1 Cies GYSEN Advocaat-vennoot GD&A Van concepnota 1 bis tot consensusnota 4 ter? VVOS Vlaams-Brabant 21 april 2015.

Presentatie over: "1 Cies GYSEN Advocaat-vennoot GD&A Van concepnota 1 bis tot consensusnota 4 ter? VVOS Vlaams-Brabant 21 april 2015."— Transcript van de presentatie:

1 1 Cies GYSEN Advocaat-vennoot GD&A Van concepnota 1 bis tot consensusnota 4 ter? VVOS Vlaams-Brabant 21 april 2015

2 0. Preliminaire preliminaria

3 3  Stijgende uitgaven en bijkomende taken  Dalende inkomsten  Financiële normen BBC  Structurele beperkingen Uitdagingen lokale besturen

4 4

5 5

6 6  Optimaliseren gebruik en financiering publieke activa;  Heroriëntatie taak- en risicoverdeling tussen publieke en private sector. Betrokkenheid publieke en private partner wijzigt. Van uitbesteding naar samenwerking/sturen op output: ◦ Snellere realisatie; ◦ Mogelijk lagere kostprijs; ◦ Creatievere multifunctionele projectaanpak; ◦ Hogere commerciële en maatschappelijke meerwaarde; ◦ Billijke verdeling voordelen/risico’s; ◦ Schaalvergroting; ◦ Levenscyclusbenadering;  Kerntakendebat  Uitvoeren taken op afstand  Interne reorganisatie (bv. Gemeente / OCMW) Reinventing the government

7 I. Prelude

8 8 Regeerakkoord 2009-2014/Beleidsbrief/verklaringen: ◦ Efficiëntie bij budgettaire laagtij; ◦ Autonomie en verantwoordelijkheid; ◦ Centrale rol voor de Gemeente; ◦ OCMW is afhankelijk; ◦ “Wettelijke bezwaren zijn ondergeschikt aan de nood tot samenwerking” en “ De grenzen van de regelgeving aftasten” ◦ EVA zolang fusie niet kan? Het stond in de sterren geschreven

9 9 Regeerakkoord 2014-2019: ◦ Volledige integratie in gemeentebesturen tegen volgende lokale bestuursperiode; ◦ Vrijwilligheid voor centrumsteden; ◦ Vlaamse overheid werkt modellen uit bvb. Sui Generis EVA; ◦ Taken federale overheid blijven; ◦ Waarborgen persoonlijke levenssfeer; ◦ Neutrale dossierbehandeling; ◦ Wegwerken federale hinderpalen maximale integratie. Uitgangspunten Vl. Regering 2014

10 10 Federaal regeerakkoord: ◦ Organieke integratie van gemeentebesturen en OCMW’s mogelijk maken; ◦ Waken over huidige opdrachten maatschappelijke dienstverlening met respect voor privacy en waarborgen professionaliteit dienstverlening. Waals regeerakkoord: ◦ Vrijwillige integratie mogelijk maken. Federaal/Waals

11 11 Beleidsnota Binnenlands Bestuur en Stedenbeleid 2014-2019: ◦ Integratie van OCMW in de Gemeente; ◦ Gemeenteraad bepaalt lokaal sociaal beleid; ◦ Modellen voorjaar 2015; ◦ Conceptnota eerste helft 2015; ◦ Ism minister van welzijn en vertegenwoordigers lokale besturen; ◦ In overleg met federale regering; ◦ Niet-gepolitiseerde individuele dienstverlening behouden; ◦ Overgangsregeling personeel rekening houdend met rechten; ◦ Vertaling in Decreet Lokaal Bestuur. Vl. Regering 2014

12 12  Uitgangspunten: ◦ nood aan een sterk geïntegreerd gemeentelijk (sociaal)beleid(Gemeenteraad); ◦ hulpverlening en het beheer van specifieke (zorg-) voorzieningen vergen een grote operationele vrijheid in de uitvoering; ◦ lokaalspecifiek maatwerk;  Modellen: ◦ Bipolair met oog voor maximale synergie ◦ EVA sui generis(voorkeur) ◦ IVA sui generis ◦ Intergemeentelijke modellen  OCMW-vereniging  Intergemeentelijk OCMW VVSG december 2014

