Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

Presentatie over: "Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?"— Transcript van de presentatie:

1 Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal? Frans Thissen

2 Mythes en Perspectieven
Mythes over Krimp, Leefbaarheid en Vitaliteit: Begrippen Krimp, Leefbaarheid en Vitaliteit Betekenis van krimp voor de ontwikkeling van dorpen Betekenis van voorzieningen voor de leefbaarheid Betekenis van sociale samenhang voor de vitaliteit Perspectieven: Wat houdt een dorp leefbaar en vitaal? Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

3 Begrippen Voorzieningen(structuur): Voorwaarde én Resultaat van menselijk handelen Krimp: Afname aantal inwoners - Bevolkingsverandering - Vraaguitval op de woningmarkt Leefbaarheid: (subjectieve) beleving van de omgeving (is de omgeving passend?) Sociale Vitaliteit: inspanningen en initiatieven gericht op de omgeving (actief, open, betrokken) Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

4 Sociale veranderingen in dorpen
Het verdwijnen van een boerencultuur De verandering van bewoners: opleiding, emancipatie, welvaart, secularisatie De opkomst van de grote wereld in levensgeschiedenissen De opkomst en teloorgang van het autonome dorp Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

5 De sociale staat van het platteland
Thuis op het Platteland: Leefsituatie op het Nederlandse platteland is gunstig (hoewel niet voor iedereen en niet overal): Gunstige woonsituatie Toenemende mobiliteit Grotere betrokkenheid bewoners Het beste van twee werelden: Dorpsgemeenschappen zijn nog steeds hecht maar veranderen (worden losser) Het platteland van alle Nederlanders: Oordeel over platteland is positief, maar men is negatief over veel ontwikkelingen Overgebleven Dorpsleven: Leefbaarheid op het platteland is beter, mede dankzij de sociale samenhang en de bevolkingssamenstelling Vitaliteit op het platteland is niet echt beter en sociale samenhang is daarvoor niet echt belangrijk Leefbaarheid en lokale voorzieningen in een situatie van verandering

6 Toenemende (auto)mobiliteit
Vrouwen in dorpen Littenseradiel 1993, 2007 Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

7 Belang van zaken in de woonomgeving wanneer men ouder wordt
Ouderen in dorpen Kop v N.-Holland, 2001 Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

8 Verschillen tussen bewoners / dorpen
Autonome dorp Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ Woondorp Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

9 Verschillen tussen bewoners / dorpen
Autonome dorp In dorp geboren en getogen bewoners (leefpaden) Activiteiten in het eigen dorp (dagpaden) Traditioneel referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners en bestuurders Woondorp Bewoners die zich ooit in dorp hebben gevestigd (leefpaden) Activiteiten buiten het dorp waar men woont (dagpaden) Opkomend referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

10 Leefbaarheid in het autonome dorp: de spiraal omlaag
Relatie wordt steeds losser: Schaalvergroting van veel voorzieningen is autonoom Gedrag van bewoners regionaliseert Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Bewoners baseren hun oordeel steeds vaker op kwaliteit woonfunctie Aantal inwoners neemt vooral af door kleinere huishoudens Ontwikkeling Leefbaarheid Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

11 Leefbaarheid in het woondorp: de spiraal omhoog
Dorpen gaan verschillen in de aanwezigheid van sociaal kapitaal Regiovorming Ontwikkeling gemeenschaps-initiatieven (voorzieningen) Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Krimp heeft pas effect als woonfunctie wordt aangetast Voorzieningen zijn resultaat van leefbaarheid Ontwikkeling Leefbaarheid Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

12 Gemeenschapsinitiatieven: Sociale Vitaliteit
Leveren voorzieningen op die als resultaat van de leefbaarheid zijn te beschouwen Voorziening gecreëerd door de dorpssamenleving: Sociale Vitaliteit van bewoners Voorwaarden : Woonfunctie: ruimtelijke kwaliteit woningen en woonomgeving Ontmoetingsfunctie Sociaal kapitaal: bewoners met grote netwerken Geef bewoners de mogelijkheid zich te oriënteren op de veranderende identiteit van hun dorp Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

13 Sociale vitaliteit van dorpen
Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

14 Conclusies Mythes Perspectieven Bevolkingsgroei is doel op zich
De uitstroom van jongeren moet worden tegengegaan Leefbaarheid stimuleren door lokale voorzieningen te behouden Hechte dorpen zijn sociaal vitaal Kwaliteit is het doel Trek menselijk en sociaal kapitaal aan (ook ouderen, ook deeltijd wonen) Leefbaarheid stimuleren door: Verbeteren woonkwaliteit Ontmoetingsfunctie creëren Voorzieningen bereikbaar houden Sociaal kapitaal: investeren in bewoners Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?

15 Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal?
Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Wat houdt een (krimpend) dorp leefbaar en vitaal? Frans Thissen