IEDEREEN laten SCHITTEREN !!. “Het moet de ambitie zijn van elke GOK-school, en van ons GOK-beleid, dat “het effect van SES doorheen de schoolloopbaan.

Presentatie over: "IEDEREEN laten SCHITTEREN !!. “Het moet de ambitie zijn van elke GOK-school, en van ons GOK-beleid, dat “het effect van SES doorheen de schoolloopbaan."— Transcript van de presentatie:

1 IEDEREEN laten SCHITTEREN !!

2 “Het moet de ambitie zijn van elke GOK-school, en van ons GOK-beleid, dat “het effect van SES doorheen de schoolloopbaan van leerlingen gaandeweg verkleint, en uiteindelijk verdwijnt.” (Laevers, Van den Branden en Verlot, 2004, p. 36) De lat hoog…. voor iedereen !

3 krachtig kracht Elke maatregel ter bevordering van gelijke onderwijskansen, op welk niveau ook, is maar zo krachtig als de kracht waarmee ze de kwetsbare leerling bereikt. Elke maatregel is maar zo krachtig als de leer-kracht leer-kracht die ze in de individuele leerling losweekt. Om over na te denken…

4 De Standaard 12 mei 2012 NUL OP HET RAPPORT VOOR GELIJKE KANSEN Dirk Jacobs, hoogleraar Sociologie ULB Over de hervorming van het secundair onderwijs… “Een onderwijssysteem dient om mensen op te leiden en kinderen hun talenten te laten ontwikkelen. ALLE kinderen. Het is stuitend te zien hoe het voor velen een evidentie lijkt te zijn dat er nu eenmaal goede en zwakke scholen en sterke en zwakke richtingen zijn. Onze kijk in Vlaanderen op onderwijs beperkt zich tot selectie en filteren om vooral te garanderen dat onze middenklasseleerlingen en eliteleerlingen van goed onderwijs kunnen genieten. Jammer voor al de rest. Wat een stuitende kortzichtigheid. Middenklasse-ouders doen alles wat ze kunnen om hun kinderen zo lang als mogelijk in het ASO te houden, terwijl kinderen uit de arbeidersklasse buitenproportioneel in TSO en BSO starten. (…) We zijn de 21 ste eeuw binnengestapt. Een kenniseconomie kan zich geen onderwijssysteem permitteren dat sociale ongelijkheid reproduceert en versterkt!”

5 De Standaard 21 juni 2012 IEDEREEN GELIJK VOOR DE LES Mieke Van Houtte, Hoofddocent Vakgroep Sociologie UGent (…) Ons huidig systeem (van secundair onderwijs) is positief voor zeer goede leerlingen, negatief voor zwakke leerlingen en maakt niet uit voor middelmatige leerlingen. De schoolomgeving heeft de grootste impact op de zwakkere leerlingen. Goede leerlingen doen het overal goed, zeker als ze dan bovendien nog eens opgroeien in kansrijke gezinnen. We ontnemen wel de kans aan goede leerlingen uit minder kansrijke gezinnen om te bloeien. En zwakke leerlingen uit kansarme gezinnen laten we al helemaal aan hun lot over. Verschillende talenten zijn verspreid over verschillende sociale lagen van de bevolking. De sociale ongelijkheid die ons onderwijs kenmerkt, is fundamenteel onrechtvaardig. We moeten meer rekening houden met verschillende talenten door niet puur cognitief te evalueren, te selecteren en te differentiëren. En we moeten beseffen dat kinderen met verschillende kansen aan de start verschijnen. Of zijn er nog altijd mensen die denken dat alleen hoogopgeleide ouders getalenteerde kinderen op de wereld zetten?

