Studiereis Denemarken : september 2014 Onderwerp: Hernieuwbare energie als hefboom voor lokale ontwikkeling in Denemarken Programma dag 1 : busreis dag.

Presentatie over: "Studiereis Denemarken : september 2014 Onderwerp: Hernieuwbare energie als hefboom voor lokale ontwikkeling in Denemarken Programma dag 1 : busreis dag."— Transcript van de presentatie:

1 Studiereis Denemarken : september 2014 Onderwerp: Hernieuwbare energie als hefboom voor lokale ontwikkeling in Denemarken Programma dag 1 : busreis dag 2 : bezoek Artefact – Sønderborg – Kolding – Herning dag 3 : bezoek Herning – Thy – Nordic Folkecenter dag 4 : bezoek Tvindmolen – Hvide Sande – Kiel dag 5 : busreis Organisatie: REScoop.be, ODE-Nederland, VIBE, Mondo en de Energofielen Thema’s die centraal stonden: Energiebeleid in Denemarken HE Warmtenetten Coöperaties © Zero Emission Solutions

2 Energiebeleid Denemarken Het energieverbruiksprofiel in Denemarken is sinds jaren ’70 vlak. Politieke keuze: geen kernenergie Steenkool zwaar belast, inkomsten in een fonds om EE te verhogen. Restwarmte verspillen is ‘not done’ Warmterecuperatie bij afvalverbranding is verplicht Vanaf 2015 verbod op fossiele verwarming in gebouwen Het energieverbruik in Denemarken is hoog (maar lager dan in België) : Intensieve veeteelt © Zero Emission Solutions

3 Lokaal beleid: Klimaatplan ProjectZero Sønderborg: klimaatbeleid voor een perifere regio Kenmerken: Bevolkingsafname, niet centraal gelegen 75.500 personen, 37.500 huishoudens, 440.000 varkens, 250.000 kippen 500 km² 722.000 ton CO2/jaar Ambitie: CO2 neutraal in 2029, -50% in 2020 Krachtlijnen Sensibilisatie: focus op scholen en leerlingen! Ook bedrijven, huishoudens, … Warmtenetwerken : op afval, zonnethermie, houtsnippers, stro, geothermie en warmtepompen. Ondersteuning van kmo’s en huishouden met knowhow, niet meteen subsidies Nieuwe gebouwen: zero emission vanaf 2015. Real estate inschakelen om gebouwbestand EE te maken. EE wordt gezien als troef om sneller te verkopen, tegen betere prijs. Resultaten Quick wins ok: -22% in 2012 tov 2007 Opmerkingen andere context veel leegstand Inzetten op EE en HE in context van noodzaak: zoeken naar versterking van lokale gemeenschap, meer middelen genereren door in eigen productie te voorzien, meer jobs creëren © Zero Emission Solutions

4 Lokaal initiatief Kvarterløft Kolding: Gemeenschapsgebouw Kenmerken duurzaam opgezet: PV geïntegreerd in beglazing, free-cooling, schil uit onbehandeld lariks-hout, dubbele glazen wand, natuurlijke ventilatie, aangesloten op warmtenet 1000m², 1.500.000€ In stad met 60.000 inwoners 10 FTE die werken rond duurzaamheid ! Ambitie Voorbeeldfunctie voor lokale gemeenschap Krachtlijnen Begeleiden van kmo’s (88 van de 200): gratis scan, advies, jaarlijkse opvolging met vraag om min 3 maatregelen per jaar te implementeren: label op website/raam Jaarlijkse campagnes mbt klimaat Zeer intensieve werking naar -6 jarigen Resultaten < 30kWh/jaar m² Dubbele glazen wand ok voor 20% van warmtevraag © Zero Emission Solutions

5 Energiebeleid: wetenschapspark Artefact Glücksburg opleidingscentrum mbt energie Kenmerken: verschillende energievormen/technieken worden in een tuin geëxposeerd. © Zero Emission Solutions

6 Wind 30% van het verbruik uit windenergie Lange traditie met windturbines Zeer hoge windsnelheden op de kusten en op land, lange kustlijn, microwindturbines zijn rendabel Aantal vollasturen: 5.000 uren, 6.000 uren op het strand Zeer © Zero Emission Solutions

7 Wind Zeer veel ruimte, vaak los in het landschap Gemakkelijk 1 km van dorpskern, 500 m van woning Meer tolerant gezien vaak mede-eigendom windpark Hvide Sande © Zero Emission Solutions

8 Biomassa Het aandeel aan HE is hoog in Denemarken Inzet op verschillende HE-bronnen: Diversiteit geeft verschil in kostprijs op verschillende momenten, verschil in beschikbaarheid, verlaagde concurrentie tussen verschillende initiatieven. Loskoppelen van biogasproductie en verbranding. © Zero Emission Solutions

9 Warmteproductie Varmeforsyning amba Thisted: warmtevoorziening Kenmerken Warmte uit afvalverbranding (125.000MWh), stro (45.000MWh), geothermie (20.000MWh), zonnewarmte inspelend op kost van wind/zon (demonstratieproject) Stro 24.000 ton/jaar, is gratis, as gaat terug naar de landbouwgrond. Enkel uit ‘wheat’ Geothermie: 1,2 km diep, water op 40°C. Via absorptiewarmtepomp naar 70°C en 80°C. Probleem: niet super zuiver water. Kleine brokjes maken het moeilijk om het water terug te pompen naar beneden. Hiervoor is druk nodig: 20 bar. Zonnewarmte heeft als voordeel dat rendement blijft stijgen, ook boven 60°C

