ZAPPEN DOOR EEN LABYRINT

Presentatie over: "ZAPPEN DOOR EEN LABYRINT"— Transcript van de presentatie:

1 ZAPPEN DOOR EEN LABYRINT
H.16 Besp.VWO MIX IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW -Technologie speelt een steeds grotere rol: Televisie, computer, internet. -De wereld verandert zo in een dorp maar tegelijk … -Verlies van het contact met de echte werkelijkheid. -In de kunst is alles al gedaan, er zijn geen heilige huisjes meer. -Kunstenaars zien dit niet als eindpunt, maar juist een beginpunt: -Spelen met,en mengen van verschillende stijlen: avant-garde/volkskunst, klass./mod., filosofie/spektakel, museum/kermis. Loveparade: De scheiding tussen Oost en West sinds de 2e W.O. leek een vaststaand gegeven, maar tot ieders verbazing nam de ineenstorting van het communistische machtsblok slechts enkele weken in beslag: 1989 de val van de Berlijnse Muur. In het nieuwe Berlijn ontstaat de ‘loveparade’, klein begonnen maar al snel uitgegroeid tot een enorm spektakel. Het is een dansfeest zonder politieke slogans. Op de televisie zappen we langs veertig kanalen: de wereld thuis. We zien hoe we gelukkig kunnen worden, maar ook: honger, oorlog, milieurampen, ontreddering enz., meestal ver weg maar toch.. Hoe gaan we om met deze informatie over problemen waarvoor we de antwoorden niet meer voorhanden hebben en die voor het grootste deel toch buiten onze macht liggen???

2 ZAPPEN DOOR EEN LABYRINT
H.16 Besp.VWO MIX IN DE TWEEDE HELFT VAN DE TWINTIGSTE EEUW Toscani: Het idealisme kwijnt weg. De idealist is naïf. Het ‘grote gelijk’ bestaat niet meer, in plaats daarvan zijn er vele soorten van gelijk naast elkaar. We kiezen gedachten niet op grond van vaststaande normen of ideologie maar op hun directe bruikbaarheid. Problemen zijn er genoeg. Oliviero Toscani laat ze zien op grote billboards. De foto’s – onderdeel van een reclamecampagne voor Benetton - zijn niet in scène gezet. Ze shockeren door de combinatie van kunst en commercie. ‘Winst en een intelligente boodschap kunnen heel goed samengaan’. In ons doen en denken verenigen we zaken die vroeger voor de steile idealist onverenigbaar waren. Alles mag en moet kunnen, het wordt één grote mix. Oliveira Toscani: ‘Alle commerciële beelden hebben een sociale betekenis en invloed. Niemand heeft nog geanalyseerd welke schade domme reclames aanrichten met hun verdraaide waardesysteem. De stereotypen in die beelden zorgen voor veel onzekerheid en reclame heeft veel invloed in de opvoeding van jongeren’.

3 Postmoderne verwarring
High and low culture: Tegenstellingen zijn overbrugbaar. Aan de ene kant beïnvloeden culturen elkaar sterk, aan de andere kant wordt het cultuureigene sterk benadrukt. We bekommeren ons om onrecht en armoede, maar we schamen ons niet de eigen welvaart te etaleren. Belangstelling voor kunst groeit maar ook het genieten van pulpseries en kitsch. Door deze mix is het logisch dat kunstenaars de technologie eigen maken die voor de massamedia is ontwikkeld. Jenny Holzer kiest i.p.v. een galerie de straat als expositieruimte. Zij ‘vermomt’ haar werk als reclame, waardoor de impact groter wordt. Voor wie is de noodkreet: ‘Protect me from what i want’ bedoeld? De presentatievorm en de tekst scheppen verwarring, wat bij reclame juist onwenselijk is. Charlie Chaplin