6 Durchschnittliche Schülerleistungen im Bereich Mathematik Laag gemiddelde sterke sociale ongelijkheid Hoog gemiddelde sterke sociale ongelijkheid Laag gemiddelde grote gelijkheid Hoog gemiddelde grote gelijkheid Sterke invloed van sociale afkomst op toetsresultaat Beperkte invloed van sociale afkomst op toetsresultaat Hoge gemiddelde score op wiskunde Lage gemiddelde score op wiskunde Vlaanderen Greece Russian Federation Liechtenstein Korea Hong Kong-China Finland Netherlands Canada Switzerland New Zealand Belgium Japan Australia Iceland Czech Republic Sweden France Denmark Ireland Germany Austria Slovak Republic Luxembourg PolandHungary Norway Spain United States Latvia PortugalItaly 440 460 480 500 520 540 61626 © A. Schleicher, OECD

7 Enkele recente cijfers GOK-leerlingen en doorstroming naar Sec.Ond. 2007-2008 Aantal leerlingenPercentage Gewoon voltijds SO12.802 93,55% 1 ste graad101 0,74% ASO2832 20,7% BSO5395 39,43% KSO180 1,32% TSO4294 31,38% Gewoon deeltijds SO562 4,11% Buitengewoon SO176 1,29% Syntra144 1,05% Totaal13.684 100%

8 Enkele recente cijfers GOK-leerlingen en doorstroming naar Sec.Ond. 2008-2009 Aantal leerlingenPercentage Gewoon voltijds SO22.113 97,98% 1 ste graad2.329 10,32% ASO6.742 29,87% BSO6.353 28,15% KSO338 1,50% TSO6.351 28,14% Gewoon deeltijds SO175 0,78% Buitengewoon SO228 1,01% Syntra53 0,23% Totaal22.569 100%

9 Enkele recente cijfers GOK-leerlingen en Schoolse Vertraging 2007-2008 Aantal leerlingenPercentage Schoolse vertraging5.661 44,22% Geen schoolse vertraging7.055 55,11% Niet van toepassing86 0,67% Totaal12.802 100% 2008-2009 Aantal leerlingenPercentage Schoolse vertraging7.362 33,29% Geen schoolse vertraging14.661 66,30% Niet van toepassing90 0,41% Totaal22.113 100%

10 Doelstellingen GOK:   Uitbouw van een onderwijspraktijk (= kwaliteitsbeleid) die rekening houdt met de taalachterstand en de diversiteit van iedere leerling.   Uitbouw van een krachtige leeromgeving, waarin geen uitvallers zijn.   Bevorderen van de leer - en ontwikkelingskansen van kansarme leerlingen. Onderwijsachterstand van kansarme autochtone en allochtone leerlingen proberen wegwerken.   Vermijden van uitsluiting, segregatie en discriminatie   Bijdragen tot de sociale cohesie. Bevorderen van een betere integratie van kansarme autochtone en allochtone leerlingen. Omzendbrief GOK

11   Vermijden dat de kloof tussen kinderen uit kansarme gezinnen en kansrijke gezinnen vergroot.   Denken over omgaan met kansarmoede binnen de school versterken.   Focus sterk leggen op school als organisatie eerder dan op de individuele doelgroepleerlingen. (3 niveaus) .  Preventieve werking naar álle kinderen, rekening houdend met hun verscheidenheid. Belangrijke accenten GOK

12 VOORONTWERP omkaderingsdecreet De extra SES middelen moeten een prikkel zijn om kwaliteitsonderwijs te bevorderen voor alle kinderen en om een sterk gelijke kansenbeleid te ontwikkelen.

13 STUKJE HISTORIEK Uit een MOTIE bij BELEIDSNOTA Onderwijs 2009-2014 Werk maken van kansrijk onderwijs voor elk talent, dat erop gericht is de ongekwalificeerde uitstroom terug te dringen, de zwakkere leerlingen ‘op te tillen’, de sociale erfelijkheid van lage scholing te doorbreken en sterkere leerlingen beter te doen presteren; (…) Inzetten op taal, inzonderheid op het versterken van het Nederlands als middel om te participeren in onze samenleving; (…) Versterken van het beleidsvoerend vermogen van de scholen door een geïntegreerd en transparant omkaderingssysteem te ontwikkelen waarin scholen extra middelen krijgen voor leerlingen die aan de indicatoren van onderwijskansarmoede voldoen, waarbij ook het kleuteronderwijs ten volle wordt gewaardeerd; (…)

