Download de presentatie
1
Theorieinstructie les 4A
De Kap en de Staart 5 april 2017
2
De Kap Overring Voeghouten
3
Overring
4
Overring+voeghout
5
Voeghout
6
Voeghout – keep overring
7
De Kap Spantring Roosterhouten, Zonnestralen of spruiten
8
Voeghout met spruiten
9
Bevestigen spruiten
10
Spruitluiken
11
De Kap Windpeluw Steunder Steunderbalk IJzerbalk Penbalk Broekstuk
Dit is feitelijk een binnenkruier kap, alleen mist een hangeniersbalk Penbalk Broekstuk Achterbalk
12
Bevestiging windpeluw
13
Steunder/burgemeester
14
IJzerbalk
15
Penbalk
16
Penbalk met broekstuk Oude Knegt
17
De Kap Middelbalk/ Lange spruit Achterbalk/ Korte spruit
Nu word het toch een buitenkruier
18
Achterbalk
19
De Kap Voorkeuvelens Vorstbalk Voorwolf Kapspanten Achterwolf
Achterkeuvelens Gordingen
20
Spanten
21
Gordingen
22
De Kap Niet getekend: Rietsporen lopen verticaal, ook wel sparretjes
Rinkellatten zijn horizontaal op de rietsporen bevestigd Drie vorstplanken dekken de bovenkant van het riet en de vorstbalk af
23
Rietsporen/rinkellatten
24
Voorkeuvelens Keerstijl met schoor Voorkeuvelensbalk Weerstijl
Hoekstijl Windpeluw Van binnen of buiten?
25
Voorkeuvelens
26
Voorkeuvelens Windluiken Halssteen Steenbord Zwaardplanken Steenbed
Steenbedwiggen Kwastvrij plankje Baard (niet getekend)
27
Voorkeuvelens
28
Voorkeuvelens met baard
29
Achterkeuvelens
30
Stapeling Andere naam voor voorste lagering bovenas Bestaat uit:
Steenbedwiggen Vulplankjes Bovenste plankje kwastvrij vuren ivm zetten steen Halssteen ‘Grote stapeling’ duid op een schuine as.
31
Stapeling
32
Mogelijke problemen Delen van de as hangen in weer en wind
Voeghoutkoppen kunnen rotten Windpeluw kantelt of zakt in Windpeluw Steen kan in windpeluw zakken Mogelijk te zien aan smering Te zien aan ingrijping bovenwiel bovenbonkelaar Mogelijk slepen vang aan de onderkant
33
Mogelijke problemen Zandwijkse molen, links bovenas gezakt op ijzerbalk, rechts uitpuilend voeghout van de rot. (Wipmolen, maar principe is hetzelfde)
34
De staart 5 april 2017
35
Staart Lange spruit Korte spruit Staartbalk Galghout Hangers
Lange schoor Korte schoor
36
Staart Klapmuts Leklatjes Gat voor Kruirad
37
Staart Pink
38
Ophanging staart
39
Staart
40
Galghout
41
Steun tegen doorhangen
42
Kruiwerken
43
Kruiwerken – exameneis 24
Kan werken met het kruiwerk: Smering controleren Smeren Kruien Kent van het kruiwerk: De werking Het onderhoud De bediening
44
Kruiwerken – exameneis 24
Weet waarom onnodig zwaar kruien zoveel mogelijk moet worden vermeden
45
Kruiwerken – exameneis 25+54
Kan storingen in het kruiwerk signaleren en eventueel verhelpen Kent mogelijke oorzaken van zwaar kruien bij verschillende molentypes en kruisystemen Weet waarom onnodig zwaar kruien zoveel mogelijk moet worden voorkomen Exameneis 54 Kan een kruirol vervangen
46
Kruiwerken - algemeen Waarom: molen op de wind zetten
Waar: boven-midden-onder Waar: binnen of buiten Hoe: schuiven of rollen
