9 sept 2012 OPEN MONUMENTENDAG / MUZIEK, WOORD en BEELD Rubenianum/Kolveniershof.

Presentatie over: "9 sept 2012 OPEN MONUMENTENDAG / MUZIEK, WOORD en BEELD Rubenianum/Kolveniershof."— Transcript van de presentatie:

1 9 sept 2012 OPEN MONUMENTENDAG / MUZIEK, WOORD en BEELD Rubenianum/Kolveniershof

2 Het Rubenianum is hét kenniscentrum over de beeldende kunsten uit de eeuwen van Bruegel en Rubens. U kunt er lezingen en studiedagen bijwonen. We hebben een rijke bibliotheek en documentatie die u in onze leeszaal kunt raadplegen. Welkom in het Rubenianum

3 Het Rubenianum is gevestigd op de site en in het gebouw van het Kolveniershof. We vertellen u graag het verhaal van de Kolveniers en hun statige ontvangstzaal, waar u zich nu bevindt. Het Kolveniershof in woord en beeld…

4 We spelen vandaag muziek die hier, wie weet, ooit klonk tijdens de vele feesten of bals. U luistert afwisselend naar: ♫ Tielman Susato, Dansereye 1551 – New London Consort o.l.v. Philip Pickett © L’Oiseau-Lyre) ♫ David Petersen (1651-1737), Speelstukken/Stylus Phantasticus in the Low Countries – B’Rock XS © Klara-Et’cetera) ♫ Léon Boëlmann, Chamber Music – Trio Parnassus © MDG Gold … en muziek

5 De Kolveniersgilde werd opgericht omstreeks 1490 als jongste van de zes Antwerpse schuttersgilden. Ze werkte aanvankelijk als enige gilde met vuurwapens. Aan haar vroegste wapens, de clovers, ontleent ze haar naam. De Kolveniers, wie waren ze?

6 Openbare ordediensten bestonden niet. Ordehandhaving in de stad was de taak van de burgerwacht en de zes schuttersgilden, waar mannelijke inwoners dienstplicht vervulden. De gilden hadden meer aanzien dan de burgerwacht en telden elk zowat 200 leden. Rol van schuttersgilden

7 Zoals alle andere corporaties werd de Kolveniersgilde tijdens de Franse bezetting de gilde ontbonden en hun goederen verkocht. Rond 1850 werd ze, als eerste in Antwerpen, heropgericht. Tot vandaag is de Koninklijke Kolveniersgilde van Antwerpen actief met… de kruisboog. Einde en nieuw begin van de gilde

8 Hun gildehuis De Halve Maan hadden de Kolveniers in de Gildekamersstraat, achter het stadhuis. Schietoefeningen waren daar natuurlijk uitgesloten. Daarom beschikten ze sinds vroeg over een schuttershof met doelen aan de rand van de stad. De hof, met grote bomen, liep door tot aan de Schuttershofstraat. Er stond een eenvoudig huis op. Een schietplaats aan het Hopland

9 - twee gekruiste haakbussen - drie distelbloemen - de Bourgondische vuurslag met vlammen - op deze insignes uit de collectie MAS|Vleeshuis zie je ook de patroonheilige van de gilde: de heilige Christoffel die het kind Jezus op zijn rug over de rivier draagt Het Kolveniersembleem had…

10 Het Kolveniersembleem komt ook voor op de insignes of palluren die de gildebroeders op de mouwen van hun tabbaarden speldden. Dat ziet u bij deze kolvenier, Abraham van Merlen. Palluren

11 In 1610 kocht Rubens het huis met grond aan de Wapper dat grensde aan het Kolveniershof. Kort daarop bestelde de gilde bij hem een schilderij voor hun altaar in de kathedraal: de beroemde Triptiek met de kruisafneming. Een befaamde buurman: Rubens

12 Rond 1630 wilden de Kolveniers een nieuw gebouw bij hun hof: een ruime ontvangstzaal voor hun sociale activiteiten, zoals de andere gilden er ook een hadden. Het ontwerp van metser Cornelis van den Eynde werd uitgevoerd in de jaren 1631-1636. Een nieuwe caemer

