Betere prestaties en meer welzijn met dynamische verlichting

Presentatie over: "Betere prestaties en meer welzijn met dynamische verlichting"— Transcript van de presentatie:

1 Betere prestaties en meer welzijn met dynamische verlichting
Toine Schoutens

2 agenda Informatie dynamische verlichting Innovatie Stellingen Vragen?
Nuttige informatie

3 Wie is Davita ? DAVITA® Nederland BV is leverancier van lichttherapie en een adviesbureau dat onderzoek doet naar de relatie tussen licht en de gezondheid zowel thuis (of instituut) als op het werk. Werkt samen met de Technische Universiteit Eindhoven TU/e en Stichting Onderzoek Licht & Gezondheid SOLG

4 Doelstelling Davita Onderzoek Ondersteuning
Uitvoeren van lichtprojecten Verkoop lichttherapie apparatuur

5 De geschiedenis van gezonde verlichting
Hypocrates 400 jaar voor Christus legde verband tussen seizoenen en ontstaan van ziekten en licht en gemoedstoestand In middeleeuwen was bekend dat in zuidelijke oorden, geen wintersomberheid voorkwam Werd licht in verband gebracht met voorspoed en duisternis met rampspoed

6 Begin 20e eeuw Niels Finsen wint de Nobelprijs voor geneeskunde met lichttherapie in 1903 Sanatoria waar mensen met tuberculose werden behandeld met zonlicht ‘Bleekneusjes’ werd licht voorgeschreven tijdens de crisisjaren

7 vandaag 120 psychiatrische poliklinieken met lichttherapie
Veel RIAGG’s met lichttherapie circa 400 a 500 huisartsenpraktijken met lichttherapie Ziekenfondsraad (huidige college van zorgverzekeraars) merkt lichttherapie aan als veilige en effectieve behandeling van winterdepressie Gezonde verlichting in ziekenhuizen, GGZ en verpleeghuizen

8 Wat doet licht via het oog?
Zien Directe hersenstimulatie Regulering slaap en waak

9 Anatomie van het oog kringspier hoornvlies iris pupil voorste oogkamer
retina fovea gezichtszenuw glasachtig lichaam lens

10 De biologische klok Een speldenknopje in de hersenen waar belangrijke
ritmen worden gereguleerd. Staat in contact met de buitenwereld via het netvlies in het oog

11 De biologische klok regelt:
Cognitieve processen zoals: - concentratie, alertheid - reactiesnelheid - slaap - stemming

12 24-uurs ritmen

13 Circadiaanse ritmen worden gereguleerd door licht
Brainard et al. (2001), Thapan et al. (2001): Ontdekking van circadiane fotoreceptors in het netvlies voor het registreren van: (a) het circadiane action spectrum en (b) spectrale drempel stralingsdosis in relatie tot melatonine onderdrukking.

14 Melatonine -De epifyse produceert melatonine tijdens de nacht
-Licht onderdrukt melatonine -Licht reguleert het 24-uurs ritme -Melatonine geeft de stand van het 24-uurs ritme aan

15 Ontregelingen van biologische ritme
Gebouwen/ruimten zonder daglicht Ploegendienst Nachtdienst Jetlag Slaap/waak stoornissen (bv bij ouderen) Ingaan zomertijd en wintertijd Winterblues/winterdepressie

16

17 Gedrag is niet constant
Onze biologische klok zorgt er voor dat vele gedragsaspecten [in de grafiek is dat alertheid] fluctueren over de termijn van 24 uur; één biologische klok cyclus. Overdag zijn we wakker en alert [afgezien van de ‘cup-a-soup dip’ aan het eind van de middag], en ‘s avonds neemt de alertheid af tot dat we in de nacht versuft en slaperig zijn. Da’s op zich geen probleem –heel erg handig zelfs – want dat is nu net de periode waarin we normaal gesproken slapen. Maken we grafiek even af dan zien we dat de biologische klok onze alertheid weer een slinger geeft, en zo is de cyclus rond. Zo is onze klok afgesteld. Wij zijn dagdieren, gemaakt om overdag actief te zijn en ‘s nachts te slapen. En aan die afstelling is niets te veranderen.

18 Met intensief licht: Verbeteren prestaties, stemming, concentratie, alertheid en de slaap Kan het dag/nacht ritme worden verschoven wordt de afgifte van het slaaphormoon melatonine geremd

19 Voorbeeld: lichttherapie bij jetlag

20 Opdrachtgevers: NOC*NSF, TVM Schaatsploeg, KNGU KNWU, KNZB

21 Gezonde verlichting: Timing expositie Duur expositie
Lichtintensiteit  Evertical = ~ lux Timing expositie Duur expositie Spectrale samenstelling Comfort voldoen aan NEN 12464 = 1 lux

22 Lichttherapie Een methode waarbij met behulp van zeer intensief licht het (biologische) slaap/waak ritme bij mensen wordt gereguleerd. Foto: Davita Nederland BV