4 Postmoderne verwarring
Subculturen: Postmodern: het tijdperk van het modernisme ligt achter ons. Maar niet elke vernieuwing stokt, integendeel; wat vandaag nog ‘in’ is , is morgen alweer ‘uit’. Vernieuwing leidt echter niet automatisch meer tot een betere toekomst. Alleen jongeren kunnen die snelle ontwikkeling nog bijbenen. MTV en TMF zorgen ervoor dat trends zich razendsnel verspreiden. De massamedia richten zich vooral op jongeren, die hebben geld, vrije tijd en staan open voor nieuwe dingen. Hoe weet je wie je bent? Jongeren vormen groepen van gelijkgestemden. Uiterlijk is hierbij heel belangrijk. Naast de ‘mainstream’ ( de ‘neutrale’ meerderheid) ontstaan er kleine, extremere groepen met een sterke onderlinge band. Deze subculturen verschillen enorm van elkaar. Subculturen zijn belangrijk omdat ze een spiegel van de tijdsperiode zijn. Hippies ( vrijheidsdrang) in de jaren zestig, hip-hoppers ( materialisme) in de jaren tachtig. Charlie Chaplin

5 Postmoderne verwarring
Het privéleven openbaar: De keuze voor een subgroep is individueel, het heeft te maken met de eigen identiteit. Het openbaar maken van wat privé is liet Jenny Holzer al zien in haar breed uitgemeten boodschappen op Times Square. Openbaar maken hoort bij deze tijd zoals talkshows en reality-programma’s ons duidelijk maken. Biografische elementen spelen ook een rol in het werk van Rebecca Horn. Verlangen tegenover angst, uitdaging tegenover afscherming zijn spanningsvelden waarmee ze haar publiek confronteert d.m.v. haar installaties, machines ( Pauwenmachine) en objecten. In haar performances houdt zich ‘choreografisch’ bezig met ‘verlengstukken van het lichaam’. Rebecca Horn Charlie Chaplin Pencil-mask (face extension) Fragment Rebecca Horn

6 Kunst op het scherm Videokunst: In 1969 maakt Jan Dibbets ‘TV as fireplace’ als een ironisch commentaar op de overvloed – bewegend behang- van televisiebeelden. Film en video deden hun intrede al bij de performances en land-art kunstenaars maar nu verzelfstandigen enkel kunstenaars dit medium tot een eigen kunstvorm. Nam June Paik stelt dat de commerciële televisie slecht oppervlakkig amusement en dito informatie verschaft. Hij vervreemdt televisie ( zoals pop-art de strips en reclame vervreemdde ), haalt het van zijn normale plek, - zoals in de performance ‘TV-Bra for Living Sculpture’- en tast het beeld aan door gebruikmaking van een video-synthesizer. Dit maakt het mogelijk complexe beelden te creëren, maakt van televisie schilderkunst. De synthesizer wordt ingezet in een aantal video-installaties. Fragment 1 Nam June Paik Fragment 2 Nam June Paik TV-Bra TV-cello

7 Kunst op het scherm Fragment Video-installaties: De technische vernieuwingen worden overgenomen door de industrie.De kunstenaar gebruik de video nu in samenhang met een complete installatie om de bezoekers rechtstreeks te confronteren met visies of emoties van de kunstenaar. De installatie ‘Room of St.John of the Cross’ (1984) van Bill Viola is hier een voorbeeld van. Lawaai en onrust tegenover rust in de afzondering. Viola is vooral geïnteresseerd in alles wat onzichtbaar is. De betekenis is niet altijd ‘meetbaar’ eerder voelbaar. Net-art:Communicatietechnologie wordt steeds goedkoper en steeds meer bereikbaar. Internet-kunst is moeilijk definieerbaar. Op het net is echter alle context verdwenen, elk kader ontbreekt. Jenny Holzer’s net-art trekt voorbij op een eigen homepage. Bezoekers worden uitgenodigd interactief mee te doen. Deze interactiviteit onderscheidt net-art van traditionele kunst. Het werk ‘My boyfreind Came Back from the War’ (1997) van Olia Lialina krijgt elke keer een andere vorm door die interactie. Door het aanklikken met de muis bepaalt de kijker hoe e.e.a. verloopt en wordt daarmee medeverantwoordelijk voor het resultaat. Fragment2 Bill Viola Viola: Room of St.John…

