INTEGREREN VAN PRAKTIJKKENNIS EN PRAKTIJKDOELEN, HOE DOE JE DAT? Dr.ir. Femke Merkx Kenniscocreatie, onderzoek & advies.

Presentatie over: "INTEGREREN VAN PRAKTIJKKENNIS EN PRAKTIJKDOELEN, HOE DOE JE DAT? Dr.ir. Femke Merkx Kenniscocreatie, onderzoek & advies."— Transcript van de presentatie:

1 INTEGREREN VAN PRAKTIJKKENNIS EN PRAKTIJKDOELEN, HOE DOE JE DAT? Dr.ir. Femke Merkx Kenniscocreatie, onderzoek & advies

2 Kenniscocreatie, hoe doe je dat? Geen generieke methode, geen blauwdruk. Van het ‘Hoe?’ naar het ‘Waarom?’ Generieke uitdagingen bij kenniscocreatie. Methodieken/tools voor de generieke uitdagingen van kenniscocreatie. 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 2

3 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 3 Merkx (2012) Samenwerken aan werkzame kennis. Methoden en technieken voor kenniscocreatie Boon & Horlings (red.) (2013) Kenniscoproductie voor de grote maatschappelijke vraagstukken Hegger, de Boer et al. (2013) Kenniscocreatie naar productieve samenwerking tussen wetenschappers en beleidsmakers

4 Initiatief van Gabriele Bammer voor een nieuw onderzoeksgebied. Integration and Implementation Sciences (I2S) Methodologie van onderzoek aan complexe maatschappelijke vraagstukken First Global Conference on Research Integration & Implementation (2013) Dutch co-conference in The Hague 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 4

5 Waarom kenniscocreatie? Cognitief: Praktijkkennis is relevant Normatief: Medezeggenschap over probleemdefinitie en probleemoplossing Instrumenteel: Een gezamenlijk leerproces bevordert kennistransfer en kennisgebruik Kenniscocreatie is vaak relevant, in het bijzonder wanneer vraagstukken complex zijn. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 5

6 Generieke uitdaging Integreren van praktijkkennis en praktijkdoelen Impliciet door professionals te betrekken en ze bijv. hun eigen praktijk te laten onderzoeken Methodologisch niet in alle gevallen de beste keuze en niet altijd mogelijk. Integratie via impliciete weg vergt veel tijd. Expliciet door inzet van dialoog methodieken/tools Soft systems methodology Clean language 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 6

7 Soft Systems Methodology (SSM) PBL-project: ‘Toekomstscenario’s voor de Zuid-westelijke Delta’ Quick-scan: Verschillende perspectieven ‘welke kennis is nodig?’ Nieuw type opdrachtgever, provincies i.p.v. rijksoverheid Keuze voor SSM: Maakt verschillende perspectieven expliciet Gericht op ontwikkelen van concrete handelingsopties kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 7

8 Opbrengst Bewustwording van perspectief rijksoverheid en perspectief provincie. Bewustwording van de rol van kennis in besluitvorming. Integratie van rijksperspectief en provincieperspectief. 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 8

9 Soft systems methodology (SSM) Denktool en dialoogtool Inzicht in verschillende perspectieven/wereldbeelden Inzicht in onbewuste aannames en hiaten in kennis Basis: ontwikkelen van doelgerichte kennis/handelingsmodellen Geen representatie van de werkelijkheid Helpen de gedachtegang te expliciteren SSM geeft richtlijnen voor de ontwikkeling van deze modellen kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 9

10 Doelgericht handelingsmodel Basisdefinitie: ‘wat?’, ‘hoe?’ en ‘waarom?’. Vertrekpunt: 1 ideaaltypisch perspectief/wereldbeeld. Ieder model wordt gevisualiseerd in ± 5 stappen. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 10

11 CATWOE - regel Customers Actoren Transformatie Wereldbeeld / perspectief Owners Environment kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 11

