Psychiatrie, Somatiek en Verstandelijke Beperking

Presentatie over: "Psychiatrie, Somatiek en Verstandelijke Beperking"— Transcript van de presentatie:

1 Psychiatrie, Somatiek en Verstandelijke Beperking
Jannelien Wieland Psychiater Kristal, centrum Psychiatrie en Verstandelijke Beperking Rivierduinen

2 Disclosure belangen spreker drs. J. Wieland
(Potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder  Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk … Geen Niet van toepassing

3 Prevalentie Ik ga het vooral over de mensen met een IQ tussen de 50 en 85 hebben…

4 Comorbiditeit Hoger risico op zo ongeveer alle somatische problemen en hoger risico op zo ongeveer alle psychische stoornissen Hoger risico op bijwerkingen Dezelfde kenmerken, maar soms een andere presentatie.

5 Impact van comorbiditeit
Verstandelijke beperking kan een negatief invloed hebben op de ingestelde behandeling Lichamelijke en psychische klachten leiden sneller tot stress en disfunctioneren

6 Verstandelijke beperking is meer dan een IQ alleen
Als leren moeilijk is, is alle leren moeilijk…

7 Mensen met een IQ onder de 85:
Verminderde sociale zelfredzaamheid Geheugenproblemen: Capaciteit werkgeheugen is kleiner, verwerkingssnelheid is lager. Onvermogen om gebruik te maken van categorieën en classificaties: chaos. Beperkte rekenvaardigheid: Rekenen, klok kijken, tijdslijnen, frequenties… Beperkte taalvaardigheid: woordvindingproblemen, verkeerd taalgebruik, beperkter begrip van taal, moeite met (begrijpend) lezen, concreet versus abstract niveau van denken… Beperkte metacognitie: denken over denken/over zichzelf, hun klachten etc. Onder sociale redzaamheid verstaan we het vermogen en de vaardigheden die nodig zijn om jezelf te kunnen redden in het leven en in de samenleving. Voorbeelden van vaardigheden op het gebied van sociale redzaamheid zijn: weten wat je aantrekt als je naar een verjaardag gaat weten hoe je een lekke fietsband moet plakken weten hoe je een sollicitatiebrief schrijft weten hoe je moet pinnen weten hoe een strippenkaart werkt weten hoe je een telefoongesprek begint

8 Is er wel iets aan de Hand?
Wat is er aan de hand? “Ik heb last van periodieke onthouding.” “Ik kom voor een tentamenprik.” “Ik heb last van zelfbesnijdenis.” “Mijn vader heeft het syndroom van Down.” Is er wel iets aan de Hand? Ik zat in een psychose.

9 Wat is er aan de hand? “Ik heb last van periodieke onthouding.” “Ik kom voor een tentamenprik.” “Ik heb last van zelfbesnijdenis.” “Mijn vader heeft het syndroom van Down.” Ik zat in een psychose.

10 Weet dat…. Verstandelijke beperking is soms al kort na de geboorte bekend, soms op volwassen leeftijd nog niet duidelijk… Mensen met een verstandelijke beperking: Vaak negatieve ervaringen met hulpverlening, angst voor artsen en om niet serieus genomen worden. Zullen niet altijd spontaan (al) hun psychiatrische en/of somatische klachten en/of hun verstandelijke beperking bespreken En als ze het wel doen worden ze niet altijd goed begrepen….

11 Hoe kun je nagaan of er mogelijk sprake is van een lager IQ?
Informeer naar de schoolopleiding Let op het verkeerd gebruik van uitdrukkingen of andere opvallende fouten in het taalgebruik waaruit blijkt dat iemand niet precies begrijpt wat de woorden eigenlijk betekenen. Neem geen genoegen met een kort antwoord maar vraag door…. Observeer Laat rekenen, schrijven etc. MMSE verhaal!

12 En wat dan? Het stellen van te hoge eisen op cognitief,
Bejegening: Met respect en aandacht. Niet betuttelend of paternalistisch. Maar… Kijk uit voor overvraging! Het stellen van te hoge eisen op cognitief, emotioneel of sociaal gebied, waarbij men het ontwikkelingsniveau van de persoon hoger veronderstelt dan in werkelijkheid het geval is

13 Overvraging

14 Het gaat vaak mis in de communicatie…..
Je wilt iets van mensen weten en je wilt dat mensen iets gaan doen, iets niet meer gaan doen of iets nooit meer vergeten… Maar… Wat bedoelt uw patiënt? Begrijpt uw patiënt wat u bedoelt? Dus: Hoe verzamelt u informatie van uw patiënt? En hoe geeft u informatie aan uw patiënt?

15 Verzamelen van informatie
Houdt er rekening mee dat patiënten niet snel zullen zeggen dat ze iets niet begrepen hebben. Houdt rekening met neiging om het goede antwoord te willen geven. Houdt er rekening mee dat patiënten hun klachten niet altijd spontaan zullen formuleren Houdt er rekening mee dat tijdslijnen, frequenties etc. moeilijk zijn. Als je er niet naar vraagt… Als je er wel naar vraagt… (schaamte, niet weten dat niet iedereen dat heeft (beperkt ziekte-inzicht!!), de woorden er niet voor hebben…(o.a. beperkt zelf-inzicht))

16 Verzamelen van informatie

17 Tips voor het verzamelen van informatie
Eenvoudig concreet taalgebruik (korte vragen) Het liefste open vragen Vermijdt… Suggestieve vragen (toch? Hè?) > 1 termen in 1 zin Jargon/technische termen Betrek het systeem (heteroanamnese), maar houdt rekening met eigen interpretatie, wensen etc. Vraag door! Controleer of je het goed begrepen hebt…

18 Ga er niet te snel van uit dat je het wel begrepen hebt…
Verzamel feiten, geen interpretaties…. Hoe zorg je er voor dat je patiënt iets gaat doen, iets niet meer gaat doen of iets nooit meer vergeet…

19 Geven van informatie

20 Tips voor het geven van informatie
Start low, go slow… Eenvoudig concreet taalgebruik (korte zinnen) Vermijdt ook hier Jargon Maak ook hier gebruik van het systeem Herhaal Herhaal en controleer! Is uw boodschap duidelijk? ): Hoe kijken betrokken anderen tegen de klachten aan? Zien zij bepaalde verbanden? Wat zijn hun hypothesen? Wat is hun kijk op de tijdlijn.

21 Is uw boodschap duidelijk?

22 Met andere woorden… Een IQ onder de 85 komt vaker voor dan u denkt, dus wees alert op signalen! Probeer na te gaan of er inderdaad sprake is van een verstandelijke beperking. En als er sprake is van een lager IQ, houdt daar dan rekening mee in de manier waarop u informatie verzamelt en informatie geeft.

23