8 Een nieuwe werkelijkheid
Fragment Lara: Lara Croft is een vrouw van de wereld. Voor velen belichaamt zij de perfecte vrouw. Zij heeft slecht één gebrek: ze is niet van vlees en bloed. Lara is de hoofdrolspeelster in de computergame Tomb Raider, een voorlopig hoogtepunt in de computergame-industrie. Een internationaal idool dat slechts uit pixels bestaat. In de dansvoorstelling Lara (1998) van Krisztina de Châtel gaan dansers de confrontatie aan met de computerheldin. Zij reageren op de metershoge computerbeelden in het decor. Een whizzkid bestuurd het spel, de dansers reageren hierop en worden zelf ook opgenomen en geprojecteerd. De echte en virtuele wereld wordt zo door elkaar gegooid. Fragment: Krisztina de Châtel Pong: Het begon allemaal met Pong in Het eerste computerspel met succes. In de jaren tachtig komen de casettes met games en zijn de spelmogelijkheden enorm uitgebreid. Space Invaders, Pacman enz. De ontwikkeling gaat in hoog tempo. Ook het uiterlijk van de games worden steeds ingewikkelder. Door toepassing van driedimensionale animatietechnieken wordt de speler bij de actie betrokken. De computergame is een verzamelplaats van allerlei kunsten – vergelijkbaar met een film- en neemt een steeds belangrijkere plek in tussen de gevestigde kunsten.

9 Een nieuwe werkelijkheid
Virtual reality: Hoe de computer onze samenleving verder zal veranderen is moeilijk te voorspellen. Dat dat gebeurt is wel zeker. Het toverwoord voor velen is virtual reality. Hier wordt een wereld geschapen die niet echt is, maar waar je wel doorheen kunt wandelen, dingen kunt oppakken, mensen ontmoeten enz. In de film The Matrix (1999) is goed te zien waar dit allemaal toe kan leiden. De hersenen en het lichaam van een mens worden aangesloten op een computer, de persoon beweegt zich in een virtuele wereld terwijl hij in het echt gewoon in een stoel zit. Vitual mindscape

10 Videoclips MTV: Sinds 1981 zendt MTV alle dagen de klok rond muziekvideo’s uit. De populaire videoclip maakt gebruik van veel experimentele en avant-gardistische filmtechnieken: snelle montages, ‘surrealistische’ beelden, vorm- en kleurexperimenten. Vrouwen en zwarte artiesten komen in de beginjaren weinig aan bod. In 1983 doorbreekt Michael Jackson deze instelling met de clip ‘Thriller’. De clip ‘Beat-it’ is een soort kopie van de slotscène van The West Side Story – het bendegevecht tussen de Sharks en de Jets- alleen loopt het niet fataal af maar lost de dans de spanning op. Fragment Fragment His Royal Badness: De Muziek van funk en soul is zowel hoorbaar als voelbaar. Dreunende basakkoorden resoneren tegen muren en ribbenkast. Het is een feest van energie. Prince is atletisch en theatraal. In close-ups en spotlights telt de kleinste beweging van het lichaam en het gezicht. Zijn platencontract was van historische betekenis, hij behield – ongewoon voor een zwarte Amerikaan – de volledige controle. Hij kiest voor een multiraciale band en meer vrouwelijke muzikanten. Hij is cool en commercieel, rond zijn persoon een muur van mysterie maar in zijn muziek toegankelijk voor iedereen.

11 Videoclips Girl Power: Madonna is de eerste echte vrouwelijke mega-popster mede dank zij MTV. Haar imago – op Marilyn Monroe geïnspireerd- is die van een femme fatale. Naast idool vooral het symbool van de vrijgevochten jaren-tachtig vrouw. Beroemd is haar videoclip ‘Like a Virgin’(1984). De, door feministes afgewezen, bh wordt haar sterkste troef. In clips en optredens neemt zij – als verleidster- de leiding in handen. Madonna vernieuwt steeds haar imago, ze is een bedrijf. ‘Ik ben pas tevreden als ik net zo beroemd ben als God’ Fragment Marilyn Monroe

12 Muziek uit het getto Ontstaan van de hiphop: Hiphop ontstaat op straat, in de New Yorkse wijk The Bronx. Centraal staat de diskjockey die met behulp van twee pick-ups platen aan elkaar mixt. Door herhaling van instrumentele muziekfragmenten (breaks) ontstaat een nieuwe sound. En master of ceremonie (mc) moedigt het publiek aan. Voor het eerst beschikt de zwarte gemeenschap in de V.S. over een cultuur die echt van hén is en waar blanken nauwelijks invloed op hebben. Er worden nieuwe dansstijlen ontwikkeld, de acrobatische breakdance is de opvallendste. Graffiti is de beeldende variant van hiphop. Ook kleding is belangrijk: wijde (sport)kleding en gymschoenen. Dj Grandmaster Flash vervolmaakt de techniek van het scratchen. Hij gebruikt de pick-up als het ware als een muziekinstrument. In het nummer ‘The message’(1982) is nog te horen dat de vroege hiphop nog sterk verwant is aan de disco. Fragment Breakdance Grandmaster Flash