12 “Highly skilled facilitation is more important than the right choice of method” Reed, M. (2008): Stakeholder Participation for environmental management: A literature review. Biological Conservation 141 (2417-2431). Clean Language / Zuiver communiceren Toegepast in methodiek voor maatschappelijke vraagarticulatie 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 12

13 The single biggest problem in communication is the illusion that it has taken place George Bernard Shaw kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 13 06/04/16

14 Wittgenstein Hoe weten we dat de geluidstrilling appel of de tekens a p p e l een is? Waarom niet een ? kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 14 06/04/16

15 Taalspel Het begrijpen van taal vergt een gedeelde handelingspraktijk. Woorden in de ene praktijk kunnen een heel andere betekenis hebben dan in een ander praktijk. Het ontwikkelen van een gezamenlijke taal en een gezamenlijk begrip vergt tijd en moeite. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 15 06/04/16

16 De kracht van wetenschappers is ook hun valkuil Wetenschap is geïnstitutionaliseerde kritiek In de wetenschap domineert the doubting game (Peter Elbow) Risico: dat je ideeën van een ander afwijst voordat je ze goed begrepen hebt. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 16 06/04/16

17 Wat je zou willen kunnen Je eigen vooronderstellingen, perspectief en interpretatie van taal uitschakelen. Niet de ‘doubting game’ spelen, maar de ‘believing game’. Vergt een disciplinerende gesprekstechniek kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 17 06/04/16

18 De oorsprong van zuiver communiceren kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl David Grove James Lawley & Penny Tompkins (2000) Metaphors in Mind Toegepast o.a. in organisatieontwikkeling, in politieverhoren, binnen bedrijven, kwalitatief wetenschappelijk onderzoek. Zij onderzochten hoe hij te werk ging 18 06/04/16

19 Zuiver communiceren 1. Je herhaalt letterlijk de woorden van de ander en stelt een vraag over die woorden Dwingt om goed te luisteren naar de ander Je verbindt je met het perspectief van de ander Voorkomt dat je je eigen perspectief introduceert Voorkomt dat je je eigen woorden introduceert 2. Je stelt open vragen, met een minimum aan aannames. 3. Met jouw vragen richt je de aandacht. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 19 06/04/16

20 Voorbeeld van een zuivere vraag En wanneer […], wat voor […] is die […]? Ik ervaar de samenwerking tussen artsen en verpleegkundigen als problematisch. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 20 06/04/16

21 Zuivere vragen zijn ‘naburige’ vragen (adjacent) De man zat in de stoel Zuivere vragen: En wat voor stoel is die stoel? En wat bevindt zich naast die stoel? En waar was de man voordat hij in de stoel zat? Niet-zuivere vraag: En is er ook een tafel? En wat doet de vrouw van de man? kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 21 06/04/16

22 Oefening Stel je buurman of buurvrouw de vraag: Wat is cocreatie in praktijkonderzoek voor jou? Stel zuivere (naburige) vervolgvragen: Wat voor […] is die […]? 06/04/16kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 22

23 Dank voor uw aandacht! Femke.Merkx@kenniscocreatie.nl www.kenniscocreatie.nl

24 Zuiver communiceren om het mentale model van je kennisgebruiker in kaart te brengen Zuivere openingsvraag Doorvragen op het antwoord: Ontwikkelen van begrippen Ontwikkelen van relaties Verdiepingsvragen stellen kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 24 06/04/16

25 Ontwikkelen van relaties En wanneer [A] en wanneer [B], en is er een relatie tussen [A] en [B]? En [A] en [B], en wanneer [A], wat gebeurt er dan met [B ]? Voorbeeld Ik vind dat we als leraren veel te veel tijd kwijt zijn met administratieve taken. Ik heb de motivatie voor mijn werk verloren. En wanneer‘ [je als leraar veel te veel tijd kwijt bent met administratie] en wanneer [je de motivatie voor je werk verloren hebt] en is er een relatie tussen die twee? kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 25 06/04/16