13 13  Afstappen van bipolair model;  Gemeenteraad is verantwoordelijk voor het strategisch lokaal sociaal beleid;  Bijzondere gemeenteraadscommissie met volle bevoegdheid voor individuele “steundossiers”: ◦ Samengesteld uit gemeenteraadsleden of leden aangeduid door de gemeenteraad; ◦ Voorgezeten door schepen.  Wat de uitvoering van het lokaal sociaal beleid betreft beslist de gemeenteraad of de gemeente dit in eigen beheer doet, in de vorm van een AGB, een EVA, een IVA of in een intergemeentelijk samenwerkingsverband;  De bestaande OCMW-verenigingen wil men wel nog behouden, maar wil men afstemmen met de vormen van intergemeentelijke samenwerking;  Voor het personeel wil men volwassen systeem, met aandacht voor organisatiebelang en respect voor individuele rechten. “Het is moeilijk om voorspellingen te doen vooral over de toekomst”. Overleg 19 december 2014

14 14  Behoudens ongelukken in het federaal wetgeven wijzigingsparcours en bij verder leven en welzijn van deze Vlaamse regering zal men de OCMW’s “deroyeren” van rechtspersoonlijkheid en doen opgaan in de Steden en Gemeenten (centrumsteden op basis van vrijwilligheid) vanuit efficiëntiewinsten en geïntegreerd (minder stigmatiserend) sociaal beleid.  Daarnaast plooit men in hoofdzaak terug op kerntaken, namelijk een sociale dienst van een OCMW die moet gewaarborgd blijven, op een correcte en professionele manier.  Het geïntegreerd sociaal beleid zal daarbij lokaalspecifiek ingevuld worden.  De modellen waarover sprake hebben betrekking op een aantal huidige dienstverleningen van het OCMW waar men de vrijheid krijgt zich lokaal te organiseren.  De verzelfstandigstendens en privatisering van bepaalde diensten (WZC’s, thuiszorg, kinderopvang, poetsdiensten…) zich doorzetten aangezien één en ander niet meer beschouwd wordt als kerntaken voor het lokaal bestuur Actualiteitsdebat 7 januari 2015

15 II. Form follows function? Geboorte van conceptnota 1 bis.

16 16  Een goed hedendaags, sterk en efficiënt sociaal beleid ten bate van de inwoners van de gemeente is geïntegreerd in het hele gemeentelijk beleid en wordt gevoerd door een en dezelfde lokale overheid.  De Vlaamse Regering wil met de integratie van het OCMW in de gemeente een sterker geïntegreerd sociaal beleid voor de inwoners van de gemeente realiseren. Zij stelt daarbij een bestuurlijke organisatie voorop waarbij het sociaal beleid binnen de gemeente maximaal geïntegreerd en drempelverlagend is, gevoerd wordt door de democratisch verkozen gemeenteraad en nog efficiënter kan verlopen. Beleidsoptie: integratie (ook voor centrumsteden?) en afstappen van historisch bipolair model. Missie

17 17  Inhoudelijk – maximaal geïntegreerd sociaal beleid Een blijvende institutionele verkokering tussen “armoede en welzijnsbeleid” enerzijds en andere beleidsdomeinen onwenselijk.  Politiek-democratisch – een sterkere gemeenteraad Eén enkele instantie, de verkozen gemeenteraad, staat in voor de keuzes in het sociaal beleid van een gemeente, in relatie tot de andere beleidsdomeinen.  Beheersmatige redenen en efficiëntie-overwegingen Niet alleen wat betreft de ondersteunende diensten zoals personeel en financiën.  Klantgerichtheid en drempelverlagend Doelstellingen

18 18  Voor de realisatie van de integratie van het OCMW in de gemeente is eerst een wijziging van de federale regelgeving noodzakelijk;  Aan de (bescherming van de) bepalingen van de “pacificatie-wet” mag niet geraakt worden;  Bij de uitwerking van de Vlaamse beleidsoptie moet rekening gehouden worden met ◦ het verzekerd zijn door de gemeente van de uitvoering van de federale basistaken, zijnde het verzekeren van het recht op maatschappelijke dienstverlening en maatschappelijke integratie; ◦ het behoud van de noodzakelijke waarborgen voor het respect voor de persoonlijke levenssfeer bij de verzekering van het recht op maatschappelijke dienstverlening (RMD) en het recht op maatschappelijke integratie (RMI); ◦ een neutrale dossierbehandeling zoals die in de huidige bijstandscomités bestaat bij toekenning van maatschappelijke dienstverlening en individuele steun. ◦ De scheiding actorrol en regierol. Randvoorwaarden