14 Uit MEMORIE VAN TOELICHTING 4 mei 2012 Essentieel zijn de aanpak van het schoolteam, de sfeer in de school, de schoolleiding. Scholen moeten ‘warm en sterk’ zijn: scholen die openstaan voor de mogelijkheden en de moeilijkheden van jonge mensen en respect tonen voor hun leefwereld, voor hun thuis. Scholen die hun leerlingen kennen en weten welke hun sterke en zwakke kanten zijn. Scholen die inspanningen doen om alle talenten aan te boren, ook bij die kinderen waar ze niet meteen voor het grijpen liggen. Scholen die hun beleid afstemmen op de diversiteit van hun leerlingen en die kunnen vernieuwen in een wereld die verandert. Scholen die uitdagend zijn, die eisen durven stellen, die de aspiraties van hun leerlingen hoog houden. GELIJKE KANSEN OP MIDDELMATIGHEID ZIJN GEEN GELIJKE KANSEN GELIJKE KANSEN OP MIDDELMATIGHEID ZIJN GEEN GELIJKE KANSEN. Precies die jongeren die thuis niet het sociale en culturele kapitaal hebben meegekregen om het te maken in de wereld hebben uitstekend onderwijs nodig.

15 Uit MEMORIE VAN TOELICHTING 4 mei 2012 Gelijke kansen op kwaliteitsonderwijs voor allen Kansen van leerlingen op een succesvolle schoolloopbaan hangen sterk samen met het sociaal milieu waarin ze leven. Verklaringen daarvoor zijn onder meer de materiële situatie, de ongelijke toegang tot cultuurgoederen, de afstand tussen de thuiscultuur en de schoolcultuur, de kloof tussen de thuistaal en de taal van de klas, de verschillen in onderwijsondersteuning die de ouders bieden. Vlaanderen slaagt er niet in om de kloof tussen de wereld van thuis en de wereld van de school te dichten. Sommige landen slagen erin om bij leerlingen met een verschillende socio- economische achtergrond gelijkaardige resultaten te behalen en dat te combineren met een hoge gemiddelde prestatie. Deze landen zetten een belangrijke standaard voor wat men kan bereiken op het vlak van kwaliteit en gelijkheid van leerprestaties De reguliere omkadering van scholen bepalen op basis van leerlingenkenmerken is m.a.w. zeer belangrijk.

16 Gelijke omkadering kleuter- en lager onderwijs Integratie van GOK- uren in reguliere omkadering gedragen Dit decreet geeft scholen de mogelijkheid om een gedragen visie op onderwijs en school te ontwikkelen! DOELSTELLINGEN OMKADERINGSDECREET

17 LESTIJDENPAKKET decreet BaO art. 3 Het aantal lestijden toegekend aan een school om de financierbare of subsidieerbare personeelsformatie van het onderwijzend personeel te bepalen, inclusief de eventuele lesopdracht van de directie. Dit pakket bestaat uit 1 DE LESTIJDEN VOLGENS DE SCHALEN SES 2 DE SES LESTIJDEN 3 DE AANVULLENDE LESTIJDEN godsdienst, ATN,, ADDITIONELE LESTIJDEN ”

18 SES LESTIJDEN AANVULLING Lestijden, toegekend op basis van, de socio-economische status van leerlingen in het gewoon basisonderwijs die gevat wordt door leerlingkenmerken.

19 art, 133 § 1 art, 133 § 1 LEERLINGKENMERKEN   opleidingsniveau van de moeder Moeder niet in het bezit van een diploma secundair onderwijs of een getuigschrift van het 2 de leerjaar van de 3 de graad van BSO of gelijkwaardig studiebewijs   het krijgen van een schooltoelage   de taal die de leerling in het gezin spreekt, is niet de onderwijstaal Indien de leerling in het gezin met niemand of met maximum één gezinslid de onderwijstaal spreekt. (broes/zussen = één gezinslid) (SES- lestijden worden per niveau afgerond)

20 GOK-lestijden SES-lestijden

21 Opleidingsniveau moeder Thuistaal Schooltoelage Buurt 45%35% 20%

22 Opleidingsniveau moeder Thuistaal Schooltoelage 0,2685 0,2929 0,1205

23 Naar een eigen gelijke kansenbeleid per schoolschool  !!De integratie en verhoging van de lestijden gebeurt in de context van de gelijke onderwijskansen!!  =bijkomende omkadering in functie van de kenmerken van de leerlingen in je school!  =UNIEKE KANS om in te spelen op de behoeften van je leerlingen!

