bert Roebben Moderator: Taco Visser

BOEKHANDEL UITGEVERIJ DRUKKERIJ Symposium Levensbeschouwelijke vorming op school – 16 september 2015 U wordt van harte uitgenodigd op de receptie. Kom zeker ook een kijkje nemen bij onze boekentafel!