Eutrofiëring en klimaatverandering

Presentatie over: "Eutrofiëring en klimaatverandering"— Transcript van de presentatie:

1 Eutrofiëring en klimaatverandering
Rob Portielje (RWS-WD i.o.) 27 juni 2007

2 Opbouw Klimaatscenario’s en -ontwikkelingen Relaties met eutrofiëring
27 juni 2007 Klimaatscenario’s en -ontwikkelingen Relaties met eutrofiëring Effecten in oppervlaktewater Oplossingsrichtingen

3 KNMI klimaatscenario’s 2006
27 juni 2007 temperatuurstijging nattere winters G+, W+  in zomer meer langdurige droogte, hevigere buien geen veranderingen in het aantal stormen zeespiegelstijging zet door  Naast trends in gemiddelden is toename in kansen op extremen wellicht nog belangrijker

4 Wat nemen we al waar? 27 juni 2007 Toename CO2 Toename temperatuur

5 Wat nemen we al waar? Zeespiegel zal tot lang na 2100 blijven stijgen
27 juni 2007 Wat nemen we al waar? Zeespiegel zal tot lang na 2100 blijven stijgen

6 Klimaatverandering en waterkwaliteit
27 juni 2007 klimaatverandering beheer CO2 atmosfeer zeespiegel, temperatuur, ijs, verblijftijd, peil, nutriënten, morfologie, gebruik Effecten op watersystemen modellen, monitoring, experimenten, systeemvergelijking Waterkwaliteit & ecologie

7 vergelijking over klimaatgradiënt
Kennisontwikkeling 27 juni 2007 vergelijking over klimaatgradiënt monitoring & empirie Europe © NASA Earth Observatory modelstudies experimenteel onderzoek

8 Nutriëntenstromen en -effecten
27 juni 2007 belasting processen bodemsysteem processen watersysteem effect op aquatisch ecosysteem

9 Processen in bodem 27 juni 2007 bemesting gewas grondwater verhoogde gewasopname van nutriënten o.i.v. CO2 en temperatuur meer oppervlakkige afspoeling bij neerslagpieken verhoogde N-verwijdering (denitrificatie) o.i.v. temperatuur +scenario’s: hogere nitraat belasting naar grondwater bij lagere grondwaterstanden tijdens droogte verhoogde of verlaagde binding van P aan bodem, afhankelijk van grondwaterstand

10 Processen in waterlopen
27 juni 2007 belasting waterlopen - bezinking var - denitrificatie (verdwijnen stikstof als N2)  - opname door biota   + opwerveling slib tijdens afvoerpieken  = afwenteling naar benedenstrooms (, var)

11 toename kweldruk in West-Nederland
zeespiegelstijging 27 juni 2007 zeespiegelstijging + bodemdaling = toename kweldruk in West-Nederland & zoutindringing kweldruk

12 Relatie tussen kwel en P
27 juni 2007 De concentratie van fosfaat in regionaal kwelwater Concentraties landbouwbeïnvloede wateren ( ) bron: Rozemeijer, J., Griffioen en H. Passier, 2005. TNO-J O-rapport b0710

13 Eutrofiëringseffecten: blauwalgenoverlast
27 juni 2007 Betere concurrentiepositie blauwalgen door : temperatuurstijging verhoging CO2 in atmosfeer windstille condities: stabiele waterkolom (G+, W+) bevoordeelt soorten die drijflagen vormen  Algenbloeien eerder in het jaar en meer persistent

14 KRW deelmaatlat algensamenstelling
27 juni 2007 EKR van de Nederlandse meren ( ) mediane waarde van een variabele set meren (labels = aantal meren per jaar).

15 Indirecte klimaateffecten: eutrofiëringstoestand meren
27 juni 2007 Modelstudies geven aan dat kritische nutriëntenbelasting voor omslag troebel naar helder lager wordt helder troebel klimaat beheer nutriëntenbelasting o.b.v. PCLake simulaties (Janse et al.)

16 Effecten strenge winters
27 juni 2007 Strenge winters % draadvormige cyanobacterien Planktothrix biovolume (mm3 L-1) “reset” ecosysteem:  doorbraak dominantie draadvormige blauwalgen  afname bodemwoelende vis (brasem)

17 Peilverloop in Veluwerandmeren; varianten 2100
27 juni 2007 Huidig Bemaling vanaf Basis Basis Winter -0,3 -0,3 -0,1 +0,1 +0,3 +0,7 (+1,0 m) Zomer -0,1 -0,1 0,0 +0,1 +0,2 +0,4 (+0,5 m) basis Peil (m NAP) huidig Effecten ecologie lichtbeschikbaarheid op bodem   ondergedoken waterplanten  droogval oeverzone   oppervlakte oevervegetatie  grotere diepte van waterplanten  plantetende watervogels  

18 Gevolgen voor watervogels
27 juni 2007 Bron: WL (2006)

19 hoogtekaart Veluwerandmeren
27 juni 2007 < 0 0-10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 >200 Drontermeer Veluwemeer Wolderwijd Nuldernauw

20 Oplossingsrichtingen / kansen
27 juni 2007 beperken nadelige effecten tegengaan oppervlakkige afspoeling afvlakken afvoerpieken bodemdaling tegengaan saneren overstorten optimaal benutten positieve effecten synergie zoeken met ruimtelijke adaptatie t.b.v. veiligheid verblijftijd verlengen benutten natuurlijke zuivering waterverdeling  bovenstrooms vasthouden in de haarvaten van het systeem (bodem, slootjes, beekjes) water bergen in en langs de rivieren natuurlijker peilverloop in meren door meestijgen met de zee  zuivering door oevervegetatie (grond)waterstand aanpassen in gebieden met bodemdaling

21 Conclusies/ opmerkingen
27 juni 2007 effecten klimaatverandering op eutrofiëringstoestand zijn onzeker onder huidige range klimaatscenario’s huidig beleid biedt handvaten benutten positieve effecten, beperken nadelige effecten risicofactor: interactie met fosfaatverzadigde gronden veranderingen in eutrofiëring door klimaatverandering zijn afhankelijk van lokale condities