24   Ontwikkelen van een VISIE op onderwijs voor de kinderen die je zijn toevertrouwd.   Een specifieke en aangepaste invulling van het gelijke onderwijskansenbeleid. (GOK- werking als blijvende inspiratiebron én leidraad!)

25 1° de omschrijving van het pedagogisch project zijnde het geheel van fundamentele uitgangspunten dat door het schoolbestuur voor de school wordt vastgelegd; 2°de organisatie van de school en voornamelijk de indeling in leerlingengroepen; 3° de wijze waarop het leerproces van de leerlingen wordt beoordeeld en hoe daarover wordt gerapporteerd; 4° de voorzieningen in het gewoon onderwijs voor leerlingen met een handicap of die leer bedreigd zijn, inclusief de samenwerkingsvormen met andere scholen van gewoon en/of buitengewoon onderwijs;WIJZIGING 5° de wijze waarop de school via haar zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid werkt aan de optimale leer- en ontwikkelingskansen van al haar leerlingen. IN HET SCHOOLWERKPLAN !!

26 AANDACHT !! ZORGGELIJKE ONDERWIJSKANSEN - BELEID leerproblemen & - stoornissen socio-economische status = achtergrond verankering in het schoolwerkplan : inspanningsverplichting voor elke school !

27 A NAANDACHT !!AT ZORGGELIJKE ONDERWIJSKANSEN - BELEID

28   GOK en Zorg zijn sterk verbonden maar in wezen zeer verschillend.   GOK / preventie, Zorg / remediëren   GOK: alle maatregelen die kinderen gelijke kansen geven in onderwijs wat ook hun thuiscultuur is. -SES -   GOK is omgaan met de diversiteit aan rugzakken die kinderen de school mee binnen brengen.   Zorg: alle maatregelen die te maken hebben met leerproblemen, emotionele problemen, gedragsproblemen… ONDERSCHEID TUSSEN GOK EN ZORG

29 “ZOK en Gorg!”   GOK-leerkrachten werken vaak individueel remediërend op leerlingniveau (cfr. Taakleerkracht!);   GOK en zorg gebundeld in één persoon;   Zorgperspectief én individueel remediëren treden op de voorgrond ten nadele van gelijkekansenperspectief en sociale preventie (=de switch van ‘leerprobleem ligt niet alleen bij het individu’ naar ‘leerachterstand is vaak verbonden met thuiscontext en socio- economische status’);   GOK-leerkrachten bevinden zich vaak in een moeilijke positie: ze willen op klasniveau werken (werken in de richting van differentiatie,…), maar stoten op weerstand.   De betrokkenheid van leerkrachten bij de besluitvorming over het GOK-beleid is vaak heel laag! Aanwending van de GOK- middelen

30 SCHEMA “ONGELIJKE KANSEN * Achterstandsverwerving BUITEN de school Achterstelling BINNEN de school FINANCIEEL KAPITAAL = GELD voor huisvesting, comfort, schoolkosten… MENSELIJK KAPITAAL = GEZONDHEID voeding, gezondheidszorg, ongezonde gewoonten SOCIAALKAPITAAL = NETWERK rolmodellen, vertrouwdheid met voorzieningen CULTUREEL KAPITAAL = KENNIS, INZICHT, VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES OUDERS WELBEVINDEN BETROKKENHEID ONTERECHTE VANZELFSPREKENDHEID EENZIJDIG ONDERWIJS KANSARME LLN MINDER ONDERSTEUND KANSARME LLN ONDERSCHAT MOEILIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS ONGELIJKEKANSEN ONGELIJKE BEHANDELING ONGELIJKE BEHANDELING ONGELIJKE UITKOMSTEN

31 KINDCONTEXT SCHOOL KOSTEN SLAAG- KANSEN NUT Kansenbevordering Model Breen & Goldthorpe (1997)

32

33 1. 1. Visievorming : op het spoor komen van het Gelijkeonderwijskansendenken ?! 2. 2. Een beginsituatieanalyse uitvoeren die volledig en kwaliteitsvol is voor de 6 thema’s 3. 3. Rekening houden met objectieve kindgegevens en de reële situatie in de klas en de school. 4.Een schooleigen visie rond Gelijke OnderwijsKansen uitschrijven (=verdiepen).visie Hoe beginnen?

