Onderwijskunde als ontwerpwetenschap

Presentatie over: "Onderwijskunde als ontwerpwetenschap"— Transcript van de presentatie:

1 Onderwijskunde als ontwerpwetenschap
Prof. dr. Martin Valcke Universiteit Gent Masteropleiding Leren & Innoveren

2 Structuur Advance organizer Evidence based teaching: effect sizes
Wat is leren? Belang van: Feedback Non-linguïstische representaties Peer tutoringWat is leren Conclusies

3 Advance organizer Rangschik de volgende instructieaanpakken naar de mate waarin ze effectief zijn, een impact hebben op leerresultaten (1 t.e.m. 5): Huiswerk Webgebaseerde online instructie Feedback geven Peer tutoring Gebruik van concept maps, mind maps

4 Where is the evidence? Effect sizes
Een positieve effect size vertelt dus hoeveel respondenten naar rechts opschuiven in de verdeling van de scores (zie animatie): meer leerlingen halen dus een hoger gemiddelde score. Bijv. één standaarddeviatie opschuiven = 84% van de leerlingen in de exp groep hebben een score die hoger is dan die de controlegroep. Based on

5 Onderzoek naar het effect van …
Hoe groot moet een effect size (es) zijn om interessant te zijn? Rekening houdende met ontwikkelingseffecten Rekening houdend met feit dat een leerkracht – los van wat hij/zij doet – een invloed heeft Vuistregel: pas vanaf es = .40 wordt het interessant.

6 Evidence-based praktijken
Onderwijskundig ontwerpen vertrekt vanuit: Empirisch onderbouwde praktijken Theoretisch model m.b.t. verwachtte effecten

7 Hattie, J. (2009). Visible Learning: A Synthesis of over 800 Meta-Analysis relating to Achievement.
Milton Park, Oxon: Routledge.

8

9

10 Leren

11 Dual Channel Theory (Mayer)
MM presentatie Zintuiglijk Geheugen Werk- Geheugen Lange Termijn Geheugen Verbaal Model Voorkennis Woorden Gehoor Geluid Integratie Organisatie Beelden Gezicht Beeld Visueel Model

12 Leren Theoretische basis inspireert didactische aanpakken:
Twee kanalen exploiteren Visuele representaties bevorderen Gebruikt multimedia Maar …. Web-based was zwak??? Let op, multimedia ~ representatie kennis. Didactische aanpakken nodig om actieve verwerking representaties te bevorderen.

13 Multipele representaties
Non-linguïstische representaties (NLR) 5 + 8 = ? = ?

14 NLR Grafisch op papier Tekstueel Getekend Fysische modellen (bijv. Zons(maans)verduistering, beweging planeten, osmose, …) Lichaam als « model » Toepassing in alle vakken waar organisatie en elaboratie van kennis in geheugen centraal staat.

15 Overzicht van de soorten representaties gebruik in de TIMSS videostudie lessen (Hansen & Richland, 2010).

16 Multipele representaties: Bruner
Onderzoek cognitieve ontwikkeling van kinderen. “Discovery learning” Opeenvolgende representaties in kennisopbouw ‘Enactive representations’: kennis primair gebaseerd op motorische ervaringen. ‘Iconic representations’: terugvallen op afbeeldingen, tekeningen, schema’s, … om kennis voor te stellen. ‘Symbolic representations’: kennis wordt met formeel symboolsysteem voorgesteld. Nieuwe kennis wordt via deze opeenvolgende kennisrepresentaties opgebouwd.

17 Teken een molecule water (opdracht 2)

18

19 Enactive - iconic - symbolic

20

21

22 Feedback Stel je voor dat je volgend resultaat te zien krijgt bij wiskunde-opgaven …

23

24 Feedback Stel je voor dat je volgend resultaat te zien krijgt bij wiskunde-opgaven … Wat doe je

25 Feedback Hattie: Feedback d = .73 Types effectieve feedback:
Cues geven (d = 1.10) Informatie geven over kwaliteit van gedrag (d = .95) Prestaties bekrachtigen (d = .94) Video of audio feedback geven (d = .64) Computer gebaseerde feedback (d = .52) Terug verwijzen naar leerdoelen bij feedback (d = .46) Evaluatieve feedback door andere lln. laten geven (d = .42)

26 Feedback Minder effectieve types feedback:
Feedback die focust op de fouten (d = .37) Het uitstellen van feedback i.p.v. onmiddellijke feedback (d = .34) Belonen (d = .31) Straffen (d = .20) Prijzen (d = .14).

27 Ordenen van feedback Feed Back Up Forward

28 Feedback

29 Feedback Feed Up: Feed Back Welk doel streefde je na?
Wat heb je tot nog toe gedaan om het probleem aan te pakken? Wat kan je nu al zeggen en wat nog niet? Wat was er gemakkelijk aan te pakken? Wat was moeilijk aan te pakken? Feed Back Hoe goed heb je het tot nog toe gedaan?