47
Kruiwerken - indeling Schuifkruiwerken Rolkruiwerken Zetelkruiers
Neutenkruiwerk Voeghoutenkruiwerk Rolkruiwerken Houten of ijzeren rollen Engels kruiwerk
48
Kruiwerken - zetelkruiers
Standerdmolen Wipmolen Bovenkruierkap met zetel (België) Paltrok
49
Zetelkruier - standerd
50
Zetelkruier - standerdmolen
51
Zetelkruier - wipmolen
52
Zetelkruier - wipmolen
53
Paltrokmolenkruiwerk
54
Kruiwerken – typen bovenkruier
Voeghoutenkruiwerk Neutenkruiwerk Rollenkruiwerk Engelskruiwerk
55
Voeghoutenkruiwerk
56
Voeghoutenkruiwerken
Geen overring Geen kuip Voeghouten gekeept over kruiring Klossen onder voeghouten tegen overkruien (kan uit 1 stuk) Kruivloer moet zuiver rond zijn en wordt kruiring genoemd Smeren: bovenkant/binnenkant kruiring
57
Neutenkruiwerk
58
Neutenkruiwerk In de kruivloer neuten waarover de overring glijdt
Kuip voorkomt overkruien, om daar licht langs te kruien, kuipneuten Kunnen ook in de overring, hoeven dan alleen van linksvoor tot rechtsvoor Er zijn ook rollen in de kuip toegepast Smeren: onderkant overing, en buitenkant overring (bij kuipneuten) of kuip (bij overringneuten)
59
Neutenkruiwerk Smeren: Paardenvet Reuzel Frituurvet grafietvet
Groene zeep
60
Neutenkruiwerk Diverse neutvormen
61
Neutenkruiwerk Nieuwe kuip Nieuwe neuten
62
Rollenkruiwerk
63
Rollenkruiwerk Rollen van hout of ijzer
Houten rol van iepenhout Gietijzeren rol kan massief Meestal met een soort spaken Rollen zitten in rollenwagen van hout Binnenrolring, buitenrolring Verbonden door dammen Stukken verbonden met ijzeren strips
64
Rollenkruiwerk Rollen op een asje, asje geborgd tegen draaien
Rol conisch, verlengde loopvlakken komen samen in het midden van de molen Kruivloer en overring dus ook Kan eventueel tonvormig Smeren: asjes, buitenkant overring/rollenwagen
65
Rol en rollenkruiwerk IJzeren asjes uitnemen om te smeren
66
Rollenkruiwerk
67
Rollenkruiwerk
68
Rollenkruiwerk
69
Rollendraaibank
70
Problemen met rollen Hartscheuren Ringscheuren
71
Rollenkruiwerk IJzeren platen Rollensluis
72
Rollensluis Rollensluis om gebroken rol te verwijderen
Vaak in kruivloer, uitneembaar stuk om vloer vlak te houden Kan in overring, dan altijd bij pen. Waarom? Rol zal meestal breken bij hals. Waarom? Gebroken rol altijd meteen brokken verwijderen, groot stuk eventueel borgen met spijker of verder weghakken. Maar vloer schoonhouden 2x zoveel kruien als afstand rol/sluis
73
Problemen met rollen Samengestelde rollen
74
Problemen met rollen Ook gietijzer kan breken Maar wat mist?
75
Rollenkruiwerk Gietijzeren rollen
76
Rolvloer Rollenkruiwerk
Kardoes
77
Rolvloer Rollenkruiwerk
Oplossing met kruizen
78
Engels kruiwerk
79
Engels kruiwerk Rol met flenzen Klein, dus conisch niet nodig
Flenzen voorkomen overkruien Kuip kan licht, wel nodig voor afdichten Smeren: niet (heel misschien asjes)
80
Engels kruiwerk
81
Vragen? Vragen tot nog toe? Welk kruiwerk is het oudst? Torenmolen?
