Rechtsbescherming overheidsopdrachten na de W J. Bosquet

Presentatie over: "Rechtsbescherming overheidsopdrachten na de W J. Bosquet"— Transcript van de presentatie:

1 Rechtsbescherming overheidsopdrachten na de W. 23.12.2009 J. Bosquet
Status quaestionis rechtsbescherming bij overheidsopdrachten voor lokale besturen Rechtsbescherming overheidsopdrachten na de W J. Bosquet

2 Wettelijk kader rechtsbescherming:
RL 89/665/EG betreffende de beroepsprocedures inzake overheidsopdrachten, zoals gewijzigd bij RL 2007/66/EG; Titel IIbis W betreffende de overheidsopdrachten – richtdatum = zie Grondw.H.: nr. 105/2011, 16 juni 2011 (vernietiging art. 7 W ) – bekendgemaakt na 7 januari 2010

3 1. Soorten rechtsbescherming
Preventieve rechtsbescherming vs. repressieve rechtsbescherming Preventief: op een ogenblik dat de onregelmatigheid nog kan worden rechtgezet, dus in de regel voor de contractsluiting Klacht bij de toezichthoudende overheid (Provinciegouverneur) (Algemeen bestuurlijk toezicht)

4 Vordering tot schorsing van de afsplitsbare rechtshandeling (beslissing tot vaststelling bestek, selectiebeslissing, beslissing tot onregelmatigverklaring van de offerte, en gunningsbeslissing) Vrijwaring van de mogelijkheid van een preventieve rechtsbescherming: “standstill” of “wachttermijn” (art. 65/11 W ) Ook voor opdrachten voor werken helft van de drempel + vrijwillig (art. 65/30 W )

5 Sanctie miskennen wachttermijn: 65/13 W. O. O
Sanctie miskennen wachttermijn: 65/13 W.O.O. voor Europese overheidsopdrachten Theorie van de afsplitsbare administratieve rechtshandeling Gevolgen van preventieve rechtsbescherming: “heroverweging” – zo dicht mogelijk bij de overwegingen die de Raad van State heeft geuit

6 Repressieve rechtsbescherming: in de regel na contractsluiting
Beroep tot nietigverklaring afsplitsbare rechtshandeling (Raad van State) Vordering tot onverbindendverklaring contract (art. 65/17 W ) Vordering tot schadevergoeding – onrechtmatige overheidsdaad (art ev. B.W. – art. 65/23 W. 24/ )

7 Eventueel: nietigverklaring van het contract op grond van ongeoorloofde oorzaak – ongeoorloofd voorwerp (B.W.)

8 2. Preventieve rechtsbescherming
A. Klachtstelling bij de Gouverneur: Mogelijkheid via klachtstelling bij de Gouverneur de schorsing van de beslissing te bekomen (art. 259 Gem.Decr.); (art 262 OCMW-decreet) Stuitingsgrond van de verjaringstermijn gecoördineerde wetten ~ problematisch gelet op de vervaltermijnen van art. 65/23 W.O.O. 30 dagen schorsingsbevoegdheid – daarna intrekking of handhaven

9 B. Vordering tot schorsing bij de Raad van State:
Quasi steeds voor lokale besturen: Raad van State Uitz.: via het gedelegeerd bouwheerschap met aanstelling van een kredietinstelling: bv. Dexia – Burgerlijke kortgedingrechter bevoegd (R.v.St., Daniel Seru en zonen, nr , 19 oktober 2010) Residuaire bevoegdheid Raad van State R.v.St., Dredging International, nr , 28 oktober (octrooien)

10 Beëindiging contracten = afsplitsbare rechtshandeling?
(R.v.St., Rudelopt, nr , 25 september 2007; R.v.St., S.A. Watco, nr , 9 maart 2006) Gimvindus/BATC doctrine blijft centraal staan bij privaatrechtelijke rechtspersonen – eenzijdig bindende beslissingen kunnen treffen (imperiumbevoegdheid)

