De oudere patient met Lithium werking, bijwerking, praktische handleiding L Disselhorst, LOAG

Lithium en de oudere patient. Pharmacokinetiek -snelle en volledige absorptie -geen interactie met voeding (maar neem het na de maaltijd om maagirritatie te voorkomen). Neem coated tabletten om metaalsmaak te reduceren  SR preparaten hebben duidelijke tragere opname vanuit darm halfwaardetijd serum (12-48 uur) << halfwaardetijd brein; Acute intox geeft doorgaans geen neurotoxische verschijnselen in aanvang Chron intox wel (vermoeidheid, tremortoename, verwardheid, maar ook anorexie en misselijkheid en braken kan!) eliminatie: met urine volgens eerste orde kinetiek (excretiesnelheid = [ ] in bloed) > interacties met medicatie die GFR of water/zout uitscheiding beïnvloeden (maar niet ascal)

pharmacokinetiek distributie: -er is een weerstand tegen influx in cel: [ ] extracellular > [ ] intracellulair -passage BHB kost tijd t1/2 bij ouderen plm 36 uur 1x daags doseren voldoet - [ ] in bloed correleren met [ ] in brein (corr coefficient 0.66) Bij ouderen is deze correlatie minder sterk > intoxicaties (chronische toxiciteit) kan bij “normale” spiegels >acute intoxicaties hoeven geen neurotoxische verschijnselen te geven Mahli 2012

Lithium en de oudere patient. Bijwerkingen doorgaans passagere -mild-diarree/ GI -vermoeidheid -spierzwakte metabool: -hypothyreoidie (zelden hyper) -hypercalciemie -gewichtstoename nefrogeen-Diabetes insipidus -nierinsufficientie? neurotoxisch-cognitieve stoornissen? -motorische verschijnselen, tremor -serotonerg syndroom verder -sexueel -leucocytose -cardiale bijwerkingen -huidafwijkingen

5 bijwerkingGImoeGewTSHPTH/ CaNDINFtremor preval. early fase %<600 15%<300 laag (agv Li) 65% age related? ?wrsl +?+++(+ co morb) wrsl+ vroeg ontstaan? ook later Umax daalt al vroeg -+ afh van gebr duur -? afh van [ ]++?+-wrsl++ mn >1.0 + reversibel+* -++ vaak+/- soms ten dele -+/? * enkele bijwerkingen zijn passagere (GI, moeheid, tremor)

Lithium en de oudere patient Nieren -geeft zeer waarschijnlijk nierfunctieverlies mn indien intoxicaties optreden. (OR plm 2.5). Absolute risico op ESRF is klein. Let op bij „versnelling GFR achteruitgang”, GFR < 40 -verminderd concentrerend vermogen nieren komt veel voor en „can go unnoticed” denk daar standaard aan! (meet urine osmolaliteit, 24h-urine, sg) cave momenten met onvoldoende vochtinname (postOK, alg ziekte) Bijwerking heeft te maken met intracellulaire effecten lithium in de tubuluscel > doseer 1x daags, medicatie: amiloride, HCt

Lithium en de oudere patient Bijschildklier -lithiumgeassocieerde hypercalciemie/ hyperPTH komt relatief veel voor (inappropriate hoge PTH) setpoint verandering PO4 onderscheidt dit met primaire hyperPTH Cinacalcet evt chirurgie

Lithium en de oudere patient CZS -neurotoxiciteit kan bij „normale” serumspiegels -dus schat kliniek op waarde: gebrek aan eetlust, N, braken, diarree veranderende mentale status (slaperigheid, cogn veranderingen) en/of (toename) motorische verschijnselen (vb tremor, ataxie/ dysatrie > chron intox? NB: Acute intoxicatie: je ziet niet direct de neurotoxische veranderingen NB2: Geen bewezen cognitieve bijwerkingen van lithium

THM -Lithium is een effectief middel in behandeling van stemmingsstoornissen -smalle therapeutisch window: wees mn alert op verschijnselen van neurotoxiciteit. (verandering van symptomen?) -Lithium kan bij ouderen veilig ingezet worden (tenzij...CNI) -en mits oordeelkundige surveillance (dokter + patient (self management)) -Bijwerkingen komen veelvuldig voor mn ook bij ouderen maar zijn beheersbaar -Attentie voor verminderd concentrerend vermogen (NDI) en hypercalciemie >Uosmol, 24 uursurine, sg >regelmatige Calcium controle -vervolg schildklierfunctie en suppleer evt. -Cognitieve stoornissen is geen contraindicatie voor inzet lithium

Lithium en de oudere patient. Controles startmeting lengte, gewicht, RR, pols lab: bloedbeeld, KNUK, Calcium, PTH, TSH, (FT4, antiTPO), glucose, LF Urine: albumine, kreat, glucose, sediment, sg ECG 3 maand Lithium, KNUK, Ldiff, Calcium, TSH, (FT4), Calcium, PTH gewicht, RR 3 maandelijks Lithium, KNUK, nierfunctie elke half jaar gewicht, RR KNUK, Calcium, (PTH) TSH, (FT4) evt ochtendurine (osmolaliteit, sg), jaarlijks: leuco diff, 24 uursurine (volume, kreat), Uosmolaliteit, sg, albumine + dipstick