30 Feedback Feed forward: Wat kan je nu eerstvolgend doen/aanpakken?
Welke moeilijke dingen kan je nu aanpakken? Kan je nu meer uitleggen dan hiervoor? Waar kan je meer vinden over wat je tot nog toe hebt aangepakt?

31 Feedback FT FT FS FR

32 Feedback FT > FP > FR > FP
feedback over de Taak (FT): input over task, en de criteria om kwaliteit te bepalen (correctieve feedback) feedback over het proces (FP): “hoe” ben je tot dit resultaat/oplossing/aanpak gekomen? feedback over zelfregulation (FR): waar heb je feedback gezocht, heb je fouten opgezocht en aangepakt, hulp gezocht, een plan uitgewerkt, vooruit gekeken, … feedback over student (FS): je bent een topstudent; je ben niet van de slimste, …

33 Samenwerkend leren Peer tutoring
Vragen: Wat verkies je: (1) samenwerken of (2) alleen werken? Heb je al te maken gehad met “lifters”, “dode ballast”, … bij groepswerk? 0 = neen, 1= ja Zou je zelf kiezen om met groepswerk te werken in een klas? 0 = neen, 1= ja

34 Samenwerkend leren Groepswerk kwalijke reputatie
Lerenden werken niet echt samen; ze verdelen gewoon het werk en leggen op het einde alles samen. Of bepaalde lerenden doen vrijwel al het werk en andere ‘liften’ mee. …

35 Samenwerkend leren Slavin: “Cooperative learning has an ancient pedigree. Since time immemorial, teachers have allowed or encouraged their students to work together on occasional group projects, in group discussions or debates, or in other kinds of work groups or peer tutoring dyads.” Johnson & Johnson : “The research (…) has an external validity and a generalizability rarely found in the social sciences.”

36 Samenwerkend leren Johnson & Johnson : “As you can see, cooperative learning is not simply a process of putting students in groups and setting them loose to work on an assignment together. Oftentimes, our students will be more accustomed to competitive and individualistic classroom situations than they are to work cooperatively with their classmates. For a cooperative activity to be successful, we must structure the activity in such a way that cooperative learning is not only helpful for academic success but in fact even necessary for it.”

37 Samenwerkend leren Johnson & Johnson (1996) en Slavin (1996) p.210

38 Samenwerkend leren Voorbeeld: CSCL Belang van scripting
Inhoudsgerichte scripts helpen de concrete taak en onderliggende kennisbasis helder te krijgen. Vb. rol onderzoeker, theoreticus, apotheker, assistent, vertegenwoordiger bedrijf, enz. Communicatiegerichte scripts bevorderen samenwerking in de groep rol van moderator, samenvatter, theoreticus, enz.

39 Invloed van toewijzing geen of wel rollen in een CSCL setting op de beheersing van geïntegreerde farmaceutische kennis (ICS) bij 5de jaar farmaciestudenten (academiejaar ).

40 Differentiële impact van rollen.

41 Samenwerkend leren: peer tutoring
Peer tutoring: “people from similar social groupings who are not professional teachers helping each other to learn, and learning themselves by teaching” Past bij samenwerkend leren: medelerende/tutor de rol van instructieverantwoordelijke voor tutee past strategieën als modeling, coaching, scaffolding, articuleren, reflecteren en exploreren. peer tutoring is mediating ZPD (Vygotsky)

42 Keith Topping is een pionier op het terrein van peer tutoring
Keith Topping is een pionier op het terrein van peer tutoring. Het is de moeite waard om zijn website hierover te verkennen (

43 Samenwerkend leren: peer tutoring
Onderzoek (cross-age en same-age) +++ (zie artikel Van Keer) toegepast in sterk verschillende kennisdomeinen positieve impact op de houding ten opzichte van leren (algemeen en kennisdomeinen) ontwikkeling communicatievaardigheden, sociaal-emotioneel welzijn en gevoel van zelfwaarde

44 Onderzoek: Van Keer (2004)

45 Peer tutoring Tutors’ zelf kennis beheersen
Ontwikkel tutor strategieën Zet structuur uit voor samenwerking ‘tutor’ - ‘tutee’. Uitgebalanceerde ‘tutoring teams’. Alle lerenden kunnen rol van ‘tutor’ op zich nemen.

46 Samenwerkend leren: tutoring

47 Student tutoring Oudere tutors (vb studenten HO) helpen tutees
Student tutors aan de slag in Vlaamse scholen en bij lerenden thuis (©S. Vandevelde). Bekijk verder de boeiende videoclips m.b.t. student tutoring die je via de website van de Koning Boudewijn Stichting kan bekijken (

48 Effectiviteit student tutoring
Effecten van tutoring voor de tutor en de tutee (De Backer & Van Keer, 2008, p.126)

49 Conclusies Terug naar de betekenis van “leren”
Zoek de beschikbare “research evidence” Ga uit van een “theorie” die beschrijft en verklaart waarom een aanpak effectief kan zijn. Twijfel, zoek en pas aan.

50 Onderwijskunde als ontwerpwetenschap
Prof. dr. Martin Valcke Universiteit Gent Masteropleiding Leren & Innoveren