Leuker kunnen we het niet maken

Presentatie over: "Leuker kunnen we het niet maken"— Transcript van de presentatie:

1 Leuker kunnen we het niet maken
De framing van belastingen Veiligheid en framing van de overheid | 3 december 2013

2 Onderwerpen Hoe de Belastingdienst de mens ontdekte
Waarom mensen belasting betalen De framing van belastingen Is de burger een consument geworden? voettekst

3 Introductie Belastingdienst
Taken: - rijksbelastingen heffen en innen toeslagen uitkeren goederenverkeer bewaken (Douane) Strategische opgave: compliance bevorderen We zijn een organisatie die veel van mensen vraagt: invullen, aangifte, checken, bezwaar maken, regels begrijpen. 14 september 2011

4 About tax compliance: the ‘slippery slope’ model
Model from Kirchler, Hölzl and Wahl (2008). Forecasts tax compliance Combines economic and social psychological approaches to compliance Model contains two main dimensions of tax compliance: the power of authorities and the trust in authorities Power of authorities = the perception of tax payers about the ability of the authorities to detect and penalize tax evading. Depends heavily on the budget of the authorities Trust = the perception of tax payers about the generosity and desire of the tax authorities to do good Both dimensions do stimulate compliance. Power = enforced compliance. Trust = voluntary compliance

5 Belastingen voor wie er niet op zit te wachten
Olga

6 Waarom mensen zich (niet) aan regels houden
Perspectief Willen & Kunnen Persoonlijk Wat vinden ze belangrijk? Wat kunnen en weten ze? Sociaal Wie helpen? Wie geven het voorbeeld? Materieel Hebben mensen de juiste spullen? Kost het veel of weinig moeite? Is er voldoende tijd? Dit zijn de hoofdvragen voor de analyse. Die hebben we uitgebreid met hulpvragen, in feite een vertaling van de resultaten van sociaal psychologisch onderzoek. Het uitgebreide analysemodel hebben we verwerkt in een formulier, dat jullie in de ELO kunnen vinden. November 2011 6

7

8 Compliance is geen mentale gesteldheid maar een gedragslijn.
Tussenconclusie Compliance is geen mentale gesteldheid maar een gedragslijn. Kijk naar wat mensen doen, niet naar wat ze horen te doen. voettekst

9

10 Waarom betalen mensen belastingen?
1) Omdat het (erbij) hoort. Meer dan negentig procent vindt ontduiking ontoelaatbaar. 2) Twee belangrijke voorwaarden: iedereen moet het doen en het moet eenvoudig zijn. Bron: oa. Fiscale monitor 2013, OECD-rapporten. voettekst

11 Waarom houden mensen zich niet aan belastingregels?
Door fouten en slordigheden Doordat regels complex zijn Door inertie Door persoonlijke omstandigheden Door boosheid Door machteloosheid Door opzet en berekening voettekst

12 Communiceren over belastingen
Dienen in plaats van dreigen. Een goede sfeer is cruciaal voor compliance. We dreigen niet met boetes en controles Belastingen zijn normaal. We kijken wat meer naar sociale normen, in plaats van alleen naar het individu. Wel makkelijker. Liever eenvoud creëren, dan motivatie versterken. voettekst

13 Dienen in plaats van dreigen
voettekst

14 voettekst

15 Belastingen zijn normaal
“Meer dan tachtig procent van de inwoners van uw gemeente heeft al betaald.” Nudge Unit GB. Zin zorgt voor toename betalingen met 15 procent. voettekst

16 Niet de handhaving centraal…
“Er wordt ontzettend veel gesjoemeld met lease-autoconstructies. Dat gaan we keihard aanpakken. Boetes worden flink verhoogd.” 14 september 2011

17 Maar wel de norm… “Overigens houdt een grote meerderheid zich netjes aan de regels. Maar de regels gelden voor iedereen. We kunnen natuurlijk niet toestaan dat een kleine groep zich eraan onttrekt. Daar zullen we nog scherper op toezien.” Belastingdienst in al die jaren niet ingeboet aan een streng imago. Indruk is dat compliance is toegenomen en zeker is dat ontduiding sterker wordt afgewezen. Tegelijk bereik je met communicatie niet de kwaadwillende. voettekst

18 Wel makkelijker: eenvoud is goud
Niet alles verwachten van motivatie, discipline, regels, financiële incentives. En wat meer van eenvoud, duwtjes, drempels, automatismen. voettekst

19 voettekst

20 Tips om nudges toe te passen
Zorg dat mensen niets hoeven te doen Benut een natuurlijk moment Maak het of supergemakkelijk Verwerk duwtjes en drempels in de omgeving Houd rekening met foutjes Zorg voor slimme feedback Het is een methode die creativiteit vraagt. Maar die creativiteit wordt gestimuleerd doordat je een nieuwe ijkpersoon hebt. Je kunt hem verder stimuleren door slim gebruik te maken van elementen die al bestaan. Neem bijvoorbeeld de donorcodicil. Er zijn allerlei momenten waarop mensen de keuze kunnen maken. Maar we voeren campagnes om mensen erop te wijzen dat ze via internet of post zich kunnen registreren als donor. Percentagen al jaren rond de twintig procent.

21 Nudges bij belastingen
De vooringevulde aangifte Automatische voorlopige aanslag Horizontaal toezicht SMS-reminders over BTW-aangifte voettekst

22 Niets doen

23 Maar eh…is dit nu het beeld van de burger?
Klant als fictie 27 juni 2012

24 Belastingbetalers: van gemakzuchtigen tot veeleisenden
Segmentatie burgers Meedoeners (32%) Gemakzoekenden (34%) Verongelijkten (25%) Veeleisenden (9%)

25 Framing van belastingen
Gericht op eenvoud en (sociale) normen Belofte van wederkerigheid Gericht op meerderheid voettekst

26 Doorpraten? Harrie van Rooij Strategisch adviseur communicatie
Ministerie van Financiën Tel: