Lustrumsymposium Dubbele Diagnose Tilburg Agressieregulatietraining Psychomotorische therapeuten: Geert Jansen Mariëlle Leenders- van de Berkmortel
Theoretische achtergrond Agressieregulatietraining Doen en ervaren Welkom Voorstellen Theoretische achtergrond Agressieregulatietraining Doen en ervaren Afsluiting Geert
Dubbele Diagnose en vaktherapie Binnen de Dubbele Diagnose programma’s van Novadic-Kentron locatie Tilburg, Vught en Breda zijn drie vaktherapieën opgenomen: Psychomotorische therapie, Dramatherapie, Muziektherapie. Geert
Vanuit vaktherapie is behandeling gericht op: verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie op emotioneel, gedragsmatig, cognitief, sociaal of lichamelijk gebied. Psychomotorische therapie: Richt zich speciaal op het lichaam; lichamelijke spanningen, lichaamstaal, lichaamshouding, manier van bewegen, ademhaling en lichaamsbeleving. Maakt gebruik van sport/ spel en bewegingsarrangementen. Geert
Ontstaan Agressieregulatietraining Dubbele Diagnose In Nederland is er in de verslavingszorg geen eenduidig aanbod voor handen voor cliënten met agressieregulatieproblematiek. Het aanbod varieert van het slaan op een bokszak tot een meer psychoanalytische benadering. Dubbele Diagnose heeft er bewust voor gekozen om een non-verbale behandelmodule te ontwikkelen specifiek voor deze doelgroep. Geert
Er is sprake van agressie wanneer een persoon andermans Wat is agressie? Er is sprake van agressie wanneer een persoon andermans grenzen overschrijdt, bewust schade berokkent aan iets of iemand, of met woede probeert iets te bereiken of te verhullen. Agressie is bedreigend en schadelijk voor degenen tegen wie het gericht is (Bentvelsen, 2006). Mariëlle
Uitingsvormen agressie: Verbale agressie: bedreigen, kleineren, chanteren, schelden Materiële agressie: gericht op materialen, vernielen Fysieke agressie: gericht op de ander gericht op jezelf bv automutilatie Gebruik van verslavende middelen: gericht op het dempen, ontlokken of ontladen Mariëlle
Relatie verslaving & agressie? Bij een verslaving verliest de gebruiker de controle over het drugsgebruik. Als iemand herhaaldelijk merkt dat hij meer gebruikt dan hij zich heeft voorgenomen en als hij niet kan stoppen en als hij een groot deel van de dag (in gedachten of daadwerkelijk) bezig is met gebruik dan is er sprake van een (beginnende) verslaving (www.novadic-kentron.nl). Door voortdurend en langdurig gebruik van verslavende stoffen treden onherstelbare veranderingen in de hersenen op, waardoor o.a. het beloningssysteem minder goed gaat functioneren (www.novadic-kentron.nl). Drugs hebben met name effect op de serotonine- en dopamine systemen. Bij een verstoring in deze systemen kan iemand zich depressief, angstig en rusteloos voelen en kan zich hierdoor makkelijker agressief gedragen (Paling et al., 2009). Mariëlle
Behandeling van agressieproblematiek Agressieregulatie in de verslavingszorg is dus erg complex, omdat meerdere factoren kunnen leiden tot een stoornis in de impulscontrole, namelijk verslavende middelen, psychiatrische aandoeningen, hersenbeschadiging, omgevingsfactoren, aangeleerd gedrag en voeding of slechte eetgewoontes. Geert
PMT & Agressieregulatietraining Vanuit de psychomotorische therapie kan betekenis verleend worden aan wat de cliënt binnen therapie oefent, ervaart of ontdekt met behulp van de termen ‘voelen, denken en handelen’. In de module Agressieregulatie wordt cliënten aangeleerd (aan de hand van het herkennen van lichaamssignalen bij oplopende spanning) vroegtijdig in te grijpen bij oplopende spanning, om zo controle over hun handelen te behouden. Geert
Algemene werkwijze Als werkwijze binnen de module Agressieregulatie wordt een sterk gestructureerde methode (directief-klachtgerichte methode) gebruikt, afkomstig uit de cognitieve gedragstherapie. Er is gekozen voor een groepsaanbod (minimaal acht, maximaal twaalf cliënten bij aanvang van de module) om meerdere cliënten tegelijkertijd te kunnen behandelen. De groep heeft een gesloten karakter om de veiligheid in het contact zo veel mogelijk te waarborgen. De rol van de therapeut is directief-klachtgericht (gericht op klachten reductie) en steunend (gericht op het creëren van ontspanning en veiligheid en het handhaven van het evenwicht). De training bestaat uit acht bijeenkomsten van negentig minuten. Geert
Aan het einde van de training kan de cliënt: Doelstelling Aan het einde van de training kan de cliënt: lichaamssignalen herkennen en onderkennen; stressoren voorspellen; de opbouw van spanning waarnemen aan de hand van de spanningsthermometer; impulsief gedrag voorblijven of voortijdig stoppen; alternatieve gedragsstrategieën (actiestrategieën) inzetten; zijn gedachten uitdagen en herstructureren; een hulpnetwerk gebruiken; alternatieve manieren van ontladen inzetten. Geert
Spanningsthermometer Er wordt gebruikgemaakt van een spanningsthermometer, met als doel bewust het spanningsniveau te registreren aan de hand van lichaamssignalen. Tevens krijgt men ook zicht op het spanningsniveau van hun groepsleden. 100: Laaiend 75: Kwaad 50: Boos 25:irritatie 0: Rust Geert
Bijeenkomst 1: kennismaking Opbouw module Bijeenkomst 1: kennismaking Bijeenkomst 2 t/m 4: fase 1; leren herkennen van lichaamssignalen bij oplopende spanning Bijeenkomst 5 t/m 7: fase 2; leren vroegtijdig toepassen van actiestrategieën ter voorkoming van escalatie Bijeenkomst 8: evaluatie Geert
Onderzoek Bij de wetenschappelijke evaluatie van 2009 is gebleken dat de Agressieregulatietraining binnen vaktherapie een gunstige invloed heeft op het voorkomen van agressief gedrag. Resultaten zijn: Een afname van agressief gedrag bij cliënten met verslavingsproblematieken; Cliënten laten meer controle zien over het internaliseren en externaliseren van hun boosheid; Verschillende coping strategieën werden verbeterd; Er is een afname van de intensiteit van algemene psychopathologische symptomen zoals depressie, somatisatie, vijandigheid, paranoïde gedachten en psychotische kwetsbaarheid (echter een afname in de ernst van deze symptomen is niet opgetreden). Mariëlle
Vervolg onderzoek Agressieregulatietraining; Toekomst Vervolg onderzoek Agressieregulatietraining; Toewerken zorgpad voor cliënten met agressieproblematiek (combinatie van sociale vaardigheidstraining, cognitieve-gedragstherapie, psychomotorische therapie/ vaktherapie); Verdieping Agressieregulatietraining Psychomotorische therapie (motivatie cirkel Prochaska en DiClemente, cognitieve-gedragstherapeutische interventies); Toespitsen Agressieregulatietraining op specifieke doelgroep autisme en LVG. Mariëlle