19 19  Volledige integratie  EVA;  Bijzonder Comité. Afweging

20 20  Wat betreft de samenstelling : de leden van het bijzonder comité worden aangeduid door de gemeenteraad (mogelijk ook niet- gemeenteraadsleden en externe experten). Het voorzitterschap wordt waargenomen door een lid van het CBS;  Wat betreft de werking: het bijzonder comité vergadert achter gesloten deuren (niet het minst uit respect voor de privacy van de hulpvrager);  Het personeel van de sociale dienst van de gemeente bereidt de dossiers voor de individuele steunverlening voor. Uitdrukkelijke motivering bij afwijking. Bijzonder comité scenario

21 21  De individuele aanvragen (RMD/RMI/…) worden in dit scenario nog voorbereid en uitgevoerd door personeel van de gemeente maar de beslissingen worden genomen door een nieuw orgaan onder de gemeenteraad, het bijzonder comité voor de sociale dienst.  Dat comité verzekert de naleving van de beoogde en even belangrijke principes inzake respect voor de persoonlijke levenssfeer, neutrale en kwalitatief hoogstaande dossierbehandeling van individuele hulpaanvragen.  Al de andere aangelegenheden die heden uitgevoerd en beslist worden door de OCMW’s, worden geïntegreerd in het gemeentebestuur. Bijzonder comité scenario

22 22 Schematisch (basis)

23 23  De gemeenteraad bepaalt, binnen de grenzen van de organieke regelgeving (die vorm zal krijgen in het decreet Lokaal Bestuur), hoe de uitvoering van dit beleid organisatorisch vorm zal krijgen. In termen van de huidige regelgeving kan dit organisatorisch vorm krijgen binnen de reguliere gemeentelijke administratie, als een intern verzelfstandigd agentschap (IVA, agentschap zonder rechtspersoonlijkheid), binnen een extern verzelfstandigd agentschap met rechtspersoonlijkheid (AGB en of EVA in privaatrechtelijke vorm) of in samenwerking met andere publieke partners (intergemeentelijke samenwerkingsverband of OCMW- vereniging). De vormen van samenwerking tussen besturen onderling en tussen besturen en private actoren die vandaag bestaan in het OCMW-decreet, krijgen een plaats in het nieuwe model;  Grondige motivering bij verzelfstandiging (schaalvoordelen, efficiëntiewinsten, scheiding actor regisseur, beleidsvisie WVG). Lokale autonomie?

24 24 Schematisch (motivering)

25 III. Over wetten en praktische bezwaren

26 26 Toegewezen en wettelijke bevoegdheden. Basis: Art. 5§1, II, 2° Bijzondere Wet tot hervorming van de instellingen en de restanten van de organieke wet. Ratio legis: Sociale zekerheid en sociale solidariteit. Organieke wet art. 1 en 2. Tussen woord en daad

27 27  De inhoudelijke bevoegdheid: ◦ Recht op maatschappelijke dienstverlening; ◦ Recht op maatschappelijke integratie; ◦ Specifieke taken:  Energie;  Uithuiszetting;  (…) ◦ Basisrechten/onderste vangnet. Hoofdbevoegdheid inzake maatschappelijk welzijn ligt bij de federale overheid. Tussen woord en daad

28 28  De organieke regelgeving. Hoofdbevoegdheid ligt bij de gemeenschappen maar:  Het bestaan van het OCMW wordt gegarandeerd met als taak de uitkering van het leefloon en het voorzien van een minimumpakket van dienstverlening waartoe de gemeenschap gehouden is, welke wordt vastgesteld door de federale overheid  Elke Gemeente moet bediend worden door een OCMW;  OCMW heeft publieke rechtspersoonlijkheid;  De benaming OCMW moet behouden blijven. Tussen woord en daad

29 29  Impact rechtspersoonlijkheid: ◦ Specifieke taken (confidentieel/professioneel/pluralistisch) vergen aparte rechtspersoonlijkheid; ◦ Beheer eigen vermogen en beslissingsrecht rond specifieke dienstverlening; ◦ Financiële en andere autonomie; ◦ Geen hiërarchisch toezicht; ◦ Democratische organen; ◦ Sociale dienst met maatschappelijk werkers.  Wijziging BWHI? (vraag 03.02.2015;11.03.2015; 17.03.2015)  Faciliteitengemeenten (vraag 03.02.2015) Tussen woord en daad