13 Muziek uit het getto Twee gezichten: Agressie is het handelsmerk van de New Yorkse groep Public Enemy. Ze opereren als een para-militaire eenheid, met de massamedia als belangrijkste wapen. De politieke boodschap – discriminatie- wordt verpakt in de muziek die in de zwarte woonwijken populair is: de hiphop. In ‘Bring the noise’(1988) klinkt Public Enemy als een dolgedraaide machine. De groep laat horen hoe ver je kunt gaan in het het gebruik van samples. Geen enkel instrument is door hen zelf bespeeld. Door de computer laag over laag gezette fragmenten leveren een uniek geluid: chaotisch, rauw en opzwepend. De la Soul werkt vergelijkbaar, maar met een ander resultaat. Zij klinkt vrolijk. In ‘Eye know’ zijn samples hoorbaar van oude soulplaten. In de teksten klinkt positivisme door. Macho’s: Sommige rappers voeren hun rol als ‘boodschapper uit het getto’ tot het uiterste door. Ze beschrijven het criminele leven in het getto vanuit de ik-persoon maar deze gangsterrappers wordt vaak verweten dat ze het criminele bestaan verheerlijken. (onderling geweld is hun niet vreemd). Aan het eind van de jaren tachtig is hiphop niet alleen een zwart of Amerikaans verschijnsel.De Amsterdamse Osdorp Posse ontwikkelen uiteindelijk een eigen stijl. Hiphop zien we ook in andere culturen ontstaan. Naast het stoere macho-kant, krijgt de hiphop ook andere gezichten. Experimenten met andere genres levert zelfs een nieuw genre op R&B. In ‘Doo Wop’ 1988) van Lauryn Hill is de mix van hiphop en soul te horen: messcherpe raps en zwoele vocalen op een hiphopritme. Fragment Fragment

14 Dance Synthesizers: Werd elektronica in de popmuziek aanvankelijk als gimmick gezien, Kraftwerk gebruik in ‘Autobahn’ (1975) alleen elektronisch instrumenten. Geluiden en teksten trekken voorbij zoals een rit over de snelweg. Rond 1980 brengt dj Frankie Knuckles in The Warehouse Club in Chicago het publiek in extase door disco te mixen met Europese synthesizer –muziek. Er ontstond veel vraag naar ‘the sound they play in the house’. Zo ontstaat een nieuw dansgenre, met nog meer nadruk op het ritme. In house staat een zware drumbeat met een sissende hi-hat centraal. Derrick May legt in ‘Strings of life’ (1987) over deze basis stuiterende synthesizerklanken. House als totaalkunst: In de zomer van 1988 waait de house over naar Europa. Massale houseparty’s waarbij tot het ochtendgloren wordt gedanst (al dan niet onder invloed).Het wordt de grootste dansrage sinds disco. Is Hiphop nog relatief traag en meer visueel door live-optredens, house is snelle feestmuziek. Love and peace is uitgangspunt. Als videojockey projecteert Gerald van der Kaap videobeelden en animaties over de dansende menigte heen. Samen met lichtshows, rookmachines en dreunende beat wordt house een soort totaaltheater. Het publiek in trance, een bijna religieus ervaren. The Prodigy geeft deze muziek een gezicht door op te treden met rappers en dansers. ‘Out of Space’(1994). Fragment Fragment Kraftwerk

15 Dance Ambient house: In de dansclubs worden vaak chill-out ruimtes ingericht. Er klinkt een vorm van house waarin ritme nauwelijks een rol speelt: ambient (= omgeving). The Orb maakt furore met ‘klanktapijten’ van percussie, ijle synthesizerklanken en exotische samples. Niet het opzwepen maar een rustige stemming, niet de energie maar de sfeer staat voorop. Erik Satie spoorde zijn publiek aan het begin van de 20e eeuw al aan rustig door te praten terwijl hij speelde. Dit idee komt terug in het gebruik van achtergrondmuziek in bv. winkelcentra ( achtergrondmuziek beïnvloed het koopgedrag positief), wachtkamers en zelfs in liften. Deze muzak is eigenlijk niet bedoeld om naar te luisteren. In 1978 brengt componist Brian Eno het album ‘Music for Airports’ uit. Zijn omgevingsmuziek moet ‘kalmte en denkruimte bevorderen’. In de jaren negentig vindt het idee grote navolging wanneer duizenden mensen liggend op matrassen luisteren naar ambient house. Fragment

