Expertsessie Regionale samenwerking Wonen & Ruimtelijke Economie Amersfoort, De Observant, 2 februari 2012

Doelstelling en werkwijze Benoeming hoofddoelen expertsessie: 1. Boven water krijgen en inventarisatie van de door de verschillende partijen ervaren kansen en knelpunten in regionale samenwerking 2. Formuleren van voorstellen om de knelpunten beter op te pakken en kansen beter te benutten; 3. Rond kansen, knelpunten en voorstellen is expliciete aandacht voor ieders rol om te komen tot een effectievere regionale samenwerking. Focus op inhoudelijke thema’s: (over)programmering van de woningbouw & (over)programmering van bedrijvenlocaties. Ter voorbereiding van de expertsessie is een zestal experts geïnterviewd. Samengestelde ad hoc-werkgroep voor de organisatie, bestaande uit: werkgroepleden Stad in de Regio, BZK, VNG en Nicis Institute. De uitkomsten van de expertsessie fungeren als bouwsteen voor de integrale G32-visie op regionale samenwerking.

Prof. Philip McCann (special adviser van Hahn-EU Commissaris Regionaal Beleid) De verschillen die er zijn in Nederland, worden ook alsmaar kleiner. De grootste ruimte voor economische groei is vooral in de middelgrote steden te vinden; Politieke discours richt zich vooral op grootste steden, de global Cities, terwijl de motoren van de groei de komende jaren de middelgrote steden zijn! Voorts de uitdaging: hoe kunnen de effecten van groei in deze groeigebieden verspreid worden naar omliggende gebieden?; Rijk: kijk naar waar je in het land investeert, bijvoorbeeld t.a.v. infrastructuur!

Tafel woningbouwprogrammering Knelpunten: Oude keuzes, werkwijzen, wantrouwen in elkaar en gebrek aan kennis; Betaalbaarheid is onvoldoende in beeld; Keurslijf van fysieke grenzen van de regio en de termijn van de raad (politiek); Kwantiteit gaat boven kwaliteit; Verschillende gehanteerde abstractieniveaus tussen centrumstad en regio; Oplossingsrichtingen: Versnelde omslag: snel verlies nemen voor lange termijnresultaat en ontwikkel nieuwe alternatieven (“maak programma met juiste kwaliteit, kies het beste”); ‘Afmaak’garantie voor projectontwikkeling vooraf afgeven; Vraagstuk bepaalt de regio en de planning (corporaties en marktpartijen kennen geen gemeentegrens en hanteren andere termijnen); Hanteer realistische ambities (“wees bewust dat oude tijden niet terugkeren”); Instellen van een neutrale club/”planning agent” boven de partijen (provincie cq provinciale rol niet toegesneden op vraagstuk). Rollen/samenwerkingsvorm: Werk vanuit scherpe gezamenlijke doelen. Kies aanpak vanuit inhoud (vraagstuk, vraag- en toekomstgericht), niet vanuit de structuren!

Tafel programmering bedrijvenlocaties Knelpunten: Eigen belang versus gemeenschappelijk belang; Probleem is structureel, onderscheid markttechnische/bestuurlijke knelpunten; Gebrek aan (persoonlijk) commitment/wil. Oplossingsrichtingen: Maak ruimere bestemmingen mogelijk voor locaties bestaande voorraad; Meer flexibel en organisch programmeren bij nieuwbouw; Opstellen/faciliteiten door overheid van ruimtelijke criteria -> marktwerking; Knip grote ontwikkelingen op, downsize op geplande projecten; Kijk naar mogelijkheden van uitruilen op diverse beleidsterreinen; Verevenen (via Kaderwet) en indien nodig: veel sterker meedoen provincie (kracht regio mee ontwikkelen, meehelpen aan voorkant voorkomt problemen). Rollen/samenwerkingsvorm: PPS en betrekken van marktpartijen vanaf het begin; Andere financieringsbronnen (pensioenfondsen, lokale partijen etc.); Meer betrokkenheid provincie (“niet weg laten komen in zoektocht optimum”).

Tafel regionaal kennis delen & samenwerking in de praktijk Knelpunten: Provincie en regio mist een eigen verhaal over de kracht van de regio, inclusief differentiatie. Dit is nodig om raden en marktpartijen te overtuigen; Er mist focus in regionaal samenwerken, er zijn weinig gedeelde inzichten rondom de problematiek, specifieke vraag etc; Er wordt te weinig gekeken naar ‘what’s in it for me’, moet ook georganiseerd. Oplossingsrichtingen: Houding provincie: in wie niet region. samenwerkt, wordt geen energie gestoken; Ontwikkelen van gedeeld verhaal/beeld door Rijk, provincie en regio Kijken naar uitruilen van (nieuwe) belangen; Ontwikkelen van financieringsarrangementen/fondsen/regionale belastingen; Gedeelde sprekende cijfers en inzichten opstellen. Rollen/samenwerkingsvorm: Rijk: zorg voor creativiteit in financiering, ontkokering en wetgeving. Niet zorgen voor belemmeringen, zoals het opheffen van de WGR+ kan doen. Provincies/regio: ontwikkel obv. (inter)nationale kennis een eigen verhaal.

Concluderend Middelgrote steden zijn de komende jaren de motoren van ontwikkeling. Daar zit de ruimte voor economische groei. Deze waardecreatie moet gefaciliteerd. Neem lokaal snel de verliezen. Noodzakelijk om nieuwe verliezen te voorkomen. En om samen te werken aan lange termijndoelen van de regio als geheel. Formuleer gezamenlijk de belangrijkste opgaves en kansen voor de regio, toon een bindend perspectief. Ontwikkel een eigen verhaal! Werk met neutrale cijfers en breng de achterliggende wereld in beeld (vertrouwen en delen/verhogenkennisniveau). Ontwikkel van onderop, vermijd grootschalige plannen. Structuur volgt inhoud. Investeer in persoonlijke relaties (gemeenten onderling, regio, met provincie). Rijk: stimuleer ontwikkeling nieuwe financieringsvormen. Bied ruimte en flexibiliteit in regelgeving. * Rijk: Geef ruimte voor een differentiatie op het Huis van Thorbecke. Ga flexibeler om met de decentralisatiegedachte.