26 Verdiepingsvraag: doorvragen bij hypothese Wat heb je ervaren dat [hypothese]? En [hypothese], op basis waarvan, denk je dat? Voorbeeld: Hypothese: Om de motivatie van leerkrachten te verhogen zouden we ze minder administratieve taken moeten geven. Vraag: En [we zouden de motivatie van leerkrachten kunnen verhogen door ze minder administratieve taken te geven] Op basis waarvan denk je dat? Antwoord: Een vriend van mij is op een school gaan werken waar ze administratieve ondersteuning hebben en vertelde mij dat hij nog nooit zulke gemotiveerde collega’s heeft gehad. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl 26 06/04/16

27 Integration & Implementation Sciences (I2S) Drie hoofdvragen: 1. Synthese van kennis 2. Omgaan met onzekerheden  Jeroen van der Sluijs 3. Kennistoepassing in praktijk & beleid Rol van I2S-experts: Methodologische ondersteuning. Ontwikkeling van methodologie. Rol in peerreview proces. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 27

28 Volgende stappen Verrijk de modellen CATWOE-regel Taakgericht en issuegericht Monitoring en kwaliteitscriteria. Werkzaam, Effectief, Efficiënt, etc. Gericht op proces of op inhoud Submodellen Bediscussieer verschillende modellen Wederzijds leren Ontwikkel nieuwe modellen Ontwikkel onderzoeksvragen Kom tot handelingsopties kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 28

29 Appreciative inquiry When to use: When you want to stay away from problem thinking and develop a positive atmosphere. When you want to make use of stakeholder knowledge on how things can be done better. When discussing problematic user/stakeholder participation, e.g. in case of stakeholder fatigue. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 29

30 Appreciative Inquiry How it works: What you pay attention to, grows. Focus on what goes well. Design a better future, grounded in success stories from the past and present. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 30

31 Appreciative inquiry Case study Rathenau Institute Assessment of researcher knowledge needs on the subject of knowledge transfer and use (‘valorisation’). Many researchers are skeptical and critical about the Dutch policy that made knowledge transfer into a formal task of Dutch universities. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 31

32 Three types of knowledge tool When to use: Tailoring and fine-tuning research questions to (societal) knowledge demands To broaden researchers thinking beyond the standards of their own thought style To deliberate on relevant research questions with knowledge users and stakeholders kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 32

33 Three types of knowlegde tools How it works: Reformulate research questions so that they fit within one of the three knowledge types: Systems knowledge Target knowledge Transformation knowledge kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 33

34 Drie typen kennis Systeemkennis betreft beschrijvende kennis over de huidige situatie. Volgens welke wetmatigheden/regelmatigheden gedragen natuurlijke en sociale systemen zich? Doelkennis betreft kennis die betrekking heeft op het bepalen en uitleggen van de noodzaak tot verandering, gewenste doelen en betere praktijken. Transformatiekennis betreft kennis over technische, sociale, wettelijke, culturele en andere handelingsopties om een bestaande praktijk/toestand te veranderen en een gewenste praktijk/toestand te introduceren. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 34

35 systeemkennis Doel(kennis) / betekenisgeving transformatiekennis Klimaat verandert door CO2 uitstoot CO2 reductie door emissierechtenhandel of door stimulering van hernieuwbare energie Klimaatverandering tegengaan – max. 2 graden temp. stijging Aanpassing aan klimaatverandering. Normatief Dijken bouwen – droogteresistente gewassen telen kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl

36 Three types of knowledge tool Learn more: http://www.naturwissenschaften.ch/topics/co- producing_knowledge/methods/three_types_of_knowledge _tool Tip: Combine this tool with clean language questions. kenniscocreatie, onderzoek & advies - www.kenniscocreatie.nl06/04/16 36