16 Stijlenstamppot Oost en west: Popmuziek heeft eigenlijk altijd al postmoderne trekjes gehad: bijna geen enkele stijl is vrij van invloeden van elders. Zelfs Elvis schreef zelf nooit een eigen nummer. De meest voorkomende vorm van postmodernisme is de cross-over: het combineren van verschillende stijlen. Talvin Singh combineert stijlen uit verschillende culturen: oosterse elementen met westerse dance. Het snelle ritme van de tabla smelt samen met de elektronische computerbeats, een mix ook van traditionele en moderne instrumenten. Een nieuw genre ontstaat als de herkomst van culturen nauwelijks meer te horen zijn. Triphop is zo’n genre: een combinatie van hiphop, reggae en vreemde geluiden. Massive Attack: ‘Karmacoma’ . Fragment

17 Stijlenstamppot Plakken en knippen: De sampler is een instrument waarmee je allerlei geluiden en muziekfragmenten kunt hergebruiken en eenvoudig loops kunt maken. Coldcut zet zich af tegen de door commercie gedomineerde dance-scene. Zij keert terug naar de experimenteerdrift van het begin. In ‘More bits + pieces’ vormen de scratches, drums, stemmen en samples geen harmonieus geheel meer. Als Dada-kunstenaars knippen en plakken zij er op los, is het nog een schets of een eindproduct? Lijmresten en stukjes plakband blijven zichtbaar. Loser: Op de Amerikaan Beck is de term postmodern echt van toepassing. Hij maakt gebruik van kant- en- klare stijlen als rock, blues, hiphop, soul en funk. De cross-over levert een eigen sound op, maar de invloeden blijven herkenbaar. Beck is een muzikaal knutselaar: plakt onderdelen en eigen stukjes schots en scheef aan elkaar. Hij speelt met verschillende imago’s. In ‘Loser’ (1994) parodieert hij de macho-hiphop, op het podium neemt hij ook steeds andere gedaantes aan. Per nummer kiest hij een instrumentarium en een sound. Fragment

18 Postmoderne architectuur
Learning from Las Vegas: In zijn boek ‘Learning from Las Vegas’ keert de architect Venturi zich tegen de modernistische architectuur. Het modernisme richt zich alleen op functionaliteit, zonder poespas, het maakt niet uit of je een ontwerp maakt voor een school, een woonblok of een kerk. Hij ziet in Las Vegas betere architectuur, die communiceert met de voorbijganger. Hotels en casino’s zijn droompaleizen. Oude architectuurstijlen worden hergebruik bv. Ceasar’s Palace. Met glitter en glamour lokt het de bezoekers in een andere wereld. De architect Aldo Rossi beschrijft in ‘L’architectura della citta’(1966) welke rol gebouwen spelen in onze omgeving: ‘een kerk heeft een toren’ beantwoord aan onze oertypen van ons geheugen. Charles Jencks geeft de architectuur van Venturi en Rossi in zijn boek ‘The Language of Postmodern Architecture’ (1977) een naam: postmodernisme: een stijl die klassiek of historisch geïnspireerd is en waarbij ornamenten de herkenbaarheid van gebouwen verhogen. Aan de vormgeving van een gebouw moet je kunnen aflezen wat het is en waarom het er staat. Rotterdam Vegas: Venice Vegas: Ceasars’s Palace

19 Postmoderne architectuur
Duckstad: Pal naast Disney World ligt het stadje Celebration, een onderneming van Disney Corporation. Bewoners kunnen kiezen uit verschillende typen woningen in een heel scala van stijlen: van klassiek via victoriaans naar koloniaal. Voor critici is Celebration niet meer dan een decor. Voor Disney is het het antwoord op de problemen van hedendaagse steden. Hier geen criminaliteit, geen parkeerproblemen, geen achterbuurten. Bewoners ondertekenen een contract met strenge regels hiervoor. De architectuur is belangrijk. Bekende architecten als Robert Venturi en Aldo Rossi ontwerpen gebouwen voor Celebration. De architectuur is niet puur functioneel, niet modern, maar wel iets waar de burger/bewoner trots op kan zijn. Extra details zorgen voor meer status. Het geheel doet denken aan: ‘the good old days’. Een en al postmodernisme dus.

