Dieet bij coeliakie en diabetes mellitus

Presentatie over: "Dieet bij coeliakie en diabetes mellitus"— Transcript van de presentatie:

1 Dieet bij coeliakie en diabetes mellitus
Mw. dr. Erica Hopman, diëtist, Leids Universitair Medisch Centrum

2 Inhoud presentatie Even voorstellen Dieet bij coeliakie
Wet en etiket Dieet bij diabetes mellitus Koolhydraten De combinatie Knelpunten / aandachtspunten Uw vragen Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

3 Dieet bij coeliakie Doel van behandeling: Korte termijn:
verminderen en voorkomen van klachten Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

4 Doel van de behandeling
Middellange termijn: daling antistoffen, goede voedingstoestand. Lange termijn: voorkomen van complicaties. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

5 Behandeling Hoe: Glutenvrij dieet Volwaardige voeding
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 5

6 Gluten tarwe, Eiwit in granen: rogge, gerst, spelt, kamut.
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

7 Glutenbevattende voedingsmiddelen
                                                         Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

8 Functionele eigenschappen van gluten
Structuur / stevigheid. Bindmiddel. Glansmiddel. Vochtregulator. Daarom veelvuldig gebruikt in voedingsmiddelenindustrie. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

9 Gluten vind je ook in:                                                                                                                           Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

10 Gluten ook in: Niet-voedingsmiddelen:
Medicijnen, vitamine-mineralensupplementen, knutselmateriaal, spaarzegels, cosmetica (lippenstift), rokerstandpasta of kleefpasta.                                                          Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

11 Wat zijn de mogelijkheden
Drie categorieën voedingsmiddelen: Van nature glutenvrij, onbewerkt. Op basis van ingrediënten geen gluten. Speciaal gemaakt voor glutenvrij dieet : glutenvrije dieetproducten. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

12 1. Van nature glutenvrij Glutenvrije voedingsmiddelen:
aardappel, groente, fruit, melk, kaas, olie, roomboter, vlees, vis, wild, gevogelte, ei, peulvruchten, noten, zaden, pitten, thee, koffie, suiker, honing, verse en gedroogde kruiden en specerijen. Glutenvrije granen: rijst, mais, gierst, haver*, boekweit, teff, amarant, quinoa, sorghum. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

13 Gras families Kagnoff. J Clin Invest 2007;117:41-9
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

14 2. Op basis van ingrediënten geen gluten
Warenwet: 14 Allergenen, waaronder tarwe en gluten, verplichte vermelding op verpakking, ongeacht hoeveelheid. Maltose, malto-dextrine en glucosestroop: vrijstelling van etikettering. Voor coeliakie soms verwarrend: Ingrediënten geven aan: bevat tarwe → toch glutenvrij logo, Clausule: ‘geproduceerd in een omgeving waar tarwe wordt verwerkt’. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

15 Etiket glutenvrij voedingsmiddel, verwarring tarwe
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

16 Etiket glutenvrij voedingsmiddel met besmettingsrisico
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

17 Etiket glutenvrij voedingsmiddel
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

18 Hulpmiddelen Glutenvrije merkartikelenlijst, Voedingscentrum.
Valkuilen: Geen gluten analysetest. Contaminatie wordt niet op etiket vermeld. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

19 3. Glutenvrije dieetproducten
Europese verordening 41/2009, voorheen Codex Alimentarius: 200 mg gluten/kg → verlaagd naar 20 mg gluten/kg 2 categorieën: 20 mg gluten/kg = glutenvrij mg gluten/kg = laag in gluten Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

20 Glutenvrije dieetproducten
tekst glutenvrij en /of Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

21 Etiket glutenvrij dieetproduct
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

22 Wat geeft vaak onduidelijkheid
Gewoon tarwezetmeel / glutenvrij tarwezetmeel. Wel of niet gebruiken? → Vermijden bij aanhoudende klachten. Diverse glutenvrije logo’s. Glutenvrij logo op van nature glutenvrije voedingsmiddelen, zoals aardappelen, melk, etc. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

23 Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

24 Volwaardige voeding Extra aandacht voor:
Vitamine B1 en foliumzuur (B11), IJzer, Voedingsvezel, Jodium, Calcium, Vitamine D. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