34 5. 5. De 6 thema’s verkennen   P&R preventie en remediëring van ontwikkelings- en leerachterstanden   TVO taalvaardigheidsonderwijs   OMD omgaan met diversiteit   SEO socio-emotionele ontwikkeling   L&OP leerlingen- en ouderparticipatie   D&O doorstroming en oriëntering 6. 6. Binnen deze thema’s beschrijft de school doelstellingen en acties op niveau van de school, de leerkracht en de kinderen. Hoe beginnen?

35

36

37   Niemand begint van nul. - School heeft reeds een eigen visie op zorgbreed werken - School heeft reeds eigen prioriteiten gesteld   Welke instrumenten kunnen we o.a. gebruiken : 1.Eigen zelfevaluatiemodellen (Zijn ze volledig?) 2.Zelfevaluatie vanuit OKB 3.Een pas uitgevoerde zelfevaluatie (Eventueel actualiseren en aanvullen) 4.Een recent schooldoorlichtingsverslag 5.Algemene en specifieke analyse –instrumenten Hoe beginnen?

38 21-10-2003zelfevaluatie GOK2 Kwaliteitscirkel GOK 1.Leerlingen 8. Kansengelijkheid 2. Kwaliteit onderwijs 3 GOK - doelstellingen 4. GOK - acties 5. Acties uitgevoerd ? 7. Kwaliteit verhoogd ? lln lk school lln lk school Is er beweging ? UITVOERING VAN DE ACTIES BEGINSITUATIE ANALYSE INTERNE EVALUATIE 6.Effect ?

39 Ruimte voor nieuwe oplossingen? Lestijden doelgericht inzetten Aangepaste vormen van onderwijs inzetten?vormen Ambulante leerkracht inzetten, beleidsondersteuning…?

40 Taalvaardigheid Socio- emotionele ontwikkeling Doorstroming en oriëntering Leerling- en ouderparticipatie Omgaan met diversiteit SENSIBILISERINGKENNISINZICHTTOEPASSINGINTEGRATIE Preventie en remediëring

41 Schoolontwikkeling adoptie implementatie incorporatie

42 Vogels voor de kat?

43 Preventief werken vanuit een talentmodel Preventief werken aan gelijke onderwijskansen vanuit een talentmodel. GOK wordt nog teveel herleid tot ZORG Er is nog bijzonder weinig aandacht voor welbevinden en preventie. Onderwijs heeft pas zin als het leidt tot een betere afstemming, tot gerichte feedback, tot aangepaste begeleiding, tot meer zelfkennis (van leerkracht en leerlingen), tot betere communicatie, tot meer verbondenheid… Het Mattheüseffect?! De beperkingen van het DEFICITMODEL. De MOTIVATIE moet centraal staan!

44 Preventief werken vanuit een talentmodel Preventief werken aan gelijke onderwijskansen vanuit een talentmodel. DEFICITMODELGROEIMODEL WAT STAAT CENTRAAL? Tekorten opsporen en wegwerkenTalenten opsporen en versterken EEN BELANGRIJK PRINCIPE BIJ LEREN? Fouten vermijdenLeren uit fouten WAT IS DE BEDOELING? Zoveel mogelijk kinderen over dezelfde lijn/curriculum trekken Kinderen sterker maken om eigen grenzen te verleggen HOE WERKT MEN AAN ONTWIKKELING? Remediëren van tekortenMediëren en coaching bij persoonlijke groei. WAT IS DE OORZAAK ALS ER IETS MOEILIJK GAAT? De oorzaak ligt bij het kind. Het heeft een leerprobleem. De oorzaak is een gebrekkige afstemming tussen wat het kind nodig heeft en wat er aangeboden wordt. HOE WERKT MEN IN DE KLAS De instructie is klassikaal; oplossen van tekorten gebeurt individueel. De instructie vertrekt vanuit de individuele verschillen; problemen worden klassikaal besproken. WELKE BASISGEDACHTE ZIT ER ACHTER? ACHTERSTANDSDENKEN. Kinderen moeten gepusht en gecontroleerd worden om te leren. ONTDEKKINGSDENKEN. Kinderen zijn exploratief ingesteld en willen leren. WAT IS HET GEWENSTE RESULTAAT Kinderen zijn op het niveau van de klas De persoonlijke groei versterken via een positief zelfbeeld en zelfmotivatie.