23 lichttherapie Het licht bereikt via het netvlies, de biologische klok in de hersenen Vanuit deze klok gaat een signaal naar de epifyse waar het hormoon melatonine wordt onderdrukt Methode: 2500 lux gedurende 2 uur, 5000 lux gedurende 1 uur of lux gedurende 30 minuten licht heeft daglichtspectrum zonder UV trillingsvrij bij 23 kHz. Voorzien van CE en Medical Device Directive MDD

24 Licht en ouderen

25 Bij ouderdom: Atrofieren de cellen van de biologische klok
Gaat het slaap/waak ritme langzaam verloren (sundowning bij circa 25% van de patiënten) Worden mensen angstig en onrustig in de namiddag en avond

26 Oogziekten bij ouderen
staar glaucoom seniele macula degeneratie diabetes

27 Hoe ouder je wordt, hoe meer licht je nodig hebt

28 Oplossing: Veel licht Op het juiste moment Met de juiste duur
Met de juiste intensiteit Met de juiste golflengte Met het juiste comfort

29

30 Zo wel Zo niet

31 Onderzoek naar dynamische verlichting in zorgcentrum de Bolder in Huizen(NH).

32 Doelstelling Afname sundowning Implementatie gezonde verlichting
Ontwikkelen optimaal scenario voor de nieuwe verlichting

33 Methode Onderzoek bij 24 senioren in Verpleeghuis de Bolder in Huizen (oktober 2010– december 2011) 3 metingen (0-meting, twee interventiemetingen)

34 Lichtmeting Horizontale verlichtingssterkte t.b.v. visuele functionaliteit Verticale verlichtingssterkte t.b.v. biologische functioneren In % van de Nederlander 65 plus. Dit was voor TU/e SOLG en TNO reden om voor deze grote groep mensen onderzoek te gaan doen.

35 Lichtplan

36 Informed Consent Afnemen vragenlijsten Afnemen lichaamstemperatuur
Inzage in zorgdossier en medicatie

37 Analyse en rapportage Gegevens worden statistisch verwerkt
Presentatie aan opdrachtgevers Na akkoord presentatie aan familie Rapportage voor intern gebruik Eventueel rapportage voor externe publicatie

38

39 Literatuur: •“Ambient bright light in dementia: Effects on behaviour and circadian rhythmicity”. van Hoof, J., Aarts, M.P.J., Rense, C.G., Schoutens, A.M.C., Building and Environment 44, (2009) •“High colour temperature lighting for institutionalised older people with dementia”van Hoof, J., Schoutens, A.M.C., Aarts, M.P.J., Building and Environment 44(2009) •“The indoor environment in relation to people with dementia.” van Hoof, J., Kort, H.S.M., Duijnstee, M.S.H., Schoutens, A.M.C., Hensen, J.L.M., Begemann, S.H.A. (2008). In: Strøm-Tejsen, P., Olesen, B.W., Wargocki, P., Zukowska, D., Toftum, J. (eds.) Indoor Air 2008: Proceedings of the 11th International Conference on Indoor Air Quality and Climate, August, Copenhagen, Denmark, paper ID: 64 (ISBN ) •“Ambient bright light improves behaviour and circadian rhythmicity of institutionalised older adults with dementia.” van Hoof, J., Aarts, M.P.J., Schoutens, A.M.C. (2008) In: Strøm-Tejsen, P., Olesen, B.W., Wargocki, P., Zukowska, D., Toftum, J. (eds.) Indoor Air 2008: Proceedings of the 11th International Conference on Indoor Air Quality and Climate, August, Copenhagen, Denmark, paper ID: 63 (ISBN ) •"SOLG Symposium proceedings Light, Performance and Quality of Life, November 8, 2007, Evoluon Eindhoven the Netherlands, edited by Toine Schoutens pages 1-68 published on •“High colour temperature light improves restless behaviour and circadian rhythmicity of institutionalised older adults with dementia” Aarts, M.P.J., van Hoof, J., Schoutens, A.M.C. proceedings SOLG Symposium Light, Performance and Quality of Life, pages November 8, 2007, Eindhoven, the Netherlands •“Natural Light Exposure, Healthy Elderly People and Sleep” MPJ Aarts, JC Stapel, AMC Schoutens, proceedings CIE Expertmeeting on Light and Health, 7-8 September 2006, Ottawa Ontario Canada

40 IAB-4 Project “Helder” Gezonde verlichting thuis
Meer welzijn, betere slaap Uitstel opname verpleeghuis Werkgelegenheid, economische groei

41 Toverwoord of “gebakken licht”
Innovatie: Toverwoord of “gebakken licht”

42 Stellingen: Het is eenvoudig om een innovatie te realiseren
De overheid biedt voldoende gelegenheid om innovaties te ontwikkelen Nederland zou meer werk moeten maken van innovatie Het woord innovatie wordt misbruikt

43 Zijn er nog vragen:

44 Meer informatie: www.davitashop.nl www.waldmann.com en www.solg.nl