Hoofdstuk 5 De eenheidsmarkt.

Presentatie over: "Hoofdstuk 5 De eenheidsmarkt."— Transcript van de presentatie:

1 Hoofdstuk 5 De eenheidsmarkt

2 Eeneheidsmarkt Vrij verkeer van goederen en diensten
= douane-unie: geen onderlinge tarieven Gemeenschappelijk buitentarief Vrij verkeer van productiefactoren Geen non-tarifaire belemmeringen

3 Effecten van een douane-unie
directe effecten : handelscreatie handelsafwijking indirecte effecten : verhoogde concurrentie schaaleffecten externe effecten polarisatie localisatie

4 Vorming douane-unie = vorm van discriminerende tariefverlaging:
Partnerlanden worden vrijgesteld van tarief Niet-partnerlanden blijven tarief betalen op invoer Effect op welvaart van land dat lid wordt van een douaneunie is Gedeeltelijk positief: handelscreatie Gedeeltelijk negatief: handelsafwijking

5 !positief welvaartseffect!
Handelscreatie A B C productiekost invoerrecht % prijs in A douane-unie !positief welvaartseffect!

6 !negatief welvaartseffect!
Handelsafwijking A B C productiekost invoerrecht % prijs in A douane-unie !negatief welvaartseffect!

7

8

9 Grafische voorstelling
P DA SA T’ E F Q V I H W J G R T” P SC T M N K L q1 q2 q3 q4 q5 Q

10 Welvaartseffecten Consumentensurplus +WT’FG Producentensurplus -WT’EJ
Overheid -IEFH-LIHM Saldo handelscreatie JEI+HFG handelsdeviatie -LIHM

11 Ruilvoeteffect ‘KOE’ : tarief geen invloed op ruilvoet
Grote economieën: tarief oefent wel invloed uit op de ruilvoet + sterkere onderhandelingspositie op internationale fora

12 Indirecte effecten verhoogde concurrentie schaaleffecten verder:
externe effecten : cf. goedkoper kapitaal polarisatie : cf. auto-industrie in US localisatie : cf. Hoover

13 Douane-unie in Europa half 1968 :
interne tarieven afgeschaft gemeenschappelijk buitentarief probleem : NTB’s (o.a. overheidsaankopen en -monopolies economische effecten : op handelsstromen op prijzen op welvaart

14 Handelsstromen Handelscreatie > handelsafwijking 10 mrd $ 1 mrd $
Balassa: wel handelscreatie, geen verschuiving Balassa & Grubel-Lloyd: Groeiend belang intra-industriële handel Dus specialisatie eerder tussen sectoren dan tussen landen

15 Prijsverschillen Ts 75 en 85: zekere convergentie van de prijzen vastgesteld

16 Welvaartseffecten Eerder gering: ts 0,15 en 1 % van het BNP

17 Eenheidsmarkt vrijmaking productiefactoren
in neo-klassieke model : geen extra effect (egalisatie factorprijzen!) in realiteit : toch effect omdat factorprijzen niet gelijk zijn!!

18 Theorie vs Europese praktijk
Theorie : van vrij verkeer van goederen en diensten (= geen TB, geen NTB) naar vrij verkeer van goederen, diensten, mensen, kapitaal Praktijk : van situatie zonder TB en met NTB naar eenheidsmarkt met 4 vrijheden zonder TB, zonder NTB

19 Eenheidsmarkt : vrij verkeer van productiefactoren
Land H Land P Marg. prod. Marg. prod. L L

20 Welvaartseffecten DBI

21 Prijs- en hoeveelheidseffecten
Hogeloonland Immigratie van LJ aan arbeid Loon zakt van OA naar OG Lageloonland Emigratie van LJ aan arbeid Loon stijgt O’H (=OG)

22 Welvaartseffecten Hogeloonland:
< nationaal = binnenlands product = OCBL > binnenlands product = OCKJ nationaal product = OCKJ – MKJL Nationaal product gestegen met BKM

23 Lageloonland < nationaal = binnenlands product = O’LFE >
binnenlands product = O’JKE nationaal product = O’JKE + JLMK Nationaal product gestegen met MFK

24 Effect op inkomensverdeling
Hogeloonland Reeds aanwezige arbeid verliest ABMG Kapitaal wint ABKG Lageloonland Overblijvende arbeid wint KHDN Kapitaal verliest FKHD Migrerende arbeid wint MKNF