10 Biomassa vergisting Bioenergi Herning: biogasinstallatie Kenmerken Op platteland Mest van 4 boerderijen (200.000 ton) aangevuld met slachtafval en persafval van koolzaadolie Toevoer van mest en afvoer van digestaat via pijpleiding (tot 3 km): pomp van 25 kW, debiet van 55 m³/uur Warmtevraag voor pasteurisatie (+70°C gedurende een uur) Biogas via pijpleiding naar stad om daar te verbranden in buurt van afnemers, verbonden via warmtenet 5 FTE: 1 manager, 3 techniekers, 1 milieucoordinator 21 dagen doorlooptijd Resultaten Voordeel voor landbouwer : mest digestaat wordt sneller opgenomen in de bodem. Geen financiële kost/winst Voordeel voor milieu: CO2 winst, maar sulfaten en nitraten blijven dezelfde © Zero Emission Solutions

11 Biogas Varmecentral Baggeskærvej Herning: warmtecentrale Kenmerken Gekoppeld aan de biogascentrale Herning bio-energy 2 WKK’s op biogas (900 kWe en 1200 kWe / 1.500 kWth en 1.700kWth Biogasboiler voor wanneer WKK niet werkt van 6.000kWth Warmte op 60°C – 70°C Warmtenet EnergiMidt In totaal meer dan 20 WKK’s, 18.500 klanten (waaronder 1.000 bedrijven) in gebied met 30.000 inwoners © Zero Emission Solutions

12 Restwarmterecuperatie Het aandeel restwarmterecuperatie is hoog in Denemarken 60% van de afnemers is aangesloten op een warmtenet 60% - 70% van de warmte is restwarmte uit elektriciteitsproductie. De EE in woningen is opvallend Warmtevraag: 18.000 – 20.000 kWh/woning per jaar © Zero Emission Solutions

13 WWK warmtecentrale Hvide Sande Kenmerken: Collectieve warmtevoorziening vanuit de gemeente Warmte voor 3.500 woningen + 6.000 vakantiewoningen + 1.526 kleine bedrijven Warmtenet van 7 km, geen gasnet +/- 65°C -70°C Tussen 25.000 MWh en 32.000 MWh per jaar 3 installaties: WKK op aardgas (4 MW en 10 MW), elektrische boiler (6 MW), gas boiler Krachtlijnen Installaties werken in functie op basis van de prijs Gas laag -> gas boiler Ele laag -> elektrisch boiler Ele hoog -> WKK Opmerkingen WKK wordt in Denemarken ingezet om zoveel mogelijk energiebalans in eigen land te reguleren 30% verlies in leidingen: retour te warm door EE in huishoudens Verlies in leidingnet komt veelvuldig voor © Zero Emission Solutions

14 Coöperaties Succes te verklaren door: Geen te hoge verwachtingen: aanvaarden dat niet iedereen meedoet, ongelijke investeringen en return Omstandigheden mbt klimaat, natuur, lage bevolkingsgraad: meer samenwerking indien noodzakelijk ½ van de belastingen naar lokaal niveau: dus meer initiatief op dit niveau © Zero Emission Solutions

15 Collectief initiatief Collectieve binnentuin: piramiden Kenmerken Ruimte uit private binnentuinen wordt vrijgemaakt voor oplossen van concreet gedeeld probleem mbt afvalwaterzuivering 350 gezinnen Binnenruimte wordt gebruikt als zone voor zuivering van afvalwater en natuurlijke infiltratie Ambitie Ontheffing van hoge taks op afvalwater Creëren van open blauw/groene semi-publieke ruimte Krachtlijnen Sensibiliseren van inwoners door informatie en sensibilisatie van de kinderen Voorzien van beperkte mogelijkheid tot parking (in context van gebrek aan parking langs buitenzijde) Resultaat Piramide voor waterzuivering in collectief bezit Werkruimte voor private plantenkweker Aangename binnentuin met waterpartij voor infiltratie Groendaken op afvalcontainers, zonnepanelen op carports Onderhoud open ruimte door stadsbestuur © Zero Emission Solutions

16 Collectief initiatief Zonne-installatie op woonblok: Solgarden Kenmerken 846 PV- panelen Zonneboiler verwerkt in ramen © Zero Emission Solutions

17 Collectief initiatief warmtecentrale Hvide Sande en windpark/zonnepark Kenmerken Windpark: Coöperatief project: ownership – de bevolking van het dorp 3 VESTAS, in werking vanaf 8m/s, op 10m/s op vollast, meer dan 5.000 vollasturen/jaar 450 aandeelhouders, 39.514 aandelen aan 308€ 12.000.000€ investeringskost Kenmerken Warmtepark: Coöperatie waarin lokaal bestuur betrokken is Prijs van warmte wordt jaarlijks besproken met lokale gemeenschap © Zero Emission Solutions

18 Mooi voorbeeld rond CO2-neutraliteit © Zero Emission Solutions