45

46 Differentiëren draait cruciaal om de vaardigheid om voor elke leerling vanuit hoge verwachtingen te blijven starten en die verwachtingen om te zetten in pogingen om het kind co- constructief in de interactie te betrekken, haar eigen kennis in te laten brengen, positief te bejegenen, te voeden, succeservaringen te laten opdoen. Hierdoor zet een GOK- school de leerling centraal en past zijn onderwijs aan aan de leerling.

47 BVV en GOK De wijze waarop een school omgaat met een vernieuwing als het gelijkeonderwijskansenbeleid, hangt in grote mate af van haar beleidsvoerend vermogen. Het beleidsvoerend vermogen van scholen vergroten in de GOK-werking = schoolteams leren omgaan met de kwaliteitscirkel.

48

49 SDL en SES: try-outideeën Vanuit CIPO-kader Vanuit CIPO-kader CONTEXT-INPUT-PROCES-OUTPUT Context/Input: de school maakt een analyse van de noden en behoeften van haar leerlingpopulatie (systematisch en betrouwbaar…) Proces: doelstellingen kiezen aansluitend op de beginsituatieanalyse; op lln-, klas- en schoolniveau; concreet en meetbaar geformuleerd om te kunnen evalueren; realistisch en voldoende ambitieus naar inhoud en tijd Proces: acties uitstippelen om de doelstellingen te bereiken

50 SDL en SES: try-outideeën Proces: alle leraren moeten direct of indirect bijdragen tot de uitvoering van de doelstellingen; samenwerking met CLB; de lestijden SES maximaal inzetten in samenhang én ter versterking van de andere omkadering Evaluatie van de gekozen doelstellingen met bijzondere aandacht naar de resultaten van de door de school kenbare SES-leerlingen! Betrouwbaar beeld als doel! Evaluatie: bijsturingen waar nodig Eerder kwaliteitsSPIRAAL dan kwaliteitsCIRKEL

51 SDL en SES: try-outideeën Output: onderzoeken of de cyclus op lange termijn leidt tot de realisatie van optimale leer- en ontwikkelingskansen: ‘hoe evolueren de leerachterstand en/of het succes in het vervolgonderwijs op lange termijn?’ Deze gegevens verzamelen voor ALLE leerlingen én in het bijzonder voor de kenbare SES-leerlingen De verzamelde gegevens moeten over de schooljaren heen met elkaar kunnen vergeleken worden HOE??

52 DOELGERICHTHEID - DOELGERICHTHEID -Gekaderd binnen algemene visie / leerplanvisie -Verantwoording (t.o.v. betrokkenen, t.o.v. de overheid) -Geoperationaliseerde doelen (duidelijk, resultaatsgericht) ONDERSTEUNING - ONDERSTEUNING -structureel (adequate organisatie, aanpak, taakverdeling, uitrusting en omkadering om doelen te kunnen realiseren) -cultureel (gerichtheid op mensen en waarden, inspireren, motiveren, waarderen) DOELTREFFENDHEID - DOELTREFFENDHEID -Zelfreflectie over aanpak en resultaten -Gebruik maken van gepaste beoordelingsmethodes -Openheid voor externe beoordelingen ONTWIKKELING - ONTWIKKELING -Responsiviteit (openheid voor vragen en verwachtingen omgeving/overheid) -Ontwikkelingsdynamiek (bereidheid tot professionalisering, veranderingsbereidheid) CIPO-kader

53 INSPIRATIE VOOR GOK-ers… www.vicog.be >DPB > Basisonderwijs > Leergebieden > GOK OF: leonard.cleys@vsko.be