20 Postmoderne architectuur
Museum: collectie of gebouw?: Een museumgebouw stelt bijzondere eisen, het is statusverhogend. Het Centre Pompidou (1977) in Parijs is daar een voorbeeld van. De architecten Renzo Piano en Richard Rogers kozen voor een hightech ontwerp waarin alles functioneel is. Alle functies zijn zichtbaar en hebben een eigen kleur. Rood voor mensen, groen voor water, geel voor elektriciteit, blauw voor airco. Anders dan in het modernisme zien we nieuwe materialen en constructiemethoden , waarmee uitbundig het functionalisme wordt uitgedragen.Het oogt demontabel. Het Groningermuseum (1994), ontworpen door Alessandro Mendini is bedoeld als kunstwerk en een van de belangrijkste voorbeelden van postmodernisme in ons land. Kitch, kunsthistorische stijlen en exotisme zijn allemaal even belangrijk. Het museum als sprookjeswereld, als een decor voor de kunstvoorwerpen.

21 Postmoderne architectuur
Guggenheimmuseum New York Lloyd’s Building Londen ING-Bank Amsterdam ( de apenrots) Alberts en van Huut ING-House Amsterdam (het strijkijzer) Meyer en van Schooten.

22 Image-makers Rem Koolhaas: De moderne architect heeft bijna een sterrenstatus, van hem wordt ook een visie op de toekomst verlangd. Rem Koolhaas heeft eerst architectuuronderzoek gedaan alvorens te bouwen. In zijn ‘Delirious New York’ beschrijft hij het nieuwe Manhatten: de relatie tussen de levensstijl van de bewoners met architectuur en inrichting van de wijk, een soort ‘droomland’ waarin wolkenkrabbers aangekleed worden als nostalgische paleizen of utopische sciencefictionmonsters. Manhatten is één groot pretpark, alleen wil bijna niemand dat zo zien. Het Nederlands danstheater in Den Haag staat als een baken voor stedelijk kunstgenot. Een samenspel van vormen die stedelijke associaties oproepen. Koolhaas, architect en stedenbouwkundige, ontwerpt o.a. ook het nieuwe stadscentrum voor Almere. Tv-gebouw Peking Kunsthal Rotterdam

23 Image-makers Rob Scholte: Scholte manipuleert met Photoshop bestaande beelden uit de kunst en de media en plaats ze in een nieuwe context. Zijn schilderijen lijken uiterst precieze kopieën van knipsels,foto’s en reproducties, over de enorme hoeveelheden informatie die elke dag over ons heen wordt uitgestrooid. Wat is nog werkelijk waar? Beeld en context worden in zijn werk steeds weer opnieuw gemanipuleerd. Beschuldigingen van plagiaat pareert hij weer met kunst. Zo geeft hij met ‘Nostalgia’ weer commentaar op de aantijgingen richting het werk ‘Utopia’. Nachtwacht project Utopia (1986) Nostalgia (1988)

24 Image-makers Jeff Koons: Jeff Koons is op de hoogte van marketing en public relations. Mede hierdoor verwerft hij zich een stevige positie in de kunstwereld. Michael Jackson is zijn idool: ‘die komt in één flits de wereld rond’. In zijn kunst roept hij steeds vragen door de esthetiek van het banale ( stofzuigers, roetsvrijstaal speelgoed) en kitsch in het museum te presenteren. Hij is korte tijd getrouwd geweest met ‘Cicciolina ( een Italiaanse pornoster), zij is ook terug te vinden in zijn schilderijen, beelden en films. Koons werken zijn duidelijke voorbeelden van de postmoderne mix.