30 30  Quid gespecialiseerde verzelfstandigde entiteiten van OCMW’s vandaag: ◦ IVA; ◦ OCMW-vereniging Titel VIII (I, II, III, IV) ◦ Verschillende rechtspositieregelingen? “Deze verzelfstandigde entiteiten kunnen worden geïntegreerd in het gemeentebestuur of kunnen blijven bestaan. In dit laatste geval ressorteren ze rechtstreeks onder het gemeentebestuur en niet langer onder het OCMW-bestuur. Op deze manier komen deze verzelfstandigde agentschappen dichter bij het rechtstreeks verkozen democratisch bestuur.” “Daarnaast moet ook worden onderzocht in welke mate decretale wijzigingen noodzakelijk zijn voor de ‘integratie’ van de huidige verzelfstandigingsvormen van de OCMW’s. Ze worden bij voorkeur omgevormd tot een van de bestaande gemeentelijke verzelfstandigingsvormen en of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en, in voorkomend geval wanneer hun specifiek karakter dat vereist, tot nieuwe vormen daarvan. Het is immers niet de bedoeling dat de gemeente over minder mogelijkheden van uitwerking van sociaal lokaal beleid zou beschikken dan het huidige OCMW. Zo zal voor OCMW-verenigingen waarin ook privaatrechtelijke rechtspersonen deelnemen wellicht een nieuwe vorm van intergemeentelijke samenwerking moeten uitgewerkt worden.” Tussen woord en daad

31 31  Quid participaties/samenwerkingen vandaag: ◦ Art. 61 ◦ VZW’s ◦ Sui generis  Quid patrimonium/schenkingen? “De integratie van het OCMW in de gemeente betekent dat alle personeel, alle roerend, onroerend en financieel patrimonium, alle schulden, alle rechten en verplichtingen van de rechtspersoon OCMW overgaan naar de rechtspersoon gemeente.” Middels algemene wettelijke bepalingen.  Quid met lopende overheidsopdrachten? Tegenpartij moet instemmen met overdracht. Art. 38 KB Uitvoering.  Flankerende regelgeving (privacy e.a. Art. 458 SW, Art. 40 en 109 OCMW- Decreet, Kruispuntbankwet, subsidies, pacificatiewetgeving, sociale regelgeving/richtlijn) Tussen woord en daad

32 32  Quid tussenperiode tot 2019: ◦ Immobilisme optie? ◦ WZC’s, thuiszorg standstill? ◦ Afstoten diensten nu mogelijk? (art 60§6) ◦ Houding toezicht? ◦ Personeelsvlucht/onrust? ◦ “Fusie” nu verder voorbereiden? Tussen woord en daad

33 33  Taken OCMW’s voorzien in Vlaams regeerakkoord: ◦ Hoofdstuk werk en sociale economie. Bv. Structurele samenwerking met VDAB; ◦ Hoofdstuk Wonen. Bv. Gronden op de markt brengen, erfpacht, huisvesting. ◦ Hoofdstuk Welzijn. Bv. Als cruciale partner in welzijns-, gezondheids- en gezinsbeleid, regierol bij zorg en ondersteuning voor ouderen en personen met een beperking. Uitbouw samenwerking met armenverenigingen.  Taken OCMW’s voorzien in Federaal regeerakkoord: ◦ Samenwerking ivm activering; ◦ Regisseur lokaal armoedebeleid; ◦ Samenwerking strafrechtelijk beleid complexe dossiers. Consistent?

34 34  Hulpverlening is zeer ingrijpend en speelt zich af in de persoonlijke levenssfeer. Het neemt daarom een bijzondere plaats in ten opzichte van andere beleidsdomeinen als cultuur, sport, ruimtelijke ordening,…en vergt een zekere afscherming. Bovendien kent hulpverlening eigen methodieken zoals groepswerking, emancipatorisch en proactief werken met de cliënten. Dat vraagt vaak een zeer intens en langdurig begeleidingstraject met het oog op de integratie van cliënten in de samenleving en een goede samenwerking met bv. armenverenigingen en andere zelforganisaties van de doelgroep.  Het beheer van zorgvoorzieningen in een vaak concurrentiële setting - er zijn ook private non-profit en commerciële spelers in de zorg - vraagt een operationeel beleid dat meer bedrijfsmatig is. Zo zijn er in verschillende gemeenten zorgbedrijven, beheerd door lokale besturen. Het komt voortaan aan de gemeenteraad toe om te bepalen hoe het lokale sociale beleid uitgevoerd wordt. Dat is de essentie van lokale beleidsruimte. De invulling kan verschillen van gemeente tot gemeente, ook al omdat het aanbod aan hulp- en dienstverlening van het lokale bestuur en van andere aanbieders niet overal identiek is. VVSG bis 04.02.2015

