Sociologie van organisatie en beleid.

Presentatie over: "Sociologie van organisatie en beleid."— Transcript van de presentatie:

1 Sociologie van organisatie en beleid.
Prof. J. Vilrokx

2 Het gemene gezicht: organisaties als instrumenten van overheersing.
Lauriane Van der Eecken Eline Severs

3 Onze organisaties worden onze dood!
Voedselverontreiniging Milieuvervuiling Bedrijfsongevallen en beroepsziekten Multinationals in derde wereldlanden -beroven gastland van natuurlijke hulpbronnen -bevorderen afhankelijkheid Gg

4 Het gemene gezicht van organisaties:
Organisaties beïnvloeden op een negatieve wijze, dankzij of ondanks zichzelf. Organisaties als rationele onderneming is meer ideologie dan werkelijkheid.

5 Organiseren door domineren.
Organiseren steeds verbonden met sociale dominantie Combinatie van prestatie en uitbuiting Asymmetrische machtsverhoudingen slavenarbeid loonarbeid bv. piramide van Gizeh

6 Radicale organisatietheoretici:
aandacht voor hoe organisatiewijzes werkgevers ertoe brengen werknemers uit te buiten Invloeden: Karl Marx, Max Weber, Robert Michels

7 1) Max Webers “ijzeren kooi”.
bureaucratie als vorm van sociale dominantie ontstaan van overheersing: 1) geweld en bedreiging 2) patronen van formeel gezag: heersers als rechtmatige gezaghebbers en onderdanen als natuurlijk gehoorzaam

8 3 types van sociale dominantie:
1) charismatische overheersing: leidersfiguur als profeet, held, volksmenner 2) traditionele overheersing: respect voor tradities en verleden ( bv. overerving) 3) rationeel-wettige overheersing: macht bevestigd/beperkt door wetten, regels, reglementen en procedures

9 Macht/gezag hangt samen met vermogen om legitimering te vinden
Administratieve apparaat= basis van gezag brug tussen heerser en onderdrukten -Iedere vorm van overheersing: bepaalde legitimiteit en specifieke administratieve org. -Bureaucratiseringsproces: = bedreiging voor de vrijheid en vrijzinnige democratie

10 2) Robert Michels “ijzeren wet van de oligarchie”:
Leiders, zelfs democr. verkozen, neigen naar eigenbelang + bewaren van de eigen macht. Oligarchische tendensen onder moderne organisaties Subtiele processen van socialisatie en overtuiging dominantie Onpersoonlijke principes+ streven naar efficiency= nieuwe slavendrijvers pessimistisch over dominerend karakter vd moderne org.

11 3) Karl Marx Moderne samenleving: proces van overheersing door rationalisering Overheersing door het zoeken naar toegevoegde waarde en oppotten v kapitaal

12 Hoe organisaties hun werknemers gebruiken en uitbuiten:
Organisatie= steeds op klasse-onderscheid gebaseerd - eerste org. in hiërarchische samenleving (heersende klasse boeren-slaven) - moderne org. : eigenaar-manager-arbeider Industrialisatie onwikkelde 3-klassensysteem: - fabrieksproductie, verstedelijking - arbeid als handelswaar, arbeiders afh. van beloningssysteem - loonarbeid: winst afh. van efficiënt gebruik van arbeidstijd (management)

13 Organisatie van arbeidsproces dmv beloningssysteem:
- geïnstitutionaliseerde klasseverdeling op de werkplek - steeds meer gestandaardiseerde functies - strenger, nauwlettendere organisatie deskilling= homogenisatie van de arbeidsmarkt - ontstaan strijdbaar klassebewustzijn - noodzaak aan nieuwe beheersstrategieën verdelingen aan brengen tss verschillende types arbeiders

14 Primaire en secundaire arbeidersmarkten:
ongelijk niveau van voorrechten en kansen + verdeling personeel post arbeid afh. van conjunctuur omwille van homogenisering primaire arbeidsmarkt: carrière maken- hoge graad van bekwaamheid- bedrijfsspecifiek-selectiemechanismen-loyaliteit secundaire arbeidsmarkt: lager geschoolden, minder betaald personeel in kantoren, fabrieken en werk in open lucht -weinig kapitaalinvesteringen (opleiding-bijscholing) -sterk afhankelijk van conjunctuur

15 Verleent organisatie controle op interne en externe omgeving:
- loyaliteit binnen 1e arbeidsmarkt zorgt voor voorspelbaarheid - beperkte investeringen binnen 2e arbeidsmarkt zorgt voor flexibiliteit

16 Segmentatie binnen 1e en 2e arbeidsmarkt
talrijke indelingen naar beroep, ambacht en vakbond. Indeling binnen 1e markt: betrekkelijk onafhankelijke functies werknemers in ondergeschikte rol Veroorzaakt verschillende controlemogelijkheden Oorzaak: 1) “verdeel en heers” 2) vanuit beroepsgroepen/vakbonden Bevorderde de klassemaatschappij: - concurrentie tss arbeidsmarkten - bel. invloed op het politiek bewustzijn - middenstand arme blanken & etnische minderheden

17 Secundaire arbeidsmarkt en geïnstitutionaliseerde discriminatie:
2e markt= afspiegeling van sociale attitudes en patronen van vooroordeel en discriminatie (minderheden naar 2e markt) Institutionalisering door migranten en gastarbeiders

