Het inschrijvingsrecht: hoeksteen voor meer gelijke kansen? Een juridische benadering F. Ornelis (Universiteit Gent) B. Steen (KU Leuven)

Presentatie over: "Het inschrijvingsrecht: hoeksteen voor meer gelijke kansen? Een juridische benadering F. Ornelis (Universiteit Gent) B. Steen (KU Leuven)"— Transcript van de presentatie:

1 Het inschrijvingsrecht: hoeksteen voor meer gelijke kansen? Een juridische benadering F. Ornelis (Universiteit Gent) B. Steen (KU Leuven)

2 Het inschrijvingsrecht Mensenrechtelijk kader Evolutie tot gelijke kansendecreet Gelijke kansendecreet Kort overzicht regeling Enkele juridische knelpunten

3 I. Het mensenrechtelijk kader Vraagzijde: leerling en zijn ouders Aanbodzijde: de onderwijsinstellingen

4 I. Het mensenrechtelijk kader 1.De vraagzijde Recht op onderwijs (leerling) Recht op vrije keuze (ouders)  + discriminatieverbod  Geen recht op toegang instelling van keuze

5 I. Het mensenrechtelijk kader 2.De aanbodzijde Officieel onderwijs Organieke openbare dienst Benuttigings- gelijkheid aanvaardingsplicht Ges. vrij onderwijs Functionele openbare dienst (actieve) onderwijsvrijheid weigeringsrecht

6 I. Het mensenrechtelijk kader 3.Botsing van grondrechten Geen hiërarchie tussen grondrechten Rechter lost conflict op Wetgever kan grondrechten beperken  evenredigheids- of proportionaliteitsbeginsel

7 II. Evolutie tot aan gelijke kansendecreet 3 fasen Mensenrechtelijk kader onder druk Non-discriminatieverklaring (1993) Art. 32 § 1 Decreet Basisonderwijs (1997)

8 II. Evolutie tot aan DGOK-I 1.Fase één: grondwettelijk kader onder druk Discussie gemengd onderwijs Opvang allochtone leerlingen

9 II. Evolutie tot aan DGOK-I 2.Fase twee: non-discriminatiepact Convenant Doelstelling: migrantenleerlingen spreiden Juridische beoordeling Niet strijdig met mensenrechtelijk kader Brengt geen wijziging in het mensenrechtelijk kader

10 II. Evolutie tot aan DGOK-I 3.Fase drie: art. 31 § 2 Decreet basis- onderwijs Inperking weigeringsrecht: alleen criteria die “niet onbetamelijk” en “niet strijdig met menselijke waardigheid” zijn Ongrondwettelijk? Voorstel oppositie Raad van State en Arbitragehof: niet strijdig met grondwet/internationaal recht Toepassing: Tachkemoni-arrest Conclusie: versterking inschrijvingsrecht

11 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I De regeling en achtergronden Verzoenbaar met de actieve onderwijsvrijheid? “Overblijvende” knelpunten Instemmen met het pedagogisch project Weigeren doorverwijzen

12 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 1.De regeling Achtergronden Principe: recht op inschrijving Voorwaarde: instemming pedagogisch project Weigeren en doorverwijzen Weigeren:veiligheid (“volle school”) tuchtrechtelijke uitsluiting Doorverwijzen: te veel anderstalige lln (kwantitatieve en kwalitatieve voorwaarden) Rechtsbescherming:LOP’s en CLR

13 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 2.Verzoenbaar met actieve onderwijs- vrijheid? Raad van State in principe wel bedenking: specifieke pedagogische projecten Arbitragehof: arrest 8 oktober 2003 Géén absoluut inschrijvingsrecht (5 redenen) Beperking onderwijsvrijheid = evenredig

14 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 3. Instemmen met het pedagogisch project Inhoud van het pedagogisch project: = “geheel van de fundamentele uitgangspunten voor een school en haar werking” In overeenstemming met de mensenrechten?

15 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I Betekent instemmen ook inschrijven? “de inschrijving wordt genomen na instemming (…) met pedagogisch project en schoolreglement” Franse Gemeenschap: door de inschrijving aanvaardt leerling het project en reglement

16 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I Mogelijk knelpunt van pro forma instemming: Minister: geen voorafgaande inschatting of leerling zal kunnen voldoen RvSt: aanvaarden van de formele instemming en inschrijving; evt. later toevlucht tot tuchtrecht of ontbinding overeenkomst Toch: aarzeling bij spec. onderwijsproject

17 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I Rechtsleer: meer genuanceerd: M.b.t. schoolreglement: geen voorafgaande beoordeling mogelijk M.b.t. pedagogisch project: ondanks instemming kan toch een weigering tot inschrijving volgen, indien tegen objectief vaststelbare feiten bestrijden project school

18 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I Wachtlijsten mogelijk? Minister: uitgesloten (hoewel: autonomie van de school voor procedure; aanmeldingslijst) RvSt, arrest 18 juli 2003: “inschrijving kan op het eerste gezicht niet tegen de wil van de ouders worden uitgesteld” Comm Llnrechten: case ‘motivatieproef’

19 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I Selectie bij ‘overboeking’: chronologie als criterium? bv. Gent:buurtkinderen;Brussel:Ndlt. gezin - Minister: chronologie als enig criterium - Andere criteria mogelijk mits respect voor decretale doelstellingen

20 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 4. Weigeren: definitieve uitsluiting Niet inroepen van ‘te verwachten’ tuchtproblemen Geen beperking vrijheid van onderwijs Comm. Llnrechten: geen beoordeling tuchtbeleid

21 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 4.Weigeren: veiligheid in gedrang wegens materiële omstandigheden Al langer aanvaard als principe Consequent toepassen impliceert hardere norm Norm kan op verschillende (school/klas/richting) niveaus gehanteerd worden

22 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 5. Doorverwijzen Ratio: keren ‘witte vlucht’ Aanvulling op versterkt inschrijvingsrecht Al in ND-verklaring

23 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 5. Doorverwijzen: voorwaarden Criterium = thuistaal Kwant. voorw.: min. 20% thuistaal nt- Nederlands en min. 10 % hoger dan in LOP Kwal. voorw.: inspanningen voor allochtonen inzake taalvaardigheid, nascholing, ouderwerking

24 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 5. Doorverwijzen: Afdwingbaar i.t.t. ND-verklaring Spec. vw. : onthaalklas, unieke richting, buitengewoon onderwijs Bescherming voor ped. project

25 III. Het inschrijvingsrecht in het DGOK-I 5. Doorverwijzen: criterium Taal als relevant onderscheidingscriterium gezien onderwijsdoelstelling Doorverwijzing is enkel effectief voor allochtone leerlingen Indirecte discriminatie? Positieve actie: geen goed criterium

26 IV. Slotbalans