25 Wisselwerking vrij goederenverkeer en vrij factorverkeer
substituten : handel ---> egalisatie factorprijzen ---> minder factorbewegingen factorbewegingen ---> egalisatie factorprijzen ---> minder handel complementen : kapitaalinvoer en arbeidsmigratie gepaard met goedereninvoer concentratie factorprijsverschillen factorbewegingen

26 Douaneunie bij vrij factorverkeer
P H was niet efficiëntste producent, maar beschermde de door buitenlands kapitaal gefinancierde bedrijven met een tarief Bij vorming van douaneunie daalt de prijs van PH naar PCU g = foreign profit diversion effect DH SH PH g a d PCU Q

27 Douaneunie bij vrij factorverkeer
P H’s bedrijven, gefinancierd door buitenlands kapitaal, waren efficiënt. Bij vorming van douaneunie stijgt de prijs van PCU naar PH g = foreign profit creation effect DH SH PH g PCU Q

28 Afschaffing NTB’s TB’s en sommige NTB’s (bv quota) creëren rente
Andere NTB’s (bv technische belemmeringen) creëren geen rente ‘1992’ beoogde de afschaffing van deze laatste

29 Welvaartseconomische analyse
Afschaffing rentecreërende barrières bij eenheidsmarkt: handelsafwijking leidt tot duurdere aankoop bij lidstaat, welvaart daalt Afschaffing niet-rentecreërende barrières bij eenheidsmarkt: handelsafwijking leidt tot goedkopere aankoop bij lidstaat, welvaart stijgt

30 Grafische voorstelling
P DA SA T’ E F Q V I H W J G R T” P SC T M N K L q1 q2 q3 q4 q5 Q

31 Indirecte effecten eenheidsmarkt
Cf indirecte effecten douane-unie Toename concurrentie + benutting schaalvoordelen: 1e fase: verwatering marktaandeel, daling prijs en prijs-kostmarge 2e fase: uitzuivering markt (M & A, failliet), minder maar grotere bedrijven

32 De Europese eenheidsmarkt
Witboek 1985 : 300 maatregelen (ondertussen : ca 1500 richtlijnen) Europese Eenheidsakte rapport Cecchini voorwaarde douane-unie!

33 Obstakels voor de eenheidmarkt
materiële : wegvallen van grenscontroles technische : niet-uniforme regels fiscale : verschillen in belastingen

34 Materiële obstakels personenverkeer goederenverkeer
openbare veiligheid Schengenakkoord : SIS goederenverkeer wegvervoervergunningen veterinaire en gezondheidsvoorschriften statistische gegevens

35 Technische obstakels Vrij verkeer van goederen diensten personen
kapitaal

36 Goederen: beroemde gevallen
‘Reinheitsgebot’ ‘Cassis de Dijon’ = gevallen waarin handel tussen lidstaten werd belemmerd door verschillen in nationale regels

37

38

39 ‘Reinheitsgebot’ Wet daterend van 1516: verbood additieven in Duits bier Issue: is er hier een probleem met vrij verkeer van goederen? Beslissing Europees Hof van Justitie: ja ‘Reinheitsgebot’ afgeschaft

40 Vrij verkeer van goederen
eerst : harmonisatie traag daarna : Arrest Cassis de Dijon : wederzijdse erkenning Harmonisatie: ‘nieuwe benadering’ voor veiligheids- en gezondheidsregels

41

42 Cassis de Dijon (Rewe-Zentral AG ) EHJ 1979
Feit: Duitse wet verbood invoer van geestrijke dranken die minder dan 32 % alcohol bevatten l Reden: publieke gezondheid! Issue: gaat het hier om een kwantitatieve beperking die tegen de bepalingen van het Verdrag van rome ingaan? Beslissing: ja

43 Gevolgen arrest Cassis de Dijon
Duitsland moest Franse regels erkennen en invoer toelaten van Cassis de Dijon EU begon het principe van de ‘wederzijdse erkenning’ (‘mutual recognition’) te gebruiken in andere domeinen, ter aanvulling van harmonisatie Katalysator voor vrijmaking van goederenmarkten

44 Stand van zaken vrij verkeer van goederen
Vooral werk aan de winkel voor normeringsinstellingen: conformiteit van producten met normen, labels,… Overheidsopdrachten: Wetgeving ongeveer op punt Toepassing niet optimaal Steeds meer Europese aanbestedingen

45 Diensten

46 Diensten heterogeen: wasseretten, consultancy, marketing, haarkappers,energie,… 70 % BBP

47 Stand van zaken diensten
over het algemeen minder vrij (cf netwerkindustrieën) voorbeelden van beperkingen: 7 vergunningen om een café te kunnen openen bouwvergunning, socio-economische vergunning, milieuvergunning vooraleer winkel te kunnen openen Vooral juridische beperkingen

48 Dienstenrichtlijn Vrijheid van vestiging: “de lidstaten stellen de toegang tot en de uitoefening van een dienstenactiviteit niet afhankelijk van een vergunningstelsel, tenzij aan bepaalde voorwaarden is voldaan” Vrijheid van dienstverlening: “De lidstaten eerbiedigen het recht van dienstverrichters om diensten te verrichten in een andere lidstaat dan die waar zij gevestigd zijn.”