35 35 Voor de uitvoering van het lokale sociale beleid zijn verschillende modellen mogelijk waaruit de gemeenteraad zal kiezen. Om te vermijden dat er in de gemeenten totaal uiteenlopende modellen ontstaan waardoor de burger door de bomen het bos niet meer zou zien, beperken we de keuze tot drie:  een gemeentelijke welzijnsdienst: uitvoering in eigen beheer, wat gepaard kan gaan met het toekennen van het budgethouderschap;  een intern verzelfstandigd agentschap (IVA): uitvoering door een agentschap dat operationele autonomie krijgt om welbepaalde opdrachten uit te voeren binnen de gemeentelijke organisatie; een IVA heeft geen rechtspersoonlijkheid en sluit een beheersovereenkomst af met de gemeente;  een extern verzelfstandigd agentschap (EVA): uitvoering door een agentschap dat operationele autonomie krijgt om welbepaalde opdrachten uit te voeren buiten de diensten van de gemeente; een EVA heeft eigen rechtspersoonlijkheid en sluit een beheersovereenkomst af met de gemeente. De gemeenteraad heeft de volledige vrijheid om voor de uitvoering van het geheel of van onderdelen van het lokale sociale beleid een keuze te maken tussen deze drie modellen en kan bijgevolg deze modellen ook combineren. VVSG bis 04.02.2015

36 36  Waarborgen voor een sterker lokaal sociaal beleid:  Overname art. 1 OCMW-Wet (menswaardig bestaan);  Samenstelling Bijzonder Comité voor neutrale niet-politieke beoordeling (deontologische regels/geheimhouding);  Deskundigen;  Behoud financiële stromen; Belfort-analyse;  Geen extra kosten;  Vrijwaring actorrol;  Ruimte voor uitvoering zonder nieuw apart politiek beleidsorgaan.  Bestaande patrimonium OCMW gebruiken voor oorspronkelijke doelstellingen;  (…) VVSG ter 04.03.2015 /Vlaanderens mooiste!

37 37  Voor juli 2015 het engagement van de federale overheid (de bevoegde federale minister) voor de aanpassing van de federale regelgeving;  Voor juli 2016 de desbetreffende federale regelgeving is aangepast (BWHI?);  Juridische uitwerking van de concepten in een ontwerp van decreet dat uiterlijk begin 2017 aan het Vlaams Parlement ter bespreking wordt voorgelegd (met het oog op stemming midden 2017);  Voorontwerp van decreet uiterlijk september 2016 aan de Vlaamse regering voor principiële goedkeuring wordt voorgelegd.  Elk gemeentebestuur zal gedurende de werkingsjaren 2017 en 2018 een organisatorisch traject uitvoeren tot integratie van de OCMW-diensten in het gemeentebestuur. Het Agentschap voor Binnenlands Bestuur zal instrumenten aanreiken om deze integratie in elk van de lokale besturen te ondersteunen. Tempus fugit?

38 IV. Dubbele functies: Human capital of sociaal passief?

39 IV.a Uitgangspunten

40  Voor het OCMW-personeel zal ik waar nodig een stelsel van overgangsregelingen uitwerken dat rekening houdt met de rechten die het geniet op het ogenblik van de inwerkingtreding van de integratie van het OCMW in de gemeente. (beleidsnota)  Overleg kabinet: Voor het personeel wil men volwassen systeem, met aandacht voor organisatiebelang en respect voor individuele rechten.  Alle personeel gaat over naar de rechtspersoon Gemeente. De overgang van het OCMW- personeel naar de gemeente vergt nader ingrijpen: ◦ De integratie van de specifieke bepalingen voor de specifieke OCMW-functies in de rechtspositieregeling van het gemeentebestuur. ◦ Hoewel het aantal secretarissen en financieel beheerders die zowel de gemeente als het OCMW bedient stijgt, zullen in de meerderheid van de gemeenten in 2018 twee secretarissen en/of financieel beheerders aanwezig zijn (de decretale graden). Decretaal moet worden voorzien dat het gemeentebestuur de keuze (en de verplichting tot kiezen ) heeft voor 1 van de beide functiehouders. De niet gekozen secretaris / financieel beheerder moet decretaal bepaalde waarborgen krijgen.