25 Image-makers Jeff Koons Puppy Pink Panther Balloondog

26 Image-makers Damien Hirst en de gebroeders Saatchi: De Engelse kunstenaar Damien Hirst toont de dood: de haai als moordenaar blijkt zelf ook sterfelijk. De dood wellicht is het laatste taboe in de kunst. Hij komt uit de ‘stal’ van de Britse kunstverzamelaars Saatchi. De gebroeders Saatchi zijn eigenaar van één van de grootste reclamebureaus ter wereld. Zij begonnen met het verzamelen van jonge – nog onbekende- kunstenaars. Via een bewuste mediaweg - het promoten volgens marketingprincipes uit de reclamewereld werd een soort trend gecreëerd. Hoe bekender, hoe beter ze verkocht worden. De Saatchi-kunstenaars zijn mediagevoelig, conflicterend en grensverleggend. Veelal realistische kunst In His Infinit Wisdom Mother and child divided For the love of God

27 Kunst op locatie Multi-mediatheater: De voorstellingen van Dogtroep zijn elementen herken- baar uit circus, straattheater, beeldende kunst, cabaret en performance. De voorstellingen zijn spectaculair, het publiek weet nooit wat er gaat gebeuren. Ze spelen bij voorkeur op bijzondere locaties( oud fabrieksterrein, droogdok), die men niet verbergt maar juist uitbuit. Begonnen als straattheater, bij Dogtroep moet iedereen alles kunnen, opbouwen, spelen, bedenken enz. Ze hebben een losse werkwijze. Naast spektakel komt er ook meer rust en spanning in hun voorstellingen. Steeds meer gebruik van technologie: naast de oerelementen krijgen camera’s, projectieschermen en computers een plek. Dogtroep zet jaar geschiedenis neer op één plek. Kan het multimedialer? Fragment

28 Kunst op locatie Hangend op je kop: Ook in de beeldende kunst meer behoefte aan associatieve werkwijze. Niet alle kunst komt tot zijn recht in een museum. De lach van no. 12 – rond een oud fort bij Asperen - is een tentoonstelling waarin theatrale elementen een grote rol spelen. (centraal staat de tarotkaart no. 12: de gehangene: iemand, die op zijn kop, verstrikt zit in zijn beeld van zichzelf en de wereld). Kunst en spektakel door elkaar: een combinatie tussen pretpark, theater en een laboratorium, wie buitenkomt heeft het gevoel uit een spookhuis te komen : lichaamsdelen op sterk water, onheilspellende geluiden. Angst, plezier en afschuw krijgen de vrije loop. Nadenken komt pas later. Even stond de wereld op zijn kop. De Am. kunstenaar Tony Oursler is één van de deelnemers. Fragment Sinds de jaren negentig gebruikt Tony Oursler het medium video op een vernieuwende manier, onder andere in de installatie Behind the image, 1996 Hij projecteert zijn bewegende beelden niet op een scherm, maar op een pop. In andere installaties gebruikt hij bijvoorbeeld bloemen en reusachtige oogballen als 'scherm'. Deze manier van werken is zijn handelsmerk geworden.

29 Kunst op locatie De naakte werkelijkheid: De filmmaker Peter Greenaway zet in 1991 levende mensen in een vitrine in een tentoonstelling aangaande het menselijk lichaam. Hij gebruikt door elkaar – op postmodernistische wijze - gebruiksvoorwerpen, schilderijen en reclameobjecten. Greeneway is op zoek naar de veranderingen die plaatsvinden in het denken over het lichaam. Er ontstaan nieuwe betekenissen. Hij legt zaken – soms letterlijk- bloot die – aanvankelijk- ons door de massamedia onthouden worden: die creëert liever de ideale vrouw: jong, slank, zonder onvolkomenheden. Geleidelijk aan veranderd deze houding met de realitysoap als voorlopig hoogtepunt. Bij ‘Big Brother’ 1999 zaten miljoenen mensen aan de buis te kijken naar… niets bijzonders. Fragment Greeneway: M is for Man Music Mozart

30 Hollywood revisited Een nieuwe start: Na W.O.II is de bioscoop de belangrijkste vorm van vrijetijdsbesteding. Door de opkomst van de televisie heeft de filmindustrie het moeilijk. Filmmaatschappijen worden voorzichtig en vertonen veel van hetzelfde. Het succes van het hippie-epos ‘Easy Rider’ van Dennis Hopper leidt tot een eigen ‘subgenre’: de roadmovie. Klassieke filmgenres verdwijnen nagenoeg ( wel op tv) . Bijzondere filmproducties komen in het alternatieve circuit van de niet-commerciële filmhuizen. De grote Am. filmbedrijven maken commercieel ‘veilige’ films. In de jaren zeventig vooral actie-, sciencefiction- en rampenfilms met veel special effects. Soundtracks worden apart verkocht. Met grote sterren kiest men voor een veilige rolbezetting. Fragment: Easy Rider