11 ! Aandachtspunt: wijziging van de contractspartner kan een nieuwe wederrechtelijke gunningsbeslissing uitmaken, aanvechtbaar bij de Raad van State; H.v.J., Pressetext nachrichtenagentur, C-454/06, 19 juni 2008; Termijn: 15 dagen (art. 65/23 W. O.O.) ! Opgelet andere aanvangsdatum dan standstill

12 Procedure: cfr. UDN Kennisgeving kopie verzoekschrift aan het bestuur voor verstrijken wachttermijn of bij het indienen ervan (per fax verzoeker + griffie); Het indienen van een nota van verweer: weerlegging van de wettigheidskritiek in de middelen + administratief dossier; Auditoraatsverslag ter zitting + arrest

13 Bewijslast: ernstige middelen die prima facie of op eerste zicht van stukken tot de vernietiging kunnen leiden + belang bij beroep en middel; Geen bewijs van het moeilijk te herstellen ernstig nadeel meer vereist (art. 65/15 W ) – dringende noodzaak volgt uit W; Enkel toegelaten onder de vorm van een vordering to schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid – gewone schorsing onontvankelijk; R.v.St., BVBA Cottyn e.a., nr , 30 september 2010

14 Ook desgevallend nadat contract reeds is gesloten (R. v. St
Ook desgevallend nadat contract reeds is gesloten (R.v.St., Siggis, nr , 28 oktober 2010 ; R.v.St., BVBA Six, nr , 3 mei 2011) – ook voor niet-Europese opdrachten; Impact op het contract wordt door de burgerlijke rechter beoordeeld (art. 65/21 W ); Verruimde toegang vs. Strenge rechtscontrole: risico-aanvaarding heeft intrede gedaan

15 Arrest binnen een tijdsbestek van twee à drietal weken;
Na schorsing: intrekking gevolgd door heroverweging of heraanbesteding; Intrekkingsleer: termijn in het oog houden + werd tijdig door de verzoekende partij een beroep tot nietigverklaring ingediend?

16 3. Repressieve rechtsbescherming
A. Vordering tot nietigverklaring: zie bevoegdheid Raad van State: idem schorsing Procedure: T = 60 dagen (art. 65/23 W.O.O. ) Kennisgeving verzoekschrift door de griffie; Indienen memorie van antwoord + administratief dossier Memorie van wederantwoord + schriftelijk Auditoraatsverslag + laatste memorie (+vtv)

17 Arrest genotificeerd aan partijen
Bij vernietiging: rechtshandeling wordt uit het rechtsverkeer verwijderd en wordt geacht nooit te hebben bestaan Rechtsgevolg: veelal rechtsherstel bij equivalent – voeren van verweer Quid heroverweging?: verbod retroactiviteit van bestuurshandelingen – zie R.v.St., Alcomm - Spitz

18 Gevolgen voor het hangende contract
Gevolgen voor het hangende contract?: geen automatische nietigheid- rechter dient dit uit te spreken Bewijslast voor vernietiging contract is zwaar: ongeoorloofd voorwerp en ongeoorloofde oorzaak – “relativiteit van het contract”

19 Bewijslast nietigverklaring: gegronde middelen + belang (bij verzoekschrift en middelen)

20 B. Vordering tot onverbindendverklaring contract
Ratio RL 2007/66/EG: sanctioneren van wederrechtelijk onderhands afgesloten contracten + schending van de wachttermijn Rechtsgrond: art. 65/17 W Bevoegde rechter: Voorzitter RBEA zetelend zoals in kortgeding Rechtsgevolg: vernietiging ex tunc of ex nunc

21 Termijn: 6 maanden na sluiten van de opdracht, tenzij bekendmaking gegunde opdracht en gunning bekendgemaakt aan benadeelde (30d.) (art. 65/23 W ) Dwingende redenen van algemeen belang – geen economische redenen die verband houden met de opdracht Alternatieve sancties: inkorten looptijd of boete voor de schatkist

22 C. Vordering tot schadevergoeding:
T = 5 jaar na de kennisgeving beslissing (art. 65/23 W.O.O. ~ art. 2262bis B.W.) Interferentie met de W betreffende de stuitende werking procedure Raad van State (Grondw. H. nr. 31/2010) Rechtsmacht: burgerlijke rechter (RBEA en HvB.)