41  Art 85/86 GD/OCMWD ea.  Gelijkaardig en gelijkwaardig? R.v.St., 190.373, 12 februari 2009;  Gelijklopend/gelijkluidend (A. De Becker);  C. Rollewagen;  Gekozen voor leidinggevende functie in publieke context;  Conceptnota;  Vraag 03.03.2015;  Human Capital! 41

42  OCMW-secretarissen hebben in tempore non suspecto gekozen om algemene leiding te geven aan een lokale, publieke organisatie net zoals hun collega’s gemeentesecretarissen.  Zij kozen dus zowel voor de rol als de verantwoordelijkheden die gepaard gaan met het geven van algemene leiding. Zij kozen voor een lokale publieke sector waarbij een aanstelling in statutair vast verband essentieel was en bepalend in de keuze. 42

43 IV. b Ad vitam aeternam?

44 44 Veranderlijkheid/verworven rechten/vertrouwensbeginsel? ◦ R.v.St., 142.309 dd. 17 maart 2005 (principe); ◦ R.v.St., 172.689 en 172.690 dd. 25 juni 2007 (eenzijdige wijzigbaarheid); ◦ R.v.St.,179.450 dd. 11 februari 2008 (wijzigbaarheid door algemene maatregel); ◦ R.v.St., nr. 216.813, 12 december 2011 (geen aanspraak op onveranderlijke regelgeving); ◦ R.v.St., nr. 217.610, 31 januari 2012 (deugdelijke redenen algemeen belang); ◦ R.v.St., 94.090, 19 maart 2001( niet onverhoeds ingrijpen op bestaande situaties/ernstige en gewichtige motieven); ◦ GW.Hof 11 februari 1993 ( rekening houden met investeringsschade); ◦ R.v.St., nr. 161.022, 5 juli 2006 (overgangsmaatregelen die verzoenbaar zijn met doelstellingen nieuwe regeling); ◦ R.v.st., nr. 64.385, 5 februari 1997 (wedertewerkstelling)? Voor het leven?

45 IV.c Patere Legem

46 Sluipende besluitvorming? ◦ Gemeentedecreet ◦ OCMW-decreet ◦ BVR dd. 21.12.2007 ◦ Comité C1 op 12.11.2012 ◦ Nota aan VR 2013 2501 DOC 0046/1 ◦ Nota aan VR 2013 – 2203 DOC.0228/1 ◦ BVR dd 22.03.2013 ◦ Omzendbrief 25.04.2013 ◦ Verweer Vlaamse Gemeenschap  Arrest van 7 oktober 2014 (nr. 228.684) 46

47

48 48 Evaluatie decretale graden; (Verkapte) tucht; Aansprakelijkheid; Ordemaatregelen/maatregelen inwendige orde: R.v.St., 221.679, 11 december 2012; Uitholling functie; Van « lichte druk » tot pesten op het werk. Van de stok en de(n) hond…

49 IV.d Wie de geschiedenis kent!

50 - Wet van 17 juli 1970 (uitloper van Eenheidswet 1961): -Ter vrijwaring van de rechten van het personeel van de betrokken gemeente bepaalt de Koning de wijze van uitvoering; -Koning kan daarbij afwijken van wetten inzake aanwerving, bevordering, pensioen, … -Gemeenteraden en Commissies Openbare Onderstand kunnen beslissen dat sommige personeelsleden de eretitel van hun ambt mogen dragen; - Ratio legis: toestand personeel is verschillend van gemeente tot gemeente, dus wet kan niet alle bepalingen opnemen ter oplossing van problemen  soepelere methode dringt zich op, met als doel “een bevredigende opneming van de betrokken personeelsleden ofwel hun vervoegde opruststelling mogelijk maken” (Parl. Stukken 1970-1971, nr. 991/1, p. 4) = vrijheid voor de gemeente zelf = autonomie én overgangsmaatregelen voorzien; - Uitvoeringsbesluit van 24 december 1970: -Nieuwe gemeenteraad benoemt de personeelsleden van vroegere gemeenten van ambtswege in overeenstemmende betrekkingen; -Er wordt geen enkele vereiste gesteld voor hun benoeming; -Er mag geen beroep worden gedaan op “buitenstaanders” tenzij voor betrekkingen waarvoor er geen personeelsleden voorhanden zijn; -Vastbenoemden kunnen voortijdig (vóór 65j) op pensioen gesteld worden mits zij minstens 60j zijn en 30 dienstjaren tellen. 50