18 Moderne organisaties:
Scheppen/bevorderen secundaire arbeiders Degraderen arbeid Bevorderen ongelijkheid, segmentatie en discriminatie Zorgen voor een patroon van begunstiging/bevoorrechtiging Versterken sociaal-economische tegenstellingen

19 Beroepsrisico’s, beroepsziekten en bedrijfsongevallen:
Marx: “het kapitaal leefde als een vampier die het levensbloed vd arbeid opzoog” Kapitaal trok zich niets aan van gezondheid en levensduur vd arbeider tenzij samenleving het daartoe dwong efficiency veiligheid: - gebrekkige infrastructuur, onderhoud, gebrek aan veiligheidsuitrusting - proefondervindelijke methode - vb. asbestprobleem, bruine-long ziekte

20 Economie van gezondheid en veiligheid:
Multinationals in derde wereld landen: - niet gestoord door Westerse gezondheidswetgeving Zeer moeilijk om naleving vd wetgeving af te dwingen 1970: Wet op de beroepsveiligheid en gezondheid in VS en Canada = keerpunt Goedkoper vergoedingen uit te keren dan preventiemaatregelen te treffen

21 Boetes niet hoog genoeg om riskante bedrijven te sluiten
Relatie veiligheidsbeamte en inspectie - org. dringen in verslagen ernst/ aantal mogelijke risico’s vaak terug in het algemeen blijft efficiency voor veiligheid gaan

22 De geradicaliseerde organisatie
radicaal referentiekader Polarisatie arbeid kapitaal wij zij Segregatie op werkvloer white blue collar

23 Oorzaak Combineren primaire en secundaire arbeid geen maxime!

24 Kenmerken (1) UITBUITING Solidariteit arbeidersbeweging hervormingen
haat democratie STRIJD

25 Kenmerken (2) POLITIEKE TACTIEKEN Managers: Verdeel en heers
(tot confrontatie) Arbeiders: Samen sterk

26 Radicale opvatting als ideologisch instrument
Pluralistische manager: “samen sterk” ifv eenheid, welwillendheid Radicale werknemer: “samen sterk” ifv strijd tegen management

27 MN & de wereldeconomie MN = soevereine staten met invloed op IP
gespreide belangen Ontstaan: hegemonie VS na ‘70: populariteit 3de wereld

28 MN: Evolutie FASE 1: de gespecialiseerde onderneming
FASE 2: het gedifferentieerde conglomeraat FASE 3: de financiële reus

29 FASE 1: Specialisatie Einde 19e Eeuw Bezit economische hulpmiddelen
geografische spreiding MONOPOLIE

30 FASE 2: Diversificatie Risico’s spreiden defensief beleggen
nieuwe afzetmarkten ….

31 FASE 3: Concentratie 1960 Vietnam: hoogconjunctuur aandelenmarkt
opkopen & fusioneren drang tot concentratie bedrijfsconcentratiecijfers vb: ITT

32 MN: Middelen Sterk gecentraliseerde leiding Monolitische macht Kartels
Druk op politiek

33 Sterk gecentraliseerde leiding
CHANDLER: “visible hand” eerder Sovjet dan vrije markt

34 Monolitische macht Benadering Weber:
bureaucratische org totalitair regime belangen elite top = onaantastbaar Verticale integratie, onderzoek, marketing bron van voorzieningen + afzetmarkt = intern bestuurd gebied

35 Kartels MIROW & MAURER “Hunting ground” Technologie en octrooien
vestiging hoofdkantoor!

36 Druk op Politiek Rof afhankelijkheid gastland
Belangen MN op politieke agenda MN als autoritaire macht in democratie: pol macht zonder politieke verantwoordelijkheid vb: ITT & CIA in Chili

37 Wereldeconomie beheerst door organisaties
Macht ondernemer > politicus & mensen

38 MN & uitbuiting Macht Centrale besluitvorming
Belang MN > belang gemeenschap Dilemma attractie beheersing - Afhankelijkheid en overheersing - Strijdige machtsbokken Canada: Foreign Investment Review Agency

39 MN & de derde wereld CRITICI: VERDEDIGERS:
Staat & MN als partners bij systematische overheersing VERDEDIGERS: Staat & MN als partners bij vooruitgang, modernisering.

40 CRITICI MN = moderne plunderaars uitbuiting plaatselijke economie
uitbuiting plaatselijke bevolking kapitaaluitstroom rol MN rol buitenlandse “hulp” uitstroom technologie manipulatie buitensporige wisten medogenlooshandelen

41 VERDEDIGERS Handelen MN Handelen staat
binnen kader sociale verantwoordelijkheid VN ILO .. Handelen staat Naleven contractuele verplichtingen erkennen MN

42 Sterke en Zwakke punten van de metafoor
Overheersing of ongewenst effect van rationeel handelen? Dualisme & partijdigheid WEBER: streven naar rationaliteit = overheersing

43 Sterk Ideologie, ethiek overheersing  toevallig neveneffect
organisatietheorie instrument voor sociale verandering legitimiteit radicaal referentiekader

44 Zwak Complottheorie uitbuitende  niet-uitbuitende organisaties
moet centraal staan! Extreme vorm linkse ideologie