Schuifkruiwerken kunnen op kleinere molens Zijn goedkoper
82
Binnenkruier
83
Binnenkruier – kruirad
84
Binnenkruier – kruirad
85
Binnenkruier – kruireep
86
Binnenkruier - kruireep
Enkelschijfsblok Natuurtouw Pal
87
Binnenkruier – bezetketting
Doodketting
88
Binnenkruier - torenmolen
89
Buitenkruier
90
Staart
91
Kruiraden 5 april 2017
92
Kruiraderen Kruirad Kruihaspel Windkoppel Kruilier Munnik met schenen
Spaken Gordingen Kruihaspel Geen gordingen Minder spaken, meestal 6 Windkoppel Doorlopende spaken, dus achter elkaar Kruilier Soms rondgaande ketting
93
Oude knegt
94
Kruirad pink
95
Kruirad
96
Windkoppel spinnekop
97
Windkoppel De Otter Spaken achter elkaar
98
Kruihaspel Held Jozua
99
Kruihaspel Schoolmeester
Let op wig op rechterfoto
100
Kruirad en kruilier
101
Kruilier Links Winsum, rechts Jonge Schaap
102
Kruilier
103
Kruiwagen
104
En dan kan het ook heel anders
Kruien met een Tifford omdat het kruirad ontbrak
105
Bovenas 5 april 2017
106
Bovenas Vroeger houten assen
Eerste gietijzeren assen uit Engeland eind 18e eeuw Waren te duur en te zwak Vanaf ongeveer 1836 in Nederland gegoten Vulstukken soms over de hele as om te ‘verstoppen’ In het begin ook een leugenkop toegepast. Als goedkoper alternatief gietijzeren insteekkop Voornamelijk in België gegoten
107
Houten bovenas Vierkante balk In askop roedgaten gehakt
Knuppelstroppen voor de stevigheid Hals en pen rondgedraaid In hals schenen ingelaten Pen kan schenen hebben maar ook een muts Eventueel taatslager, smering met kettinkje
108
Gietijzeren as Vanaf 1836 begon men assen te gieten in Nederland
Bekende fabrikanten: Fyenoord (eerst N.S.M., later N.S.B.M.) L.I. Enthoven & Co Wed. A. Sterkman & Zn, later Prins van Oranje Penn & Bauduin D.A. Schrettlen & Co Begin 20ste eeuw was de tweedehandsmarkt groot genoeg Vanaf de jaren ‘80 wordt weer gegoten NSM= Nederlandse Stoomboot Maatschappij
109
Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best
Gietijzeren as Askop Waterhol/ Kraag Hals Ribben Pen Walpen Kraag meer op houten as Boven: Maallust, Amerongen, onder: Volharding, Best
110
As bij poldermolen Waarland
Bovenas Let op boshout Vulstukken/ Boshout As bij poldermolen Waarland
111
Insteekkop Overgangsvorm Meer een Belgische oplossing
Askop heeft meest last van weersinvloeden Oplossing: askop met hals afzagen, vervangen door gietijzeren kop Inzetten askop komt heel precies ivm uitlijning
112
Insteekas Insteekkop bij De Hoop, Roosendaal
Insteekaskop Molen Moorsel, Belgisch Limburg
113
Lagering
114
Halslager
115
De Drie Lelies, Maasland
Bronzen lagerschaal De Drie Lelies, Maasland
116
Dekkerlager
117
Penlager: Broeksteen
118
Pensteen met tegel
119
Penlager met taats
120
As molen Boorsem, Belgisch Limburg
Houten as met muts As molen Boorsem, Belgisch Limburg
121
Pen met schenen DeMaasmolen, Nederasselt
Molen Opbrakel, Oost-Vlaanderen
122
Springbeugels
123
Indicaties bij smeren Streep in het vet
Mogelijk gebroken halssteen Voorkant blijft vet, achterkant droog Kantelen steen, kan op grote problemen duiden Warmlopen Beetje warm mag, tot handwarm Let wel op bij verandering Mogelijk verkeerde/te weinig smering Mogelijk te diep lopen Mogelijk problemen met steen
124
Vragen?
125
Fotoverantwoording Foto’s zijn eigen werk, behalve:
Restauratie Slagdijkster: Kees de Groot Restauratie Amerongen: Michel Dellebeke Oude Knegt: Christiaan de Groen Otter en Held Jozua: Jaap Kamphuis Assen Amerongen/Best: Michel Dellebeke Nieuwleusen 2x: Kees Vanger Hoekmolen: Dimitri Marangos Hals met schenen: Stefan Teeling Insteekas molen Boorsem, Pen molen Opbrakel, Pen molen Boorsem: Mike Ekelschot Penlager met taats: Mark Ravensloot Pen Maasmolen: Ruud Bax Lager De Drie Lelies: Rob van Zijl
126
Les kruiwerk - Colofon Voor het samenstellen is gebruik gemaakt van:
Tekeningen van J.G. Wiessner Tekening Sipman Foto’s van Kees Vanger Foto’s Jos van Schooten (paltrok)
127
Copyright Deze presentatie is gemaakt door André Koopal ten behoeve van theorieinstructie aan de afdeling Noord Holland van het Gilde vrijwillige molenaars. Deze presentatie kan als geheel vrijelijk gebruikt worden voor instructie over de kap De rechten van de afbeeldingen blijft bij de makers, neem voor gebruik contact met de maker op. Info:
Verwante presentaties
© 2024 SlidePlayer.nl Inc.
All rights reserved.