51 - Wet van 23 juli 1971 – artikel 8: -Ter vrijwaring van de rechten van het personeel van de betrokken gemeente bepaalt de Koning de wijze van uitvoering; -Koning kan daarbij afwijken van wetten inzake aanwerving, bevordering, pensioen, … -Gemeenteraden en Commissies Openbare Onderstand kunnen beslissen dat sommige personeelsleden de eretitel van hun ambt mogen dragen; -Doel = gemeentelijke autonomie: “wat betreft het lot van het gemeentepersoneel moet het initiatief uitgaan van de gemeenteraad”, maar met behoud van werkzekerheid en verworven rechten (overname van alle personeel door nieuwe gemeente!);  Nochtans diverse amendementen ingediend: 1.Keuze voor secretarissen/ontvangers om bij de opheffing van hun ambt te kiezen voor, ofwel terbeschikkingstelling met behoud van volledige wedde en statuut, ofwel het aanvaarden van een nieuwe betrekking binnen de gemeente; 2.Gemeente dient alle personeelsleden in beginsel te benoemen/behouden binnen het nieuwe kader, in functies die gelijkaardig zijn aan hun eerdere functies. Zoniet, dan worden de personeelsleden benoemd in de nog openstaande functies (zelfs indien deze niet gelijkwaardig zijn). Van zodra een gelijkwaardige functie vrijkomt, worden ze daarin benoemd – ingeval van onterechte weigering van een personeelslid wordt deze geacht vrijwillig ontslag te nemen; 3.De secretaris van de nieuwe gemeente wordt benoemd onder de secretarissen van de samengevoegde gemeenten – de “overblijvers” worden benoemd als “adjunct- secretaris/ontvanger”; 4.Pensioenleeftijd terugbrengen op 50j; 5.(…); 51

52  Uitvoeringsbesluit van 29 juni 1976: ◦ Overgangsmaatregelen voor bestaand personeel:  Blokkering van het totale personeelsbestand voor een periode van 3 jaar – alleszins tot goedkeuring van personeelsformatie vd nieuwe gemeente door toezichthoudende overheid;  Disponibiliteit wegens ontheffing uit of opheffing van ambt was niet mogelijk voor secretarissen;  Niet-gekozen secretarissen werden ambtshalve met de eretitel van hun vroeger ambt bekleed;  Vervroegd pensioen (op 60j) was mogelijk mits 30 dienstjaren en mits aanvaarding door gemeenteraad; ◦ Nieuwe regels voor toekomstig personeel:  Pensioengerechtigde leeftijd daalt van 70j naar 65j;  Diplomavereisten voor functies van secretaris en ontvanger worden ingevoerd;  Personeelssterkte moet getoetst worden aan werkelijke personeelsbehoefte; ◦ DUS: autonomie van de gemeenten wat betreft keuze van de gemeentesecretaris – voorzien van overgangsmaatregelen! 52

53  Politiehervorming  Brandweerhervorming  Iedereen wint? 53

54 IV.e De waterval de lege ferenda Consensusnota of non-paper?

55 55 ◦ Ambitieus, overmoedig, eenvoudig, uitvoerbaar, wenselijk?  VVOS Resolutie 19.09.2014  RVB ECG 22.01.2015  VVSG 04.02.2015 ◦ Belangen decretale graden verdedigen; ◦ Eerste voorzet overgangsregeling/individuele rechten op vraag kabinet. Afbakening

56 56 ◦ Gekozen voor algemene leiding van een lokale publieke organisatie; ◦ Statutair dienstverband; ◦ Primauteit veranderlijkheidsbeginsel openbare dienst versus vastheid van betrekking en verworven rechten; ◦ Deugdelijke redenen algemeen belang; ◦ Elke beroepsgroep eigen uitgangspunten; ◦ Gemeenschappelijke basis; ◦ Eénheid van leiding of dualisme; ◦ Veranderingstraject en sociale vrede; ◦ Primum non nocere; ◦ Geen afrekeningen. Premissen

57 IV.f De ladder van Lansink

58 58

59 Vrijwilligheid/onderling overleg is de basis:  Dualiteit / adjunct;  Interne mobiliteit;  Verzelfstandigde structuur;  Externe mobiliteit;  Via natuurlijke afvloeiing “momentum”; Bekrachtiging door Gemeenteraad. Voorafname vandaag al mogelijk/wenselijk? Terugdraaien mogelijk? 59