13 De ruimte waar u nu zit, deed vanaf 1636 dienst als gildelokaal: een rijk aangeklede vergaderzaal met twee monumentale schouwen met marmeren zuilen, een zware kroonluchter en glas-in-loodramen. Verder was ze aangekleed met kostbare meubels, sculpturen en schilderijen, onder meer volgende twee grote corporatieportretten… BEELD in het Kolveniershof

14 Tweemaal bestelde het gildebestuur een monumentaal geschilderd groepsportret. In 1644 kreeg Cornelis de Vos opdracht om de corporatie in beeld te brengen. De Kolveniers in beeld

15 In 1678 maakten vader en zoon Pieter Thys een groepsportret van de gildeleiding. Beide doeken gingen, met de rest van de inboedel, verloren in een felle brand in 1737. We kennen ze enkel nog van versies op klein formaat.

16 Niet alleen de gilde zelf gebruikte deze zaal. Ze verhuurde ze ook voor banketten, concerten en toneelvoorstellingen. Zelfs gemaskerde bals en koorddansspektakels vonden hier plaats, net als schilderijenveilingen. MUZIEK & WOORD bij de Kolveniers

17 Tijdens de Franse bezetting werd het gebouw verkocht als nationaal goed. De site raakte opgedeeld in twee en spoedig zelfs zeven kavels. Toch bleven deze grote zaal en die beneden intens in gebruik als dans- en concertzaal, maar ook als herberg, magazijn, advocatenwoning, kantoor... Hierna volgen drie affiches voor Vastenavondbals in de Kolvenierszaal uit het OCMW-archief. Negentiende eeuw

18 - Ververschende Dranken te krijgen - Inkom: dry Plaquetten - Verboden te Rooken Maart 1810

19 - De Zaelen zullen wel verligt zyn - groot Orquest - Inkom: eenen Franc Februari 1811

20 - Gemasqueer[t] en ongemasqueert - Buffet voorzien van alle dranken - Mogelijkheid tot Soupeeren Maart 1813

21 In afwachting van een grondige restauratie en herbestemming als het Rubenianum, vonden in de jaren 1950 en 1960 enkele bekende organisaties een tijdelijk onderkomen in het Kolveniershof… Twintigste eeuw: woord & dans

22 - Voorloper van Theater Zuidpool. - Repeteerden in een bijgebouw van het Kolveniershof. - Dit is de productie Vrolijke Vrouwtjes, in het Rubenshuis Het Reizend Volkstheater (RVT)

23 - Repeteerde en trad op in deze zaal en op zolder. - Deze foto toont een repetitie op zolder, te herkennen aan het ronde raam of oculus, en het dakgebinte. Studio Herman Teirlinck

24 - Een examen in de benedenzaal - Rechts achteraan docente en bezielster Jeanne Brabants Koninklijke Balletschool Antwerpen

25 Groep Jan Smed treedt vandaag twee maal op in en rond het Kolveniershof met muziek zoals die tijdens feestelijke gildeoptochten door de eeuwen heen klonk. Fijfer, trom en viool spelen om 11.30 en 14.30 uur. Komt dat zien! Vandaag: feestelijke gildemuziek!

26 In de benedenzaal verkopen we alleen vandaag dubbels en stocks uit onze eigen bibliotheek en die van Musea en Erfgoed Antwerpen. Een uitgelezen kans om een kunstboek of catalogus aan zeer gunstige prijs op de kop te tikken. Doorlopend tot 18.00 u. Verder: uitzonderlijke boekenverkoop

27 Twee zondagen van hier kan u in deze zaal een boeiende lezing bijwonen. Bert Schepers vertelt over zijn onderzoek naar het meest amusante genre uit de schilderkunst: de apensatires. Zondag 23 september om 11.00 uur Schrijf je vandaag in aan de onthaalbalie! Tot ziens, op de Rubenianumlezingen?

28 9 sept 2012 OPEN MONUMENTENDAG / MUZIEK, WOORD en BEELD Dank voor uw bezoek!