49 Netwerkindustrieën Energie, telecom, spoorwegen, posterijen,…
Aanvankelijk niet geviseerd bij single market programma Later startte Commissie met voorstellen tot liberalisering

50 Financiële diensten FSAP: Spaarrichtlijn Mifid Sepa

51 Arbeid

52 Arbeid Probleem van beroepskwalificaties:
Kun je in Frankrijk werken met een Spaans verplegersdiploma? Kan een Deense advocaat werken aan de balie in België? Probleem van beperkingen op arbeidsinvoer sedert laatste uitbreiding

53 Beperkingen op invoer van arbeid
Vrees: na 1 mei 2004 zou EU15 overspoeld geraken met goedkope arbeid uit EU10 12 lidstaten legden beperkingen op 3 landen deden dat niet: VK Ierland Zweden

54 Situatie na 2 jaar Mobiliteit is beperkt en niet groot genoeg om Europese arbeidsmarkt in het algemeen te raken. Geen direct verband tussen de omvang van de mobiliteit uit EU10 en de beperkingen. Tewerkstellingsgraad van EU10 onderdanen in EU-15 is gelijklopend met die van ‘autochtonen’ en is hoger in Ierland, Spanje en VK. Migratiestromen hebben positieve effecten op de economieën van de EU15.

55

56 Kapitaal: mergers & acquisitions
Cf industriële herstructurering (M&A, etc.) RESULTAAT: minder, maar grotere en meer efficiënte bedrijven in een meer concurrentiële omgeving. Voorwaarde: vrij kapitaalverkeer

57 Probleem Sommige lidstaten (vooral Frankrijk) willen niet dat eigen bedrijven (‘national champions’) worden overgenomen door buitenlandse : ENEL vs SUEZ PEPSI vs DANONE MITTAL vs ARCELOR

58

59 Varia Europese vennootschap, intellectuele eigendom, ondernemingsbelasting, gemeenschapsoctrooi,…

60 Fiscale obstakels bestemmingsprincipe versus oorsprongsprincipe
Consumenten : oorsprongsprincipe BTW-plichtigen : bestemmingsprincipe verschillen in tarieven Cf horeca-tarief

61

62 Stand van zaken

63

64

65

66 Effecten van de eenheidsmarkt
Cecchinirapport Commissierapport 1996 Evaluatie Commissie 2003 Lissabon, GREB, Cardiff

67 Voordelen micro-economisch
% BBP Stap 1: voordelen verwijderen handelsbarrières 0,2-0,3 Stap 2: voordeel verwijderen technische barrières 2,0-2,4 Subtotaal verwijderen barrières 2,2-2,7 Stap 3: voordelen van schaaleffecten 2,1 Stap 4: voordelen van meer concurrentie 1,6 Subtotaal voordelen marktintegratie 2,1-3,7 Totaal voor 12 lidstaten 4,3-6,4

68 De gevolgen van de eenheidsmarkt
Cecchini Commissie 96 Commissie 03 BBP + 3,2 à 5,7 % + 1,1 à 1,5 % + 1,8 % Inflatie - 4,5 à 7,7 % - 1,0 à 1,5 % Werkgel. + 1,3 à 2,3 mln à + 2,5 mln 900000

69 De interne markt als onderdeel van de Lissabonstrategie (2000)
‘van EU de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie van de wereld maken die in staat is tot duurzame economische groei met meer en betere banen en een hechtere sociale samenhang’

70 Drie pijlers van Lissabon
Economische pijler: groei Ecologische pijler: duurzame groei Sociale pijler: jobs en sociale samenhang

71 Focus op interne markt Omzetting van interne marktrichtlijnen verbeteren (prijsconvergentie & productmarktintegratie stagneren!) Interne markt voor diensten verbeteren (Bolkesteinrichtlijn) Verdere integratie van financiële markten (na FSAP & RCAP)) Energie-, post- spoorwegmarkten openen