60 Bij hypothetische keuze: speelveld beperken tot vandaag actieve personeelsleden!  Afwijking gelijke toegang mogelijk? – enkel indien daarvoor een rechtens aanvaardbare verantwoording kan worden gegeven, meer bepaald wat betreft het pertinente karakter van het gehanteerde criterium van onderscheid en het evenredigheidsverband tussen het aangewende middel en het beoogde doel, zelfs wanneer de afwijking uitgaat van de wetgever;  Bekwaamheid is geen afdoende verantwoording (RvS, 29 juni 2011, nr. 214.258; beschikken over nuttige ervaring is geen afdoende verantwoording (GWH (Arbitragehof) 1 juni 2005, nr. 96/2005);  Aanknopingspunt fusies;  Als vergelijking noodzakelijk is bij gelijkaardige functies objectiviteit/professionele selectieproef. Excursus: objectieve functieweging. 30 % is aanzet. 60

61  De niet weerhouden kandidaat : ◦ Samenwerken ‘onder’ een vroeger gelijkwaardige collega: praktisch haalbaar? ◦ Een andere functie aanbieden: theoretisch mooi… Maar wat in de praktijk? ◦ Is de nieuwe functie wel gelijkwaardig aan de vorige functie ?

62  In hoofde van de niet weerhouden kandidaat: ◦ Als er geen passend wettelijk kader komt: (on)rechtmatige schending van zijn vertrouwen gekoppeld aan zijn statutaire en vaste benoeming? ◦ Als dit vertrouwen geschonden wordt: kan de lokale overheid aangesproken worden? ◦ Recht op (volledige) schadevergoeding?

63 Na hypothetische keuze opnieuw “vrijwilligheid”/keuze watervalsysteem: Intern “hergebruik” / vrijwillige “herplaatsing” in dezelfde rang en met behoud van essentiële rechten – onmiddellijk inzetbaar binnen nieuwe structuur:  Rechterhand/projectleider (waarborgen/afgebakend/passend)  Terugkeer bij wegvallen “uitverkorene” verdedigbaar? Tijdelijk? Extern “hergebruik” – inzetbaar buiten nieuwe structuur; ◦ Cfr. verlof voor opdracht / externe personeelsmobiliteit; ◦ Op lokaal niveau, op Vlaams niveau, …; ◦ Terugkeer bij wegvallen “uitverkorene” verdedigbaar? Tijdelijk? 63

64 Uitgestelde herplaatsing als geen gelijkwaardig ambt:  Aangepaste “disponibiliteitregeling wegens ambtsopheffing”;  Toekennen van wachtgeld: ◦ Degressief? ◦ In functie van anciënniteit en leeftijd van betrokkene? ◦ Leeftijdsbonus?  Te allen tijde (onder voorwaarden regio, tijdelijk, hiërarchie, passend) opnieuw oproepbaar in actieve dienst (pool): ◦ Eigen gemeentebestuur ◦ Andere besturen; ◦ Beperkt in tijd/regio/inhoud. 64

65  Vervroegde pensionering;  “Gouden handdruk”; Inspiratie in de ontslagregeling voor bestuurders van autonome overheidsbedrijven? Wet 6 april 2010:  in principe beperkt tot 12 maanden, of 18 maanden bij gemotiveerd advies van bezoldigingscomité  Wanneer in overeenkomst een hogere vergoeding wordt overeengekomen: goedkeuring bevoegde minister of eerstvolgende algemene vergadering.  Regeling transponeerbaar?  Maximaal 12 of 18 maanden; anders toelating Burgemeester, college of Gemeenteraad nodig?  Maar wat dan bij lange anciënniteit: het reguliere arbeidsrecht zou dan wellicht recht geven op veel meer dan 12 of 18 maanden.  Uit de memorie van toelichting blijkt dat men slecht management niet wil belonen.  Implicaties voor statutairen zijn zwaarwichtig (stempelgeld, pensioenrechten…)  Context is dus totaal anders… Antwerpen, 2 mei 2013? 65

66 V. Uitgeleide Concordia res parvae crescunt

67 De wereld verdwijnt, de wereld is oud, de wereld gaat ten onder, de wereld hijgt al als een bejaarde, maar wees niet bang: uw jeugd zal nieuw worden als die van een adelaar! Augustinus 8 december 410

68 68

69 69

70 70 Antwerpsesteenweg 16-18 2800 MECHELEN Tf. 015/40 49 40 Fax 015/276 276 Bedrijvencentrum 4 Wings Nijverheidsstraat 13 2260 OEVEL-WESTERLO Tf. 014/57.46.52 info@gdena-advocaten.be Cies.gysen@gdena-advocaten.be MET DANK VOOR UW AANDACHT