31 Hollywood revisited Nieuwe Hollywoodsuccessen: In de jaren zeventig ontwikkeld Hollywood een nieuwe filmindustrie die niet langer de concurrentie zoekt met de televisie. Steven Spielberg maakte producties voor zowel de televisie als de film. In 1971 de tv.film ‘Duel’: over een achtervolging waarin hij het ‘suspense’ van Hitchcock evenaart. Een ander genre in ‘E.T.’ ( 1982) over een buitenaards wezentje die geen vijandschapt zoekt maar juist vriendschap. Kenmerkend voor zijn films zijn de special effects in combinatie met een romantische thematiek. Fragment: duel Fragment: E.T.

32 Hollywood revisited Postmoderne film: Rondom de Hollywoodfilm komt een compleet mediaverhaal. In clips, commercials, kranten, tijdschriften en internet wordt de film gepromoot. Daarna komt de film ook nog op video: het publiek kan er niet omheen. Film is niet allen maar bioscoop. Bij Quentin Tarantino komen film, video en televisie samen. In zijn films verwijst hij naar andere films. Tekst en beeld hebben vaak geen enkele relatie met elkaar. In 1991 schokt de film ‘Resevoir Dogs’ het publiek. De film zit vol geweld en cynisme. Opvallend is dat filmtijd vrijwel gelijk loopt met de echte tijd. Hierdoor lijkt de film op een klassieke tragedie, doorsneden met fragmenten uit een actiefilm. Nieuwe regels: Kleine video- camera’s leveren tegenwoordig een goede beeldkwaliteit. Hoge kosten zijn niet meer hét struikelblok voor de filmmaker. De film ‘Festen’ (1998) van Thomas Vinterberg is gemaakt met een minimaal budget kleine crew op één locatie. ‘Festen’ heeft een sterk verhaal: tijdens een feest wordt een familiegeheim onthuld. Vinterberg stelt een manifest op ‘Dogma 95’. Hoewel ironisch bedoeld, gaat het wel in tegen de jaren negentig gedachte dat ‘alles mag’. Goed acteerwerk en een krachtig verhaal moeten het fundament vormen van een film. In tegenstelling tot Tarantino pleit Dogma 95 voor zuiverheid. I.p.v. alle regels en genres door elkaar. Postmodernisme is niet voor iedereen de oplossing. Dogma 95: 1 Alleen op locatie gefilmd. 2 Geluid niet los van de film opnemen. 3 Camera in de hand. 4 In kleur. 5 Geen speciale lenzen of filters. 6 Geen oppervlakkige actie. 7 Hier en nu. 8 Genre-film onacceptabel. 9 Filmformaat Academy 35mm. 10 Regisseur niet genoemd op aftiteling.

33 Samenvatting *1989 Grenzen tussen West en Oost gaan open. *Postmodernisme breekt door. *Snelle ontwikkeling van de mediatechniek. *Televisie en internet maken van de wereld een ‘global village’. *Kunst en commercie raken steeds meer verweven. *Kunst en massamedia lopen steeds meer in elkaar over. *Televisie en video worden kunstgereedschappen. *Techniek en kunst gaan steeds meer samen. *MTV,videoclips, megasterren, trends, subculturen. *De postmoderne wereld communiceert tot in het oneindige. *Geen onderscheid tussen ‘high’ en ‘low’ culture. *Virtuele wereld, werkelijkheid en waarheid worden steeds complexer. *Vanuit Am. Zwarte getto’s nieuwe muziek: Hiphop. *Knippen en plakken, citeren en lenen zijn postmoderne begrippen. *In het ‘global village’ kent iedereen alles. *Muziekstijlen worden vermengd: cross-over. *Vormgeving van de wereld veranderd: stijlenstamppot. *Architecten willen verhaal vertellen. *Kunst niet meer op vaste plaatsen. *Theater treedt naar buiten. *Geweld speelt grote rol in postmodernisme: film/videoclips.