25 Dieet bij diabetes Doel van de behandeling: Korte termijn:
beperken acute klachten van hypo- en hyperglycemie. (Middel-)lange termijn: goede diabetesinstelling, goede voedingstoestand. Lange termijn: voorkomen of uitstellen van late van complicaties. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

26 Behandeling Hoe: Volwaardige voeding.
Rekening houdend met koolhydraatinname, goede vetsoorten en natrium. Diabetesmedicatie. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 26

27 Koolhydraten Zetmeel Vruchtensuiker
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 27

28 Koolhydraten Melksuiker Suiker
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 28

29 Koolhydraten Glucose Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC
29

30 Koolhydraat-insuline ratio
hoeveelheid koolhydraten per maaltijd aantal eenheden kortwerkende insuline Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 30

31 Rekenen met koolhydraten
koolhydraten (gram) 2 sneden bruinbrood 32 halvarine 0 1 plak 48+ kaas 0 1 jam 9 1 beker halfvolle melk 11 Totaal gram Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 31

32 Koolhydraat-insuline ratio
Ratio berekenen: 52 gram koolhydraten 10 EH kortwerkende insuline 52/10= 5 koolhydraat-insuline ratio = 5 → dus: 1 EH insuline op 5 gram koolhydraten Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 32

33 Koolhydraat-insuline ratio
Voorwaarde: stijging bloedsuiker 2 mmol na de maaltijd. De ratio kan per maaltijd verschillen. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 33

34 De combinatie : Richtlijnen Goede Voeding
6-7 sneetjes glutenvrij brood 2 ons groente 2 stuks fruit 3-4 aardappelen, rijst, glutenvrije pasta, peulvruchten 450 ml melkproducten ; 1,5 plak kaas g vlees, - vervanging, vis, kip, ei 30-35 g halvarine 1 eetlepel vloeibaar bak-en braad vet 1,5-2 liter vocht Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

35 Lijkt heel veel…….. Totale energie Richtlijnen Goede Voeding: 1400 kcal Advies: Mannen: 2500 kcal/d Vrouwen: 2000 kcal/d Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 35

36 Natrium Gemiddelde Nederlander 9 gram zout/dag = 3600 mg natrium
Aanbeveling max. 6 gram zout/dag = 2400 mg natrium Natriuminname speelt rol bij bloeddruk → risico hart – en vaatziekten Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 36

37 Vetten Vet is nodig ‘goede’ en ‘slechte’ vetsoorten
Risico hart- en vaatziekten Overgewicht Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 37

38 Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC
38

39 Gewicht goed gewicht : BMI 20-25 kg/m2
Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 39

40 Snel te zwaar 140 kcal per week te veel →
gewichtstoename 1 kg per jaar 1 handje pinda’s 1 glas zoete witte wijn 1 glas dubbeldrank 1 glas chocolademelk 1 croissant 1 chocolade koekje

41 Beweging Om 140 kcal te verbranden: 14 minuten hardlopen
19 minuten fietsen 21 minuten zwemmen 35 minuten wandelen

42 Nederlandse Norm Gezond Bewegen
Tenminste 5 dagen per week gedurende een half uur matig intensief bewegen. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 42

43 Voordelen lichaamsbeweging
 cholesterol  insulinegevoeligheid  bloeddruk Ondersteunt gewichtsreductie Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 43

44 Knelpunten - koolhydraten
Glutenbevattend = koolhydraatbevattend → effect op bloedglucose → evt. aanpassing medicatie. Koolhydraatgetallen op verpakkingen. Zelf gebakken: koolhydraten vanuit ingrediënten berekenen. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 44

45 Knelpunten - hypo Eerst ‘snelle suikers’:
druivensuiker (dextro, hypofit), limonade, sap Indien nodig ‘langzame suikers’: (gedroogd) fruit, glutenvrije repen, crackers, toast, tussendoorbiscuit. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 45

46 Samengevat Gluten. Koolhydraten. Hypo.
Niet te weinig: vitamine B1, foliumzuur, voedingsvezel, ijzer, jodium, calcium, vitamine D. Niet te veel: natrium, vet. Ongewenst gewichtstoename. Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC 46

47 Dank voor uw aandacht Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC

48 Verdere informatie Voor patiënten:
 ; ;  ; ; Diabeteslijn  Voor diëtisten of andere professionals: Diëtisten Info Netwerk Coeliakie (DINC)  ;  ; Coeliakie en diabetes, 31 oktober 2012, NCV, LUMC