De islam – deel 2 De middeleeuwse islamsamenleving

Invloed van de middeleeuwse islam Islam : beleeft een cultureel hoogtepunt tijdens de middeleeuwen In een zeer uitgestrekt rijk (zie volgende dia) Grote invloed op Europa, onder meer (maar niet alleen) via Al Andalus Op veel gebieden was de middeleeuwse islamsamenleving meer ontwikkeld en verfijnder dan de Europese culturen: Wetenschap en techniek (bv. geneeskunde, wiskunde, astronomie, geografie, alchemie, filosofie) Kunst (bv. architectuur, literatuur, kalligrafie) Economisch belang: de islamitische gebieden van het Midden- Oosten vormden een verbinding tussen het Verre Oosten (India, China) en Europa.

Kaart: verspreiding van de islam

1. De islamitische wereld rond het jaar 1000 Elias, Kieran en Seth.

Volkeren en culturen in de middeleeuwse islamwereld Veel volkeren in het islamimperium (vanaf 10e eeuw): Arabieren, Perzen, Berbers, Koerden, Armeniërs, Europeanen (Spanje), Egyptenaren, Syriërs, Turken, Joden en Christenen. De islam smeedde een band tussen de onderling verschillende gebieden Maatschappelijke verhoudingen: Moslims overheersten Beoefenaars andere godsdiensten: minder aanzien, minder rechten Christenen en joden: betaalden een belasting & mochten geloof blijven belijden Polytheïsten en natuurvolkeren: vaak slecht behandeld en gediscrimineerd Spanje: moslims, joden en christenen leefden in relatieve rust en harmonie samen.

De Arabische taal Arabisch = taal van de Koran => werd overal in het moslimrijk gesproken en geschreven (Koranstudie) => werd standaardtaal Zo ontstond het ‘klassiek Arabisch’ als bindmiddel tussen alle islamgelovigen (zie ook kaart op volgende dia). Klassiek Arabisch = Koran-Arabisch = ook vandaag de taal van religie en bestuur (bv. tv-nieuws in de Arabische wereld) Het gesproken Arabisch heeft zich verder ontwikkeld tot verschillende varianten (soms even verschillend als bv. Nederlands en Duits).

De Arabische taal vandaag

Het belang van handel Arabische wereld = doorvoergebied voor handel uit China, India, Midden-Oosten. Karavaanwegen (kamelen!) van middellandse zee tot China Dadelpalmen, olijven, fruit en groenten. Schapen, geiten, kamelen en paarden. Voorbeelden: Zijde uit china, mousseline uit Mosoel, damast uit Damascus, leder uit Cordoba (Spanje), wapens uit Toledo (Spanje) Munteenheid: dirham (goud), dinar (zilver)

2. De moslimwetenschap

De Moslimwetenschap: inleiding Kennis van oudere en rijkere niet-Arabische beschavingen Eerste fase: vertalen van Griekse, Perzische en Indische geschriften (waren in Europe onbekend) Tweede fase: ontwikkelen eigen wetenschappelijke literatuur Wetenschapstaal = Arabisch Bewaren en doorgeven van kennis, richting Europa (vooral dankzij Spanje) Ver gevorderd in wiskunde en optica

Geneeskunde in de moslimwereld Bouwde voort op Griekse en Romeinse kennis. Kennis uit waarnemingen en experimenten (zoals ook vandaag, in de moderne wetenschap) Ze beschreven heel wat ziekten, ontwikkelden geneesmiddelen Hoog niveau: amputaties, operaties, wonden helen en zetten van breuken Vooral de Perzen brachten de geneeskunde op een hoog peil (9de-10de eeuw) bv. de geleerde Razi

٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ Wiskunde Arabische wereld: wiskunde op hoog niveau Het woord ‘algebra’ is afkomstig uit het Arabisch (‘Al Gibr = de verbinding) Het woord ‘cijfer’ komt van het Arabische woord ‘sifr’, dat ‘nul’ betekent. Arabieren: namen de Indische getalnotatie over => die verspreidden zich over de hele wereld (‘de Arabische cijfers’) In Europa vervingen ze de Romeinse cijfers Arabische cijfers 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Arabisch-Indisch ٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩

Astronomie Arabische sterrenkunde bouwde verder op kennis uit de klassieke wereld (Babyloniërs, Egyptenaren, Indiërs, Grieken) Vooral voor praktische doeleinden: - Tijd berekenen - Sterrenhemel in kaart brengen - Oriëntatie op zee en woestijn (bv. met astrolabia) Astrolabium

Aardrijkskunde Arabische rijk: erg lange afstanden, vaak onbekend en moeilijk toegankelijk gebied (woestijn; bergen) Vervoersmiddelen: vooral kameel, ook paard, span, schip Oriëntatie dankzij: kaart, kompas (een Chinese uitvinding) Boeken met reiservaringen van kooplieden en reizigers (tips voor andere reizigers)

Filosofie Griekse filosofie: in hoog aanzien bij de moslims (vooral Aristoteles) Werken van Griekse filosofen => vertaald naar het Arabisch => werden ook in het westen gelezen (Spanje). Sommige islamitische filosofen : enorme invloed op het middeleeuws denken in Europa (bv. Averroës). Dankzij de Arabische filosofie bleef veel kennis van de Griekse filosofie bewaard voor het nageslacht (+ werd verder ontwikkeld).

Alchemie Ook moslims zochten naar de “Steen der Wijzen” (om goud en zilver te maken) => allerlei proefnemingen Zo ontdekten ze parfums, geneesmiddelen, … Het woord alchemie komt uit het Arabisch (al-kimia) Alchemie = voorloper van de moderne chemie

Techniek Wind- en watertechniek Watermolens, waterschroeven voor landbouwgronden Scheprad in Hama (Syrië)

3. De moslimkunst

Architectuur Fraaie architectuur Moslimarchitecten bouwden moskeeën en paleizen voor de rijke elite Architectuur: kenmerken Vergelijkbare kenmerken in de hele islamwereld Materialen: kostbaar marmer en mozaïek Geen afbeelding van levende wezens => versierd met arabesken: lussen en krullen en met teksten uit de koran.

Architectuur: voorbeelden De grote moskee van Kerouan (Tunesië, 9e eeuw) Arabesken en bloemmenmotieven in Cordoba. Let ook op de typische ‘accoladevorm’ van de bogen Kalligrafische inscripties (Mevlana, Turkije)

Architectuur: voorbeelden De blauwe moskee in Istanboel (Turkije)

Architectuur: voorbeelden Interieur van het Alhambra (Granada, Spanje)

Literatuur Bekendheid vertaling erotisch getint Koran Een schat aan: Verhalen Poëzie Wijze spreuken “Ondeugende lectuur” Duizend en één nacht Saladin

Kalligrafie Wat? Kunst van het schoonschrift Ontwikkeld voor God Doorgifte Koran Welke instrument? Qalam (gedroogd riet/bamboe) Inkt meestal gekleurd

Andere aspecten van moslimkunst Muziek Zinloos geklets Slaginstrumenten Blaasinstrumenten Snaarinstrumenten https://www.youtube.com/watch?v=VA1XPpDRo5c