23 Bewijslast: fout – schade – oorzakelijk verband
Gezag van gewijsde vernietigingsarrest R.v.St. (Cass. 25 oktober 2004, NjW. 2004, 1316); Toerekenbaarheid van de fout? Art. 159 Gec.G.W.: verificatie interne en externe wettigheid handelen bestuur door de burgerlijke rechter

24 Oorzakelijk verband: equivalentieleer
Aard van de vastgestelde wettigheidskritiek: vormelijk dan wel materieel Formele en materiële motiveringsplicht Onterechte onregelmatigverklaring offerte

25 Schade: Aanbestedingen: art. 15 W.O.O. = 10% van de waarde van de opdracht; Offerte-aanvragen: leerstuk van het verlies van een kans

26 Verlies van een kans: analogie 10% bij aanbestedingen
Leerstuk verlies van een kans geenszins afgevoerd – kan niet als pasmunt dienen teneinde het gebrekkig oorzakelijk verband te verhullen Cass. 1 april 2004, R.W , Cass. 5 juni 2008, NjW. 2009,31 (Prizrak): stelplicht partijen + daadwerkelijke schade in deze vorm

27 4. Informatieplicht verankerd in de wet
Inhoud motivering: alle relevante informatie (art. 65/4 en 65/5 W ) Bij gunningsbeslissing: kenmerken en relatieve voordelen gekozen offerte Bijzondere aandachtspunten: prijsonderzoek, kennelijk materiële vergissingen ~ balans zoeken met vertrouwelijkheid (art. 65/10); Varec rechtspraak kan niet misbruikt worden

28 => Oplossing 1: beschrijving objectieve factoren productieprocédé of bouwproces zonder noodzakelijke vrijgave eenheidsprijzen; => Oplossing 2: aard van de kennelijk materiële vergissing en weerslag op de prijs bespreken; inschrijvers dienen kennelijkheid te kunnen nagaan + wijze waarop de daadwerkelijke bedoeling is nagegaan;

29 Art. 65/10: confidentialiteitsplicht + bescherming interferentie met de regelgeving openbaarheid van bestuur Goede formele motivering: afhankelijk subjectief karakter gunningscriteria; Vergelijkende analyse, beschrijvende uiteenzetting (meestal geen loutere puntentoekenning);

30 Toelaten na te gaan of een vordering kan worden ingesteld – machtsoverschrijding: heeft de overheid gehandeld binnen de redelijke perken van haar bevoegdheid + gelijke mate van gestrengheid (gelijkheidsbeginsel)

31 5. Verschillende rechtsbescherming R.v.St. en gewone rechter?
! Zie betreffende rechtscontrole gewone rechter en gelijkheidsbeginsel: Grondw.H. nr. 2011/164 van 20 oktober 2011

32 6. Varia en actualia rechtsbescherming
Impact van art. 65/8 op de contractsluiting – beoordeling naar de gewone rechter Rechtspraak VIe Kamer MTHEN is verlaten zonder achterdeur van de belangenafweging te openen R.v.St., Efficy, nr , 19 augustus 2010

33 Beperkingen binnen de vaste rechtspraak tot op heden:
Theorie risico-aanvaarding bij kritiek op het bestek – ondergraving Labonorm-doctrine Beperkte technische verificatie vs. Onregelmatigverklaring <-> deskundige uitzonderlijk toegestaan in schorsingsprocedure UDN

34 Geen nazicht vertrouwelijkheid stukken – te brede interpretatie Varec rechtspraak
Intrekking leidt tot een ver doorgedreven juridische fictie – heroverweging - handelswijze van het bestuur als rechtsfeit los van de rechtsgevolgen dient te worden betrokken

35 Conclusie: rechtsbescherming is niet substantieel verbeterd hoewel de toegang tot de rechter werd uitgebreid De wet kent anomalieën – o.a. art. 65/12 Rechtsonzekerheid voor kleine niet-Europese opdrachten is toegenomen / onderscheid Europese en niet-Europese opdrachten is vanuit het oogmerk